همشهری آنلاین- صفورا صادقی: محله آجودانیه در شمال شهر پایتخت و جزء مناطق ییلاقی قدیم و خوش آب و هوا به حساب می‌آید. آجودانیه از شمال با ارتفاعات البرز و محله دارآباد، از جنوب و شرق به اقدسیه و از غرب به نیاوران و صاحبقرانیه محدود می‌شود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نصرالله حدادی، تهران شناس، از مالک نامدار این محله با نام آقا رضا اقبال‌السلطنه یاد می‌کند و می‌گوید: «آقا رضا خان اقبال‌السلطنه، عکاسباشی و آجودان مخصوص ناصرالدین‌شاه بود که زمین‌های این منطقه را از مالکانش خریده بود و برای خودش باغ بزرگی ساخته بود. گفته می‌شود اقبال السلطنه سر و سری با زن علی‌خان ظهیرالدوله دختر ناصرالدین شاه پیدا می‌کند و مورد غضب شاه قرار می‌گیرد، او را با قهوه قجری مسموم می‌کنند و در باغ آجودانیه از دنیا می‌رود. اعتمادالسلطنه که روزنامه‌خوان شاه بود در خاطرات خود در این باره می‌نویسد: «بعد از مسمومیت عکاسباشی، شاه را دیدم که ناراحت نبود و من متوجه شدم کار خود شاه است ...»
لقب طولانی اقبال‌السلطنه
آقا رضا از خانواده‌ای یهودی و اصفهانی بود. پدرش اسماعیل جدیدالاسلام که به تازگی اسلام آورده بود نام‌خانوادگی خود را به جدیدالاسلام " تغییر داد. او از رجال دربار قاجار و رئیس تشریفات دربار بود. پسرش از کودکی در دربار بود شاه قاجار او را باهوش و با استعداد دید و برای عکاسی به فرنگ فرستاد. وقتی برگشت عکاس مخصوص شاه و دربار شد و لقب «عکاسباشی» را از شاه دریافت کرد. ناصرالدین شاه در نزدیکی کاخ گلستان عمارتی را در اختیار او برای کارهای عکاسی و هنری گذاشت. قبل از سال ۱۳۰۰ به او یک لقب طولانی از سمت شاه اعطا شد «آجودان مخصوص و خزانه‌داری صرف جیب مبارک» در سال ۱۳۰۱ هم وزیر «قورخانه» شد و به سرعت پله‌های ترقی دربار را طی کرد و به لقب «اقبال السلطنه» در سال ۱۳۰۲ رسید، ولی به فاصله کمی از دنیا رفت. مرگ او مشکوک بود و عده‌ای می‌گویند با قهوه قجری مسمومش کردند.
نخستین عکاس پرتره ایران
اقبال‌السلطنه از نخستین عکاسان ایران بود در دو سفر ناصرالدین شاه به فرنگ او را همراهی کرد و عکس‌های زیادی گرفت. او شاگرد «فرانسیس کارلیان» استاد عکاسی فرانسوی بود و سبک پرتره را از او آموخت و علاقه خاصی به این سبک داشت. آجودان مخصوص شاه از اولین کسانی است که از گنبد و بارگاه رضوی عکس‌برداری کرده است. ضمن اینکه از روحانیون و بقاع متبرکه دیگر نیز عکس‌هایی از او موجود است. چند سال قبل در اسفندماه ۱۳۸۹ به همت آرمان استپانیان و هنگامه معمری ۳۰ قطعه از عکس‌های آقا رضا اقبال السلطنه در گالری هما به نمایش گذاشته شد.
پارکی به نقش شطرنج
بعد از مرگ اقبال‌السلطنه زمین‌های آجودانیه به دست میرآخور که پسر عضدالملک نایب السلطنه بود رسید. او درختان باغ را برید و زمین‌ها را به ارباب جمشیدی و لشکر فیروز فروخت. سال‌ها بعد فردی به نام چیت‌ساز مالک این منطقه شد و ساخت‌و ساز نوین را شروع کرد. در سال‌های پس از انقلاب اسلامی رونق محله آجودانیه سرعت گرفت و نام آن به خیابان سباری تغییر یافت ولی محلی‌ها همچنان اینجا رابه نام آجودانیه می‌خوانند. محله آجودانیه به دلیل خوش آب و هوا بودن و قرار گرفتن در شمال شهر از محله‌های گران شهر است. بعد از توسعه شهر در زماان پهلوی دوم جزء مناطق شهرداری شد. پارک شطرنج در بلوار آجودانیه از پارک های قدیمی وخاص پایتخت محسوب می‌شود که در آن طراحی پارک بر اساس بازی شطرنج شکل گرفته و میزهای متعدد برای بازی شطرنج تعبیه شده است. ساخت این پارک حدود ۳۰ سال قبل و در زمینی به مساحت ۲۲۶۰ متر مربع ساخته شد. پارک شطرنج با اینکه فضای نسبتا کوچکی دارد ولی برای شطرنج‌دوستان و همچنین اهالی محله محیط مناسبی است.