همشهری آنلاین - مریم سرخوش: ۳۱ اردیبهشت روز ملی اهدای عضو است و تاریخچه آن هم به سال ۱۳۶۸ برمی‌گردد. زمانی که دکتر ایرج فاضل به ملاقات حضرت امام می‌روند و فرمان تاریخی اهدای عضو را می‌گیرند. البته ۱۱ سال طول کشید تا قانون اهدای عضو مصوب شود و از سال ۸۲ اهدای عضو در کشور آغاز می‌شود. شاخص اهدای عضو (PMP) در ایران در شروع این طرح ۰.۲ در یک میلیون نفر بود اما حالا به گفته دکتر ساناز دهقانی رئیس اداره پیوند و فراهم آوری اعضای پیوندی وزارت بهداشت به همشهری به ۱۲.۵ رسیده و سال گذشته هم بیشترین آمار پیوند عضو در کشور ثبت شده، با بیش از ۴ هزار و ۱۲۴ مورد پیوند کبد، کلیه، قلب، پانکراس، روده و ریه.
دهقانی با بیان این که سال گذشته ۱۱۲۵ مورد اهداکننده عضو هم داشتیم، ادامه داد: ما هنوز به آمار دلخواه نرسیدیم و اگر این عدد به ۲ هزار نفر در سال افزایش پیدا کند، دیگر هیچ فردی را به دلیل نرسیدن عضو پیوند و فوت به دلیل لیست انتظار نخواهیم داشت. مساله مهم این است که در کشور ما سالانه ۲۵۰۰ تا ۴ هزار نفر شرایط اهدای عضو را دارند اما کمی بیشتر از هزار مورد منجر به اهدای عضو می‌شود.
رئیس اداره پیوند و فراهم آوری اعضای پیوندی وزارت بهداشت درباره آمار اهدای عضو هم بیان کرد: سال گذشته از مجموع ۴ هزار و ۱۲۴ پیوند عضو، بیشترین پیوند با ۲۹۰۰ مورد برای کلیه و پس از آن ۹۷۷ مورد برای کبد ثبت شده است. در تمام دنیا هم کودکان زیر ۱۸ سال به عنوان اولویت پیوند قرار دارند و سال گذشته ۳۴۱ پیوند برای اطفال انجام دادیم.
این مسئول با تاکید بر این که در کشور ما از افراد مرگ مغزی ارگان برداشت می‌شود، درباره روش دیگر اهدای عضو بیان کرد: در برخی کشورها غیر از مرگ مغزی، اهدای مرگ قلبی هم وجود دارد و در ایران هم ۲دانشگاه علوم پزشکی شیراز و ایران، پیوند عضو از مرگ قلبی را پیش از این انجام داده‌اند. اما دو هفته پیش یک اتفاق نادر رخ داد و در دانشگاه علوم پزشکی ایران یک نوع از مرگ قلبی منجر به اهدای عضو شد که جزو موارد معدود است و برای اولین بار در کشور انجام شد. این فرد به دلیل آمبولی ریه، دچار ایست قلبی شده بود، اما پزشکان موفق شدند دو ارگان این فرد شامل کلیه‌ها و قرنیه را به بیماران نیازمند پیوند بزنند.
او با تاکید بر این که دریافت‌کنندگان عضو پیوندی کلیه هم پس از یک هفته با حال مناسب ترخیص شدند، عنوان کرد: پیوند عضو از مرگ قلبی کمتر استفاده می‌شود چون امکانات و تجهیزات خاصی می‌خواهد، اما در کشورمان این ظرفیت به عنوان یک منبع تهیه ارگان وجود دارد. مرگ قلبی به تازگی وارد مقوله اهدای عضو شده و اگر بتوانیم از آن استفاده کنیم، ۲۰ درصد تعداد اهداکنندگان افزایش خواهد یافت، چون آمار پیوند افزایش خواهد یافت.
تا زنده هستید، تکلیف‌تان را با اهدای عضو مشخص کنید
از سال ۱۴۰۲ توانمندسازی دانشگاه‌های علوم پزشکی در حوزه اهدای عضو شدت بیشتری گرفت و نتیجه آن ثبت بیشترین آمار پیوند عضو در این سال بود، در سال ۱۴۰۳ هم این سیاست ادامه دارد. این نکته دیگری است که رئیس اداره پیوند و فراهم‌آوری اعضای پیوندی وزارت بهداشت به آن اشاره کرد و گفت: اهدا و پیوند عضو در بیمارستان‌های دولتی دانشگاهی انجام می‌شود و به همین دلیل آموزش پرسنل درگیر بیمارستان در حال است. در این باره هدفگذاری شده که دانش پرسنل بیمارستانی در حوزه اهدای عضو افزایش پیدا کند چون همین سیاست در سال گذشته باعث شد که آمار اهدای عضو بیشتر شود. آموزش‌ها هم بر سه قسمت عمومی برای مردم، تخصصی برای افراد درگیر با اهدای عضو و همچنین کادر درمان ارائه می‌شود.
به گفته دهقانی امسال پویش اهدای عضو با مشارکت معاونت بهداشتی هم از امسال شروع شده است.
او در پاسخ به این سؤال که با چنین اقداماتی آیا نگرش مردم نسبت به اهدای عضو تغییر کرده، بیان کرد: همچنان باید تلاش‌ها برای تغییر نگرش ادامه داشته باشد. نیاز داریم که مردم به این سطح از آگاهی برسند که مرگ مغزی برابر با مرگ قطعی است. برخی از افراد هنوز تصور می‌کنند که عزیزشان بعد از مرگ مغزی دوباره برمی‌گردد که کاملا اشتباه است. یکی از بهترین کارهایی که در این باره می‌شود انجام داد این است که هر فردی در زمان حیات چه شفاهی یا گرفتن کارت اهدای عضو نظر موافق یا مخالف خودش را درباره اهدای عضو اعلام کند. این اتفاق باعث می‌شود که خانواده‌ها در صورت مواجهه با چنین شرایطی راحت‌تر بتوانند درباره اهدا یا عدم اهدای عضو عزیزشان تصمیم بگیرند و اگر فرد در زمان حیات موافقت کرده باشد، روند اهدا تسریع خواهد شد.
بیشتر بخوانید
خانواده‌ها از ترس حرف فامیل به اهدای عضو ورود نمی‌کنند
رکورد انتقال عضو پیوندی در کشور چگونه شکست
قلب شما را آوردیم
تلاش برای افزایش منابع تامین اهدای عضو
این مسئول درباره روش‌هایی مطالعاتی کشورهای توسعه‌یافته در استفاده از ارگان‌های حیوانی برای پیوند و ایجاد این ظرفیت در ایران هم توضیح داد: در این باره اقداماتی در حال انجام است و در زمان مناسب اعلام خواهد شد. اما ایرانی کشوری است که همه پیوندها را انجام می‌دهد، حتی پیوندهای سختی که در بسیاری از کشورها وجود ندارد، از جمله پیوند روده که بسیار سخت و کم است اما در کشور ما در بیمارستان ابوعلی سینا و شهدای شیراز انجام می‌شود. کشورهایی که در بحث پیوند، پیشرفته هستند، از ارگان‌های حیوانی مثل خوک استفاده می‌کنند تا منابع تامین اهدای عضو را افزایش دهند، ما هم به دنبال همین شرایط هستیم و البته اقدامات دیگر برای افزایش کیفیت و دسترسی به تکنولوژی‌های برتر.
دهقانی یکی از این اقدامات را موتولانس‌های انتقال دهنده عضو عنوان کرد که از سال گذشته از سوی سازمان اورژانس آغاز شده و در توضیح بیشتر گفت: این موتولانس‌ها سرعت انتقال عضو را کم کرده‌اند که باعث افزایش کیفیت عضو اهدایی است. چون عضو اهدایی به دلیل نرسیدن خون در خارج از بدن در بازه زمانی طولانی‌تر، دچار کاهش کیفیت می‌شود و این اقدام در راستای کاهش قابل توجه زمان پیوند عضو در حال انجام است.