همچنین اجباری شدن غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید به همراه تحت پوشش بیمه قرار گرفتن و تامین هزینه‌های غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید از دیگر برنامه‌های این مرکز است.
درحالی که انجام 3 آزمایش پی‌کی‌یو، کم‌کاری تیروئید و فاویسم برای نوزادان اجباری است کشورهای پیشرفته 25تست برای غربالگری نوزادان خود انجام می‌دهند؛ لذا بازنگری در انجام تست‌های اجباری نوزادان ضروری است.
به گزارش همشهری، با وجود غربالگری موفق نوزادان از نظر کم کاری تیروئید در کشور که تا 80درصد کودکان را در بر گرفته و 4برابر استاندارد جهانی است وپی‌کی‌یو وغربالگری بیماری‌های دیگری از جمله فاویسم و G6PD در کشور، باز هم شاهد تولد نوزادانی با بیماری‌های متابولیک و کم خونی داسی شکل هستیم که ضروری است در انجام تست‌های اجباری به‌صورت منطقه‌ای برای نوزادان بازنگری صورت گیرد.
فریبا شریفی، کارشناس ارشد پرستاری و رئیس بخش نوزادان یکی از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در این خصوص به همشهری گفت: تست اجباری پی‌کی‌یو، تیروئید و بیماری فاویسم برای نوزادان انجام می‌شود و صدور شناسنامه برای نوزاد مستلزم ارائه نتایج این آزمایش‌هاست.
وی درخصوص بیماری کم‌کاری غده تیروئید خاطرنشان کرد : کاهش میزان ترشح هورمون توسط این غده سبب کاهش فعالیت اندام‌ها شده و در نتیجه فرد دچار افسردگی، خستگی بیش از حد و کاهش ضربان قلب می‌شود. درصورت وقوع این حالت یا غده تیروئید دارای اشکال در عملکرد است و یا تحریک‌های هیپوفیز کاهش پیدا کرده است.
شیوع این بیماری با توجه به پراکندگی جغرافیایی و آب و هوایی متفاوت است و علائم ظاهری کم کاری تیروئید عبارتند از: افزایش وزن، پف آلودگی صورت و چشم‌ها، کاهش اشتها، کلفتی صدا، اختلالات گوارشی مثل یبوست و اختلال در عادت ماهانه خانم‌ها.
این در حالی است که کم کاری تیروئید فرد مبتلا را درگیر بیماری ناتوان کننده‌ای کرده، هزینه سنگینی را نیز بر جامعه تحمیل می‌کند.
نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید معمولا سالم به‌نظر می‌رسند و فقط در مواردی نادر ممکن است علائمی مانند زردی طولانی مدت، ورم، اختلال در شیر خوردن، پایین بودن دمای بدن، برجستگی شکم و وزن بیشتر از ۴ کیلوگرم در هنگام تولد از نشانه‌های بروز این بیماری است.
مهم‌ترین عوارض بیماری کم کاری تیروئید شامل ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی، لکنت زبان، کوتاهی قد و کم هوشی است و مادران موظف هستند ۳تا۴ روز پس از تولد نوزادشان، با مراجعه به مراکز بهداشتی و گرفتن نمونه خون از پاشنه پای نوزادان، این بیماری را تشخیص دهند و با درمان صحیح و به موقع از عوارض سوء و غیرقابل جبران این بیماری پیشگیری کنند.
شریفی افزود: کم‌کاری مادرزادی تیروئید، بیماری‌ای است که در اثر نقص در تولید یا عملکرد ترشحات این غده ایجاد شده و موجب عوارض جبران‌ناپذیر مغزی به‌ویژه کم هوشی در مبتلایان می‌شود.
براساس بررسی‌های انجام شده، میزان بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید در کشور ما، 4 برابر جهان است. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از هر400 نوزاد متولد شده یک نفر به کم‌کاری مادرزادی تیروئید مبتلاست که دچار عوارضی مانند عقب‌ماندگی ذهنی، ناشنوایی، لکنت زبان، کم‌هوشی و کوتاهی قد می‌شود.
نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید معمولاً سالم به‌نظر می‌رسند و هیچ‌گونه علامتی از بیماری ندارند، در واقع این بیماری بدون علامت است و زمانی که علائم عقب‌ماندگی ذهنی ظاهر می‌شود، درمان بی‌فایده است.
اما نکته بسیار قابل توجه درخصوص این بیماری آن است که پیشگیری از عقب‌ماندگی ذهنی تنها درصورتی امکان‌پذیر است که بیماری در بدو تولد یا در روزهای نخستین زندگی تشخیص داده شده و درمان شود.
در واقع اگر شروع درمان برای نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید تا قبل از یک ماهگی آغاز شود، آنان در آینده هیچ مشکلی از نظر بهره هوشی (IQ) نخواهند داشت.
طبق تحقیقات اداره غدد مرکز مدیریت بیماری‌ها، اگر زمان شروع درمان مبتلایان به این بیماری به تعویق بیفتد و از 3ماهگی به بعد شروع شود، نوزاد 70 تا 80 درصد از بهره‌هوشی خود را از دست می‌دهد و اگر درمان تا 6 سالگی شروع نشود میزان بهره هوشی کودک به صفر می‌رسد.
بنابراین آنچه خانواده‌ها به‌خصوص پدر و مادرانی که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند، باید بدانند این است که تنها با انجام یک آزمایش ساده خون، آن هم در بدو تولد که با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می‌شود، می‌توان از داشتن یک کودک عقب‌مانده ذهنی جلوگیری کرد و تا آخر عمر متحمل بار لطمات سنگین روحی و روانی و نیز هزینه‌های اقتصادی ناشی از نگهداری و درمان کودک عقب مانده ذهنی نشد.
براساس این گزارش، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر خاص و پیوندی وزارت بهداشت، با اشاره به ارتقای دانش پزشکان و پیراپزشکان درباره بیماری‌های تیروئید و عوارض ناشی از آن با هدف ارتقای کیفی کنترل بیماری‌های تیروئیدی افزود: هورمون‌های تیروئیدی در دوران بارداری و نوزادی در شکل‌گیری ساختار مغزی نقش بسزایی دارد، از این‌رو شناسایی به موقع کم کاری تیروئید در مادران باردار و نوزادان اهمیت ویژه‌ای دارد.
دکتر آقاجانی، به انجام تحقیقات کاربردی در کشور برای پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه اشاره کرد و یادآور شد: برای سنجش و ارزیابی میزان دریافت مناسب ید، نظارت‌های مستمری در حال انجام است.
وی، عقب ماندگی ذهنی و مشکلات جسمی و شنوایی را از عوارض کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان برشمرد و افزود: این برنامه بستر مناسبی برای غربالگری سایر بیماری‌های شایع کشور شد.
دکتر آقاجانی با تاکید بر ضرورت آموزش مادران پیش از بارداری و تولد برای رعایت رژیم غذایی حاوی ید ادامه داد: از دستاوردهای اجرای برنامه غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان، شناسایی 6 هزار و 267 نوزاد مبتلا به کم‌کاری مادرزادی تیروئید اعم از گذرا و دائم از میان 2میلیون و 869 هزار و 951 نوزاد بوده است.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر خاص و پیوندی وزارت بهداشت، با بیان اینکه از این تعداد نوزاد غربالگری شده 49 درصد دختر و 51 درصد پسر بوده‌اند، گفت:4 درصد از آنان برای انجام تست‌های تکمیلی‌تر فراخوانده شدند.
دکتر آقاجانی میزان پوشش برنامه غربالگری را بیش از 90 درصد برشمرد و افزود: از دستاوردهای مهم برنامه افزودن ید به نمک طعام کشور، اضافه شدن 60 میلیون واحد به IQ (ضریب هوشی) ایرانیان بود.
وی افزایش همکاری مردم با مراکز درمانی و پزشکان را منوط به افزایش اطلاعات و دانش عمومی آنان دانست و گفت: در دنیای کنونی که بیماری‌های واگیردار به راحتی از طریق تجویز واکسن کنترل می‌شوند کنترل بیماری‌های غیرواگیر به‌علت ضرورت وجود اطلاعات کافی و انگیزه سخت‌تر است.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر خاص و پیوندی وزارت بهداشت، برخورد با بیماری‌های غیرواگیر را به لحاظ مزمن بودن پیچیده‌تر برشمرد وتاکیدکرد: از این‌رو افزون بر هماهنگی کامل و تلاش مضاعف برای مبارزه با این بیماری‌ها بسیج همگانی برای اطلاع‌رسانی مناسب الزامی است.
حال که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طرح غربالگری کم‌کاری مادرزادی تیروئید را با هدف درمان و پیشگیری از عوارض این بیماری و شناسایی و کنترل نوزادان مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید آغاز کرده است، موفقیت اجرای این طرح مرهون همکاری نزدیک خانواده‌ها و مراجعه به موقع آنان به مراکز بهداشتی- درمانی است.
در واقع هم‌اکنون همه بیمارستان‌ها اعم از دولتی و غیردولتی، هنگام ترخیص مادر از بیمارستان، به وی فهرستی از مراکز بهداشتی- درمانی که در آنها آزمایش کم‌کاری مادرزادی تیروئید انجام می‌شود، می‌دهند ولی بردن به موقع نوزاد به مراکز بهداشتی- درمانی در اختیار والدین است.