به گزارش همشهری آنلاین، کتاب به عنوان یک ابزار فرهنگی موثر در توسعه فرهنگ مطالعه در ایران و جهان همواره مطرح بوده و هست و از جایگاه والایی در بین دستگاه‌های تعلیمی، تربیتی، سیاسی، اسلامی، اجتماعی، علمی و هنری برخوردار است و طبق همین اهمیت مصوبه سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» در جلسه ۸۹۶ مورخ ۲۴ بهمن ماه ۱۴۰۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی و براساس مصوبه ۴۶۱ مورخ ۱۷ همان ماه شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب و ابلاغ شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید کشورمان رسید. اما این سند چیست و محتوای آن ناظر به چه موضوعاتی است؟ سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید سال گذشته به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و شهید آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، ریاست جمهور ضمن حضور در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب، این سند را به دبیرخانه آن یعنی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دیگر دستگاه‌های مکلف ابلاغ کرد. «سند ملی خواندن» بعد از دو سند «نهضت مطالعه مفید» و «ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی» به تصویب رسیده است و با ابلاغ دبیر شورای فرهنگ عمومی اکنون به مرحله عملیاتی شدن رسیده است. در این سند که در پایگاه دولت نیز منتشر شده، موضوعات مختلفی آمده و درباره وظایف دستگاه‌های مختلف به تفکیک صحبت شده است. این سند به نوعی توجه به سخنان رهبری است که در بازدید از نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ به آنها تاکید کردند؛ یعنی دو موضوع تولید محتوای مناسب و ترویج کتابخوانی.
- بخش‌های پنج‌گانه سند
سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» پنج بخش دارد، بخش اول، تولید مواد خواندنی که شامل کتاب و نشریه است؛ هم‌چنین در این سند سعی شده از تولید کتاب‌های چاپی و الکترونیک حمایت شده و تولیدات خردسالان، کودکان و نوجوانان مورد تاکید وئ حمایت واقع شده است. بخش دوم این سند بر عمومی‌سازی موضوع خواندن تاکید دارد. در این بخش تلاش شده با استفاده از تمامی رسانه‌های موجود از جمله صدا و سیما، مطبوعات و آموزش و پرورش، بحث عمومی‌سازی خواندن و ترویج مطالعه محقق شود. یکی از بندهای مهم این سند درباره دسترسی همه‌جانبه مردم به کتاب است. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به عنوان بهره‌بردار و تأمین‌کننده اعتبارات مالی مربوطه، یکی از دستگاه‌های موظف در سهل‌الوصول کردن دسترسی مردم به منابع (کتب و محصولات مشابه) است. این نهاد تلاش کرده امکان دسترسی عادلانه به کتاب را با محوریت کتابخانه‌های عمومی برای تمامی مردم کشور فراهم کند.
- سند، یک زنجیره فرهنگی است
از دیگر بخش‌های این سند مباحث حمایتی است که آموزش و پرورش در آن نقش دارد. مسئولیت عمده پیگیری اجرای مصوبات سند خواندن بر عهده دبیرخانه سند خواهد بود که در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مستقر است. سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» یک زنجیره فرهنگی است که نگاه حاکم در این سند زنجیره‌ای است، به این معنا که تبصره‌های موجود در سند از تولید محتوا تا دسترسی مردم به آنها زنجیره‌وار به یکدیگر متصل هستند تا گره آمار مطالعه در کشورمان را باز کنند. بازیگردانان اصلی سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید»، هم نهادهای فرهنگی کشور هستند و یکی از مفاد سند ملی «خواندن» حمایت است، حال چه این حمایت از ناشر باشد و چه از بستر ترویج آن در کتابخانه‌های عمومی کشور. در این سند نگاه فقط به تألیف مجلدهای کاغذی نبوده، بلکه در سبد فرهنگی خود نگاه ویژه‌ای به کتاب‌های الکترونیکی و صوتی دارد. یکی از تأکیدهای ویژه در سند ملی «خواندن و ترویج مطالعه مفید» روی افزایش تولیدات ویژه در گروه سنی خردسالان، کودکان و نوجوانان است، البته این به معنی غفلت از حوزه‌های دیگر نیست، بلکه بحث اصلی تأثیرگذاری روی این سنین و رشد مطالعه آن‌هاست. سند ملی تصویب شده در شورای عالی انقلاب فرهنگی یک قانون است و هر قانون مستلزم اجرا، درباره وظایف دیگر دستگاه‌های کشور است.
- سرانه مطالعه در ایران، ۳۵ دقیقه است
«سرانه مطالعه» یک شاخص جهانی است که تعریف مشخص و دقیقی دارد. در تعریف این شاخص تنها مطالعه کتاب آن هم از نوع غیردرسی را شامل می شود؛ یعنی نه مطبوعات، نه سایت های اینترنتی و مجازی. بر اساس اعلام محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سرانه مطالعه در کشور ما بر اساس آخرین پیمایش فرهنگی کشور بدون احتساب ادعیه، مطالعه مجازی و کتب درسی، ۳۵ دقیقه است.
۱۰ میلیون نفر هم در کشور عضو کتابخانه های عمومی هستند که ۳ میلیون نفر از آنها به عنوان اعضای فعال محسوب می‌شوند.