آلبرتوموراویا نویسنده بزرگ ادبیات ایتالیا چهره نام آشنایی برای علاقهمندان ادبیات داستانی در ایران به حساب میآید و آثار گوناگونی در سالهای دور و نزدیک از او به کتابخوانان ارائه شده است؛ از اثر معروف او «دو زن و دلتنگی» گرفته تا «دنبالهروی»، «داستانهای رمی»، «انزجار» و دیگر داستانهای کوتاه او؛ اگرچه در میان آنها کم نبودهاند ترجمههایی که نتوانستهاند حق مطلب را در مورد آثار موراویا ادا کنند و به این ترتیب میتوان گفت که او از جمله نویسندگانی است که متاسفانه مترجمان برجسته و با اعتبار، کمتر به آثارش عنایت نشان داده یا به صورت تخصصی به ترجمه آثار شاخص او پرداختهاند.
از طرفی بین ترجمههای موجود نیز بسیاری نه از زبان مبدا که از زبانی واسطه مثل فرانسه یا انگلیسی انجام شدهاند. در اینجا جا دارد به مهمترین ویژگی مجموعه داستانهای ایتالیایی نشرکتاب خورشید اشاره کرد که ترجمههایی از زبان اصلی این آثار (ایتالیایی) هستند و اگرچه در میانآنها کمتر با نامهای آشنا و با اعتبار برمیخوریم اما با این حال کیفیت اغلب این ترجمهها قابل قبول و در خور اعتناست.
اما در مورد استفانو بنی باید گفت که این نویسنده چهرهای کاملا تازه برای علاقهمندان ادبیات داستانی به نظر میرسد و توسط همین ناشر به جامعه کتابخوان ایرانی معرفی شده است، آن هم توسط یکی از بهترین مترجمان زبان ایتالیایی در ایران؛ یعنی رضا قیصریه که مجموعه داستانهایی از استفانو بنی را با عنوان «کافه زیر دریایی» به چاپ سپرده است. این مجموعه داستان اگرچه در هر چاپ شمارگان در حدود 1100 نسخه داشته است اما در 3-2 سال اخیر به چاپ چهارم خود رسیده است. استفانو بنی نویسندهای است که عمده آثار خود را در چند دهه اخیر منتشر کرده و داستانهای او در سبکهای گوناگونی جای گرفته و برخوردار از مایههایی طنزآمیز هستند.
مارگریتا دلچه ویتا از جمله جدیدترین آثار اوست که در سال 2004 منتشر شده است و از این منظر میتواند معرف ادبیات داستانی روز ایتالیا نیز باشد. کتاب دربرگیرنده 24 داستان از این نویسنده در 264 صفحه و بهای 5400 تومان است که قیمت آن با توجه به بازار نشر امروز نیز قدری بالا به نظر میرسد. این مسئلهای است که در بسیاری از آثار منتشر شده از سوی نشر کتاب خورشید با وجود کیفیت چاپ نسبتا مطلوب آنها دیده میشود. به هر حال باتوجه به چهره جدیدی چون استفانو بنی این ضرورت احساس میشود که در مقدمه این کتاب لااقل شرح کوچکی از زندگی و آثار او برای خواننده ناآشنا ارائه میشد که متاسفانه اینگونه نشده و مقدمه کوتاه کتاب صرفا دربرگیرنده اشاراتی پیرامون خود این اثر است.
نگاه حرفهای و تخصصی به حوزه ترجمه و نشر آثار ادبیات داستانی دیگر کشورها مسئلهای است که در ایران کمتر مورد توجه ناشران بوده است. در واقع پراکندگی یا به قولی تنوع حاکم بر آثار منتشر شده از سوی ناشران بازگو کننده این حقیقت است که در جای خالی نگاه حرفهای به این مقوله مهم، بازگو کننده آن است که ناشران به جای آنکه خود کار انتخاب و به ترجمه سپردن آثار داستانی را برعهده گرفته و باتوجه به اهداف و برنامهریزیهای خاص خود به این مهم بپردازند، اغلب منتظر مینشینند تا ببینند کدام مترجم کاری برای چاپ، آماده دارد تا با دردست گرفتن آن انتشارش را برعهده بگیرند و از این منظر هم بسیاری از مترجمان بنام ایرانی به جای آنکه با رویکردی حرفهای به این مقوله بپردازند، بیشتر تابع سلایق و احساسات خود هستند و زمانی که با اثری رابطه برقرار سازند آن را برای ترجمه انتخاب میکنند. درست است که درچنین شرایطی این رابطه ذهنی و درونی باعث ارتقای کیفی اثر میشود اما از سوی دیگر باعث میشود گاه از یک اثر چندین ترجمه در بازار وجود داشته باشد، در حالیکه از بسیاری از کتابهای مهم ترجمهای در اختیار کتابخوانان ایرانی نباشد.
اما خوشبختانه نشر کتاب خورشید از جمله ناشرانی است که با یک رویکرد حرفهای و برنامهریزی شده در کنار دیگر آثاری که در حوزههای مختلف به چاپ رسانده است، تمرکز خود را روی چاپ مجموعهای قرار داده است تحت عنوان داستانهای ایتالیایی قرن بیستم که در آینده نزدیک تعداد کتابهای منتشر شده در این مجموعه به 20 عنوان نیز خواهد رسید.
درست است که با انتخاب چنین الگویی برای کار، نمیتوان همه عناوین را به مترجمان صاحبنام برای ترجمه سپرد و ناشر با توجه به سفارش دادن کتابها برای ترجمه مجبور است به سراغ نامهای کمتر شناخته شده نیز برود اما با این حال شیوه برنامهریزی شده و سرپرستی متمرکز کار باعث میشود که کیفیت ترجمههای ارائه شده اگر در برخی موارد در سطح بسیار بالایی هم نباشد اما لااقل از حد مقبولی برخوردار بوده و در نهایت هم مجموعهای را پیش روی علاقهمندان قرار دهد که افق تقریبا کاملی را از ادبیات کشور ایتالیا را ترسیم میکند.
بیتردید در روزگاری که شاهد فعالیتهای حرفهای و درخور اعتنای برخی ناشران در حوزه ادبیات داستانی هستیم جای چنین حرکتهایی خالی است و ضرورت آن عمیقا احساس میشود و فعالیتهای انتشارات کتاب خورشید میتواند الگویی باشد برای دیگر ناشرانی که به شکل تخصصی و حرفهای، ادبیات دیگر کشورها را دستمایه کار خود قرار داده و روشی را اتخاذ کنند که درنهایت از کیفیت بسیار مقبول و سودمندی برای اهل کتاب در این دیار، به همراه خواهد بود.
در مجموعه داستانهای ایتالیایی قرن بیستم که کتاب خورشید نزدیک به 4سالی است آن را آغاز کرده تاکنون کتابهای متنوعی از نویسندگان مختلف ترجمه شده است که میتوان به آثاری همچون« وسوسه» (گراتزیادلودا) ترجمه بهمن فرزانه،« بیابان تاتارها» (دینو بوتزاتی) ترجمه سروش حبیبی و «سر بر باد رفته داماثنو مونته یهرو» (آنتونیو تابوکی) ترجمه کاملیا رفعتنژاد اشاره کرد.
همچنین در این مجموعه ناشر به ترجمه کامل آثار برخی نویسندگان به طور دستهبندی شده (باتوجه به سبک داستان) پرداخته که بهتر بود هر کتاب در همان ترکیب اصلی منتشر شده به زبان ایتالیایی منتشر میشد و داستانها جابهجا نمیشدند اما به هر حال در همین شکل نیز برای خود غنیمتی است. ایتالوکالوینو نویسندهایاست که با کتاب «بارون درخت نشین» در ایران بسیار مطرح و شناخته شده و حالا داستانهای کوتاه و بلند او در 5 جلد توسط این ناشر منتشر شده است با عناوینی همچون کلاغ آخر از همه میرسد، قارچها در شهر، چه کسی در دریا مین کاشت، سوداگری در ساخت و ساز (رمان)، ابر آلودگی (رمان) و 2 جلد دیگر از آثار کالوینو به نامهای یک روز انتخاباتی (رمان) و شهرهای ناپیدا(رمان) در دست چاپ است.
آلبرتوموراویا نیز دیگر نویسنده بزرگ ادبیات ایتالیاست که مجموعه آثارش توسط ناشر در برنامه چاپ قرار دارد و تاکنون 5جلد از آن با عناوین من که حرفی ندارم، آدم بدشانس ،یک چیز به هر حال یک چیز است، دیوار و شمعدانی و گوساله دریایی منتشر شده است و جلد ششم آن که در بردارنده داستانهای طنزآمیز و سوررئالیستی اوست با عنوان خوشبختی در ویترین در نوبت چاپ است.
از استفانو بنی نیز همانگونه که اشاره شد تاکنون 2 جلد از آثار کوتاهش، تحت عنوان کافه زیردریایی و مارگریتا دلچهویتا منتشر شده است. سرانجام دیگر نکته قابل اشاره درباره این ناشر آن است که ظاهرا قصد دارد درباره برخی دیگر از کشورها که آثار ادبیات داستانیشان در ایران چندان شناخته شده نیست نیز این طرح پیاده شود و 2مجموعه داستان از ادبیات سوئد با عناوینی چون خانواده سونسون (پرآندرش نو گلستروم) و مرد توی قایق در آینده نزدیک به بازار خواهد آمد.