همشهری‌آنلاین - گروه سیاسی: روسای‌جمهور ایران و ترکیه در جریان این سفر درباره طیف گسترده‌ای از موضوع‌های مورد علاقه دوطرف، چه در زمینه تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و چه پیرامون مناسبات دوجانبه بحث و تبادل‌نظر کردند و کارشناسان معتقدند این سفر را می‌توان تحول تازه‌ای در روابط دو کشور به‌حساب آورد؛ تحولی که علاوه‌بر گسترش همکاری‌های اقتصادی، بسترساز شکل‌گیری همگرایی روزافزون در جهت‌گیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد شد.
بررسی تحولات جنگ در غزه، گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی، تقویت همکاری‌های امنیتی و ضدتروریستی و رایزنی درباره موضوع‌های منطقه‌ای با محوریت عراق، سوریه، قفقازجنوبی و افغانستان از مهم‌ترین محورهای رایزنی مقام‌های ایرانی و ترکیه‌ای درجریان سفر رئیسی به آنکارا به‌حساب می‌آید.
دستورکارهای سفر
- انجام استقبال رسمی از رئیس‌جمهور ایران در کاخ «آق‌سرای»
- گفت‌وگوی خصوصی روسای‌جمهور دو کشور
- حضور در مراسم امضای اسناد همکاری
- برگزاری هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه
- حضور در نشست مطبوعاتی مشترک
- حضور رئیس‌جمهور در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایران و ترکیه
- دیدار رئیسی با جمعی از ایرانیان مقیم ترکیه
- صدور بیانیه مشترک پایانی
امضای اسناد همکاری
امضای اسناد همکاری دوجانبه از مهم‌ترین دستورکارهای سفر رئیس‌جمهور ایران به ترکیه بود که با امضای ۱۰ سند همکاری مشترک همراه شد. براین اساس مقام‌های دو کشور در حضور روسای‌جمهور ۱۰ سند همکاری مشترک در حوزه‌های مختلف امضا کردند که بخش‌هایی ازجمله فرهنگی، رسانه و ارتباطات، حمل‌ونقل ریلی و هوایی، برق، انرژی و اقتصادی و مناطق آزاد تجاری را دربر می‌گرفت.
۱۵ راهبرد مشترک
در پایان سفر رئیسی به ترکیه، بیانیه مشترکی ازسوی دو کشور صادر شد که درآن بر عزم تهران و آنکارا به‌منظور گسترش همکاری‌ها تاکید شده بود. در ادامه مهم‌ترین محورهای این بیانیه را می‌خوانید:
- تاکید بر گسترش روابط در همه زمینه‌ها
- مبارزه مشترک با همه اشکال و مظاهر تروریسم
- توافق به‌منظور تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری باثبات، پایدار و منصفانه
- تقویت همکاری‌ها در حوزه ترانزیت، همکاری در زمینه کریدورها، تقویت تجارت مرزی و ایجاد پایانه‌های مرزی جدید
- همکاری در زمینه محیط زیست
- توسعه همکاری‌های فرهنگی و آموزشی
- تقویت همکاری‌های دوجانبه برای مقابله با اسلام‌هراسی
- طرح درخواست رفع فوری و بدون قید و شرط محاصره ظالمانه نوار غزه
- رسیدگی به جنایات سران رژیم‌صهیونیستی در مجامع بین‌المللی
- تاکید بر تمامیت ارضی، یکپارچگی و حاکمیت سیاسی سوریه
- احترام به تمامیت ارضی کشورهای منطقه قفقاز
- تعامل برای ایجاد دولت فراگیر در افغانستان
- اعلام حمایت از یکپارچکی سرزمینی یمن
- تاکید بر اهمیت حفظ امنیت کشتیرانی در آب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله دریای سرخ
- تاکید بر ضرورت برقراری صلح عادلانه و قابل دوام در اوکراین
همگرایی در حمایت از مردم غزه
ایران و ترکیه از راهبردهای مشترکی درباره جنگ در غزه و ضرورت حمایت از مردم مظلوم فلسطین برخوردارند. با توجه به این موضوع، بررسی تحولات در سرزمین‌های اشغالی و لزوم انجام اقدام‌های لازم به‌منظور توقف هرچه سریع‌تر نسل‌کشی رژیم‌صهیونیستی در غزه از مهم‌ترین محورهای رایزنی روسای‌جمهور ایران و ترکیه در آنکارا بود. براین اساس هم بود که رئیس‌جمهور ایران در نشست‌خبری مشترک با همتای ترکیه‌ای خود، تاکید کرد به‌طور قطع همکاری تهران و آنکارا با دیگر کشورهای اسلامی و ملت‌های آزاده و دغدغه‌مند نسبت به حقوق‌بشر در ایجاد و جایگزینی نظم نوین و عادلانه‌جهانی یا نظام ناعادلانه فعلی بسیار موثر خواهد بود. رئیسی همچنین تصریح کرد که ایران و ترکیه درباره حمایت از فلسطین، مقاومت اسلامی، احقاق حقوق ملت فلسطین، رفع اشغال ۷۵ ساله و مواخذه اشغالگران اتفاق‌نظر دارند. رئیس‌جمهور ایران در نشست‌خبری با همتای ترکیه‌ای خود، به یک نکته مهم دیگر نیز اشاره کرد؛ اینکه محدودسازی ارتباط و قطع شریان‌های حیاتی رژیم‌صهیونیستی ازسوی کشورهای مرتبط با این رژیم، در وادار کردن صهیونیست‌ها به توقف جنایت علیه مردم مظلوم غزه حائز اهمیت است. این تاکید درحالی بود که اگرچه روابط آنکارا و تل‌آویو پس‌از جنگ در غزه با تنش‌هایی مواجه بوده‌است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مراودات اقتصادی دو طرف همچنان برقرار است.
نگرانی‌های مشترک امنیتی
ترکیه و ایران ازجمله کشورهای منطقه به‌حساب می‌آیند که در عرصه امنیتی با تهدیدهای مشترکی مواجهند و با توجه به این موضوع، گسترش همکاری‌ها دراین حوزه از مهم‌ترین دستورکارها در سفر رئیس‌جمهور ایران به ترکیه بود. براین اساس هم بود که رئیسی در نشست‌خبری مشترک با اردوغان تاکید کرد که ایران امنیت ترکیه را به‌مثابه امنیت خود، مهم و غیرقابل خدشه می‌داند. این درحالی بود که طی روزهای اخیر رسانه‌های ترکیه عنوان کرده بودند ترکیه درجریان این سفر، خواستار تقویت همکاری‌های ضد تروریستی مشترک با ایران به‌منظور مقابله با فعالیت‌های مخرب گروهک‌های تروریستی ازجمله «پ. ک.ک» و «پژاک» خواهد شد. درچنین شرایطی رئیس‌جمهور ایران بر وجود نگاه مشترک تهران و آنکارا در زمینه مبارزه با تروریسم تاکید کرد و گفت که ضرورت برخورد با گروه‌های تروریستی، ایران و ترکیه را در کنار یکدیگر قرار داده‌است.
ثبات‌سازی در قفقازجنوبی
ایران و ترکیه دو بازیگر مهم در تحولات حوزه قفقازجنوبی به‌حساب می‌آیند که طی ماه‌ها و سال‌های اخیر در چارچوب منافع و امنیت ملی خود، تحولات این حوزه را زیرنظر داشته‌است. درهمین چارچوب هم بود که تحولات جاری در منطقه قفقازجنوبی از محورهای مهم رایزنی رئیسی و اردوغان درجریان سفر اخیر بوده‌است. درچنین شرایطی رئیس‌جمهور درجریان هشتمین نشست شورای‌عالی همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه با اشاره به تحولات قفقازجنوبی، تاکید کرد حضور دولت‌های فرامنطقه‌ای، ازجمله آمریکایی‌ها و برخی دیگر از دولت‌های غربی، برای قفقازجنوبی امنیت و ثبات به ارمغان نمی‌آورد. رئیسی به این نکته راهبردی هم اشاره کرد که ایران از توافق میان جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان حمایت می‌کند و معتقد است همکاری‌های امنیتی تهران، آنکارا، باکو و ایروان برای این منطقه امنیت‌ساز خواهد بود. علاوه‌بر این به‌نظر می‌رسد رایزنی درباره کریدور «زنگزور»، که از اهمیت ویژه‌ای برای همه طرف‌ها برخوردار است و تهران با حساسیت ویژه‌ای این موضوع را دنبال می‌کند، از محورهای مهم رایزنی مقام‌های دوطرف بوده‌است.
هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری
تلاش برای گسترش هرچه بیشتر مراودات تجاری و اقتصادی، از مهم‌ترین محورهای رایزنی روسای‌جمهور ایران و ترکیه درجریان سفر اخیر بوده‌است. در شرایطی که به‌نظر می‌رسد تهران و آنکارا از عزم کافی برای توسعه مناسبات اقتصادی برخوردارند، دوطرف دراین سفر دستیابی به حجم ۳۰ میلیارد دلاری را در همکاری‌ها و تبادلات تجاری هدف‌گذاری کردند؛ هدفی که اگرچه رسیدن به آن آسان نیست، اما تهران و آنکارا دراین مسیر روی افزایش فعالیت‌های بخش‌خصوصی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. در شرایطی که به‌گفته مقام‌های گمرک ایران، ارزش تجارت ایران و ترکیه در ۱۰ ماه سال‌جاری حدود ۹میلیارد و ۵۴۱میلیون دلار بوده‌است، تهران و آنکارا مشغول برنامه‌ریزی برای تحقق هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری هستند.
توسعه مراودات مرزی
توسعه همکاری‌های مرزی از دیگر محورهای مهم رایزنی‌های روسای‌جمهور ایران و ترکیه بود؛ موضوعی که با تاکید رئیسی و اردوغان بر ساخت چهارمین پایانه بین‌المللی بین ایران و ترکیه همراه شد. با توجه به رایزنی‌های انجام شده دراین زمینه، ساخت پایانه «کوزه‌رش سلماس - گلینجک وان» تحول مهمی در مراودات اقتصادی دو طرف ایجاد خواهد شد و رونق ویژه‌ای برای اقتصاد شهرهای مرزی دوطرف به همراه می‌آورد. این درحالی‌است که طی دو سال گذشته ایران و ترکیه رایزنی‌های بسیاری، آن‌هم در سطوح مختلف برای راه‌اندازی پایانه بین‌المللی «کوزه‌رش سلماس - گلینجک وان» داشته‌اند؛ رایزنی‌هایی که با پیگیری مقام‌های ارشد دو کشور، درحال برداشتن گام‌های نهایی است.