همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: حجاب و عفاف اثرات موثری زیادی بر زندگی زنان و مردان جامعه اسلامی دارد که در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی است. در این زمینه، مباحث زیادی مطرح و آثار متعددی منتشر شده است. چهار اثر شاخص در این زمینه را مرور می‌کنیم.
- پوشش اسلامی: چالش‌ها و راهکارها با رویکردی به مهندسی فرهنگی
کتاب«پوشش اسلامی: چالش‌ها و راهکارها با رویکردی به مهندسی فرهنگی» نوشته حسن بنیانیان از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است. این کتاب با این هدف نگاشته شده است که با بهره‌گیری از نظریه‌های مطرح در مهندسی فرهنگی، این مسئله مهم و ریشه‌های آن با نگرشی سیستمی و همه‌جانبه‌نگر تجزیه و تحلیل شده و با فرض اینکه سلسله مراتب مدیران، مربیان و کارشناسان از دیدگاه اسلام در این زمینه اطلاع دارند، از رهگذر مباحث علمی و عقلی فلسفه پوشش اسلامی و آسیب‌های ظاهری و باطنی بدحجابی بحث و بررسی می‌شود، تا ابتدا افراد علاقه‌مند به اسلام و انقلاب را متقاعد سازد که مسئله بدحجابی اختلاف‌نظر در ظاهر شدن و نشدن چند تار مو نیست؛ بلکه نمادی از شکل‌گیری بیماری‌های مزمن و خطرناک در لایه‌های پنهان جامعه است که شاکله‌های سیاسی ـ اقتصادی تحلیل صحیحی از آن ندارند و لازم است دلسوزان عرصه فرهنگ ابتدا خود به این پدیده واقف شوند و آنگاه سایر نخبگان عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را بیدار کنند. مولف این کتاب معتقد است، مسئله پوشش اسلامی یکی از مسائل مهمِ مدیریت جامعه اسلامی است که در جامعه امروز ایران به تناوب به مسئله روز تبدیل می‌شود. این مسئله گرچه در شکل ظاهری خود موضوعی مهم است، اما از طرف دیگر نمادی از تحولات فرهنگی جامعه به شمار می‌رود.
- تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد
کتاب«تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد» از سوی انتشارات مرکز اسناد تاریخی منتشر شده و یادآوری می‌کند که یکی از مقاطع حساس تاریخ معاصر ایران، اقدامات ننگ آفرین رضاخان در جهت مسخ هویت ملی و مذهبی مردم ایران بوده است. او برای دستیابی به چنین هدف شومی با هماهنگی ایادی بیگانه ـ بویژه انگلیس ـ ابتدا در سالهای 1304 به بعد دست به تغییر لباس مردان زده و ده سال بعد یعنی سال 1314 پا را فراتر نهاده و به اصطلاح نهضت نسوان را که همان حرکتی در جهت حریم شکنی و وارد آوردن ضربات سنگین بر پیکره عفت عمومی بود، طرح ریزی کرده و به اجرا گذارد. کتاب حاضر اسنادی منحصر به فرد از مخازن اسناد وزارت دربار سابق که پس از انقلاب اسلامی و تشکیل وزارت اطلاعات در اختیار این وزارتخانه قرار گرفته به همراه گویا سازیها و پاورقی های مفصل که بیش از یکصد و شصت مأخذ و منبع دست اول فراهم آمده است با پیشگفتار و مقدمه ای وزین و عالمانه در ابتدای آن مزین شده است، در اختیار خوانندگان و پژوهشگران تاریخ معاصر قرار خواهد گرفت. در این کتاب سعی شده تصاویر مؤثری که در اسناد، نامی از آنان برده شده در متن مندرج گردد و افزون بر آن عکسها، تعدادی عکس مربوط به تغییر لباس مردان و کشف حجاب زنان نیز در پایان کتاب به صورت آلبوم آمده که بر نفاست اثر افزوده است.
- ننگ‌سالی
کتاب«ننگ‌سالی» نوشته فائزه دره گزنی، خاطرات مردم محله علی قلی آقای اصفهان از دوران کشف حجاب، ممنوعیت روضه و قحطی است و انتشارات راهیار آن را منتشر کرده است. این کتاب روایت سال‌هایی است ملتهب و پرحادثه که گرد و غبار غفلت و فراموشی روی آن نشسته است.سال‌هایی پرخاطره و پرمخاطره که کمتر بیان و بدان پرداخته شده است. در تحقیقی کتاب«ننگ‌سالی» مردم بخشی از کشورمان از خاطرات‌شان می‌گویند آن هم از خاطرات سال‌هایی دور و دراز که از ستم رضاخان به ستوه آمده بودند. خاطرات کتاب از حوالی سال ۱۳۱۴ در محله تاریخی و مذهبی علی‌قلی‌آقای اصفهان آغاز می شود. کتاب ننگ‌سالی تاریخ را به صحنه مردم آورده، با مردم رنج کشیده مصاحبه کرده و با اسناد تطبیق داده شده و مرتبط، آن سالها را به زیبایی تعریف کرده است. قانون متحدالشکل کردن لباس، یکی از برنامه های رضاخان بود. پیرو همین قانون، اعلام شد عبا و قبا برای مردان و چادر برای زنان ممنوع شود. این تازه شروع ماجرا بود. قانون اجرایی شده بود و آژان‌ها در محله‌ها گشت می‌زدند. زن ایرانی اما در قله عفاف و حیا بود. او هرگز دست روی دست نگذاشت و بیکار ننشست. به کشف حجاب هم تن نداد. تا آنجا که در توانش بود دفاع کرد. یک دفاع مقدس فرهنگی تمام عیار.
- ماکسیم بر بام
کتاب«ماکسیم بر بام» با موضوع قیام مسجد گوهرشاد، حاصل تحقیق و گردآوری مهدی عشقی رضوانی، قربان ترخان، اسماعیل شرفی، رضا پاکسیما و اکرم یعقوبی است که توسط انتشارات راهیار منتشر شده است. کتاب ماکسیم بر بام ماجرای قیام مسجد گوهرشاد به روایت شاهدان عینی است که خاطراتی از آن واقعه بزرگ تاریخی در حافظه خود ثبت کرده اند. این اثر که حاصل ویراستاری معین پایدار است، حاوی مجموعه‌ای از خاطرات و روایت‌های بازماندگان قتل‌عام مردم متحصن در حرم رضوی توسط رضاخان است. کتاب حاضر یادآوری می کند که سیاست کشف حجاب از آن دسته سیاست‌های استبدادی تاریخ معاصر ایران بود که به‌عقیده‌ای ریشه در استعمار داشت. استعمار از ابتدا در تمام شئون زندگی مردم دخالت می‌کرد و پس از ده‌ها سال مواجه مستقیم با مردم ایران، تصمیم گرفته بود خودش را در سایۀ قدرت و تبلیغات، الگویی برای توسعۀ جهان اسلام معرفی کند و بازوی اجرایی رسیدن به چنین الگویی را هم در ایران مستقر کرده بود؛ رضاخان پهلوی. گفته شده است که رضاخان، پیش از رسیدن به مقام شاهی، به خاطر مهارتش در استفاده از سلاح مسلسلِ ماکسیم به «رضا ماکسیم» شهرت داشت.