همشهری آنلاین- صفورا صادقی: احتشامیه یکی از محله‌های اصیل و خوش‌نشین پایتخت است که از شرق به پاسداران و از غرب با محله دروس و شریعتی هم‌جوار است. حدود ۱۵۰ سال قبل در این منطقه جز کشاورزی و دامداری و زمین‌های زراعی چیز دیگری نبود و هیچ نشانی از شهر در خود نداشت. کم‌کم با وجود چند رشته قنات مهم در این منطقه کشاورزی و باغداری رونق گرفت و با ازدیاد جمعیت شکل روستایی به خود گرفت.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
از آنجا که این منطقه محل تردد درباریان به شمیران بود توجه شاهزادگان و درباریان را به خود جلب کرد. ناصرالدین شاه زمین‌های این منطقه را به محمود علامیر بخشید. طبق رسم ناصری که دادن القاب و عناوین به اطرافیان جزء رسوم دربار بود، به محمود علامیر لقب احتشام‌السلطنه داده شد. احتشام‌السلطنه در آنجا باغ و منزل و حسینیه بنا کرد و برای همین به احترام او، محله نام «احتشامیه» گرفت که هم اکنون نیز یک میدان و خیابان به همین نام موجود است.
محمود علامیر در سال ۱۲۴۰ه.ش در تهران به دنیا آمد. پدرش محمدرحیم‌خان علاالدوله در زمان ناصرالدین‌شاه حاکم آذربایجان بود و مادرش سلطان‌خانم دختر ملک ایرج میرزا پسر فتحعلی‌شاه قاجار بود. احتشام‌السلطنه در مدرسه دارالفنون درس خواند و در سال ۱۲۹۷ ه. ق به استخدام دولت و به سمت یوزباشی کشیکخانه همایونی انتخاب شد. پس از آن حاکم خمسه (زنجان) شد و امین‌السلطان با پیشکش هفتصد سکه اشرفی به ناصرالدین‌شاه لقب احتشام‌السلطنه را برای وی گرفت.
در سال‌های بعد به عنوان سفیر در آلمان مامور خدمت شد. همچنین معاونت وزارت خارجه را عهده‌دار بود. سپس به حکمرانی کردستان گماشته شد. بازگشت وی به تهران همزمان با خیزش مردم در جنبش مشروطه بود که علاقه و شرکت وی در جلسات مخالفان دربار، باعث تبعید او به نقاط مرزی شد. پس از استعفای صنیع‌الدوله، به ریاست مجلس انتخاب شد. در دوره پهلوی اول و در کابینه میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک در سال ۱۳۰۵ به عنوان وزیر داخله انتخاب شد. خاطرات وی در کتابی به نام « خاطرات احتشام السلطنه» به همت سیدمهدی موسوی و انتشارات زوار در سال ۱۳۶۶ به چاپ رسیده است.
چال‌هرز؛ مرز محله احتشامیه
نصرالله حدادی، تهران شناس، درباره تاریخچه محله احتشامیه چنین می‌گوید: «این اراضی ابتدا متعلق به علاء الدوله از خاندان علامیر دولو، از شاهزادگان ریشه‌دار قاجار بود و این اراضی تا چال‌هرز ادامه داشت. در باره چال‌هرز یک روایت وجود دارد که در زمان قدیم هر جایی که گود بود یا گودبرداری می‌کردند دو اسم داشت : یا کلمه «گود» را قبل اسم می‌گذاشتند مثل گود زنبورک، گود حسن کرد، گود حسین نفتی، گود شنگی و ... یا «چال» می‌گفتند مانند چال‌هرز، چال‌حصار، چال‌خرکش یا خرگوش که خرهای مرده و بیمار را در آن محل چال می‌کردند. منطقه چال‌هرز به دلیل اینکه آب فراوان داشت و آبها در این محل جمع می‌شدند به آن چال هرز می‌گفتند. به اصطلاح آبها هرز می‌شدند.»
محله‌ای با سرانه استاندارد فضای سبز
قبلا محله احتشامیه و دروس را یک محله در نظر می‌گرفتند. شاید این دو محله قدمت و تاریخ تاریخی یکسانی داشته باشند ولی در طرح توسعه شهر دهه ۴۰ از هم جدا شدند. محله احتشامیه یک محله اعیان‌نشین و بسیار سرسبز است و در آن ۷۴ پارک و بوستان وجود دارد که به لحاظ سرانه فضای سبز با استانداردهای جهانی مطابقت دارد. در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی، شیوه شهرسازی در محله احتشامیه به تقلید از خیابانهای اروپایی صورت گرفت و درختان زیادی با نظم و فواصل استاندارد کنار خیابان ها کاشته شد. هم اکنون این خیابان ها و کوچه ها با درختان زیبا و سربه فلک کشیده تصویر چشمنوازی برای رهگذران ایجاد می‌کند.