همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: سرطان اولیه کبد یک تومور بدخیم است که از کبد شروع می‌شود و انواع مختلفی دارد که هپاتوم، شایع‌ترین نوع سرطان اولیه کبد است و در نوع سلول اصلی کبد یعنی سلول‌های کبدی شروع می‌شود.
اما سرطانی که در نواحی دیگری از بدن - مانند روده بزرگ، ریه یا سینه - شروع می‌شود و سپس به کبد گسترش می‌یابد، به جای سرطان کبد، سرطان متاستاتیک نامیده می‌شود. این نوع سرطان از روی عضوی که در آن شروع شد نامگذاری شده مانند سرطان کولون متاستاتیک برای توصیف سرطانی که از روده بزرگ شروع شده و به کبد گسترش می‌یابد.
دکتر مصطفی نوری‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در گروه بیوتکنولوژی در مورد سرطان کبد می‌گوید:«سرطان کبد ششمین سرطان رایج در بین سرطان‌ها در دنیا به شمار می‌رود. در سال ۲۰۲۰ نزدیک یک میلیون نفر مبتلا به سرطان کبد گزارش شد. دانشمندان دانشگاه جان هاپکینز آمریکا به تازگی توانسته‌اند واکسن شخصی‌سازی شده علیه هپاتوسلولار کارسینوما تولید کنند که ترکیب این واکسن همراه با ایمونوتراپی توانسته بسیار موثر عمل کند.»
واکنش بدن به عملکرد واکسن
واکسن شخصی‌سازی شده علیه هپاتوسلولار GNOS-PV۰۲ نام دارد که محصول شرکت Geneos Therapeutics و دارای پلت فرم دی‌ان‌ای واکسن است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در مورد چگونگی استفاده از این روش می‌گوید: «در این روش از فردی که به سرطان کبد مبتلا شده نمونه گیری و واکسنی بر اساس جهشی که در دی‌ان‌ای او رخ داده است ساخته می‌شود. سپس همراه با یک داروی ایمونوتراپی به نام pembrolizumab به فرد تزریق خواهد شد»
ناگفته نماند که این واکسن در حقیقت در نقش دارو و همچنین برای درمان بیمار استفاده می‌شود و به عنوان داروی ایمونوتراپیک به فرد تزریق می‌شود.
تقویت سیستم ایمنی
به گفته دکتر نوری‌زاده، واکسن تزریق شده سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا بهتر بتواند به سلول‌هایی که آنتی ژن‌های معیوب دارند حمله کند. به این ترتیب، سیستم ایمنی می‌تواند به سلول‌های سرطانی حمله کند و موجب از بین بردن بیشتر آنها شود.
تا امروز مطالعات زیادی در زمینه واکسن‌های سرطانی انجام شده است که بسیاری از آنها موفقیت آمیز نبودند. به همین دلیل دانشمندان به سمت تولید واکسن‌های شخصی‌سازی رفته‌اند.
این واکسن‌ها بر اساس جهشی که در DNA فرد به وجود آمده ساخته می‌شوند. به همین دلیل باعث ساخته شدن آنتی ژن معیوب خواهند شد.
بیشتر بخوانید
مفاهیم: سرطان کبد چیست؟
اشعه مستقیم خورشید باعث سرطان پوست می‌شود؟
تایید دو روش ژن‌درمانی برای درمان دائمی کمخونی سلول داسی‌شکل
کوچک شدن تومور
با توجه به اینکه جهش می‌تواند در افراد متفاوت باشد؛ به همین دلیل واکسن‌هایی که قبلاً مورد مطالعه قرار گرفتند و به صورت عمومی بودند موفقیت آمیز عمل نکردند.
این واکسن که بر ۳۶ نفر مورد مطالعه قرار گرفته موجب شده تومورهای یک سوم از افراد کوچک‌تر شوند و در ۸ درصد از افراد هم بعد از استفاده از واکسن در کنار پمپلیزومپ هیچ توموری مشاهده نشده است.
این موفقیت می‌تواند مرگ و میر ناشی از سرطان کبد را بسیار کاهش دهد. چندی پیش، واکسن مربوط به یک نوع سرطان پوست نیز شخصی سازی شده بود که در پلت فرم ام آر ان ای مطالعات فاز دو از آن واکسن نیز موفقیت آمیز گزارش شده است.
به گفته این استاد دانشگاه قطعا در آینده‌ای نزدیک برای بسیاری از سرطان‌ها واکسن‌های شخصی‌سازی شده ارائه می‌شود که می‌تواند بهترین راه درمان در نظر گرفته شود.
از آنجایی که این نوع واکسن‌ها مطمئناً هزینه‌های بسیار بالایی خواهد داشت وظیفه وزارت بهداشت و وزارت علوم است تا نسبت به فراخوان‌های تولید واکسن‌های شخصی‌سازی شده به دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان رجوع کنند و با کمک‌های مالی و صرف هزینه‌های لازم کمک کنند تا ما نیز بتوانیم همتراز با دنیا پیشرفت کنیم. همان گونه که کرونا ثابت کرد ما هم در کشورمان می‌توانیم انواع واکسن‌ها را تولید بکنیم.