همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: درحالی‌که آمار زایمان طبیعی در دنیا رو به افزایش است، در ایران ۵۶ درصد زایمان‌ها به شیوه سزارین انجام می‌شود. یعنی بیش از نیمی از زنان، این شیوه را انتخاب می‌کنند که به گفته کارشناسان نه تنها مزیتی برای سلامت زن ندارد، بلکه بسیار پرضرر است.
مطالعات نشان داده که «ترس از زایمان طبیعی»، رایجترین دلیل انتخاب سزارین در بین زنان ایرانی است. مطالعه‌ای که سال قبل در یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور درباره دلایل ترس از زایمان طبیعی انجام شد، گویای این بود که بزرگ‌ترین عامل ترس اغلب زنان باردار، نگرانی از سلامت نوزاد حین زایمان یا تنها ماندن موقع درد زایمان است.
به گفته متخصصان، دلایل ترس از زایمان برای هر زن متفاوت است و عواملی مانند سن کم مادر، سطح پایین تحصیلات و ناآگاهی، ترس از نقص کودک، ترس از فوت کودک، تجربیات منفی قبلی، اتاق زایمان‌های غیراستاندارد و بدرفتاری کادر اتاق زایمان بیمارستان‌های دولتی با زنان باردار حین زایمان، نداشتن اعتماد به نفس کافی، حمایت اجتماعی پایین، سابقه اضطراب و افسردگی ارتباط تنگاتنگی با ترس از زایمان طبیعی دارد.
علت بزرگ ترس از زایمان طبیعی
دکتر اعظم موسوی، متخصص زنان و زایمان در گفتگو با همشهری‌آنلاین به نکات جالب و مهمی درباره دلایل ترس زنان ایرانی از زایمان طبیعی اشاره می‌کند. او می‌گوید: این واقعیت دارد که ترس از زایمان طبیعی در زنان ایرانی مقداری بیشتر از زنان کشورهای دیگر است و به نظرم پیشینه تاریخی است. در فیلم‌های ایرانی، زن در حال زایمان همیشه یک زن روستایی است که دارد درد می‌کشد و همه اطرافیانش نگرانند و دکتر هم معمولا نمی‌رسد یا دیر می‌رسد و مادر یا نوزاد از دست می‌روند.
دکتر موسوی می‌گوید: یعنی در اکثر فیلم‌ها شرایط فاجعه‌باری از زایمان نشان داده شده است. در حالی که در فیلم‌های خارجی عمدتا زایمان را پروسه‌ی طبیعیِ فیزیولوژیک نشان می‌دهند.
این پزشک می‌گوید: دلیل دیگر، انجام نشدن کارهای فرهنگی در مورد زایمان طبیعی در طول چند دهه اخیر است و نتیجه این شده که خیلی‌ها تصور می‌کنند چون سزارین راحت‌تر است، بی‌درد است، تاریخش قابل پیش‌بینی است و شرایط اورژانسی برایش کمتر پیش می‌آید، پس زایمان بهتری است. در حالی که بر اساس مطالعات بزرگی که در تمام جهان انجام شده، زایمان طبیعی روشی ایمن‌تر و با عوارض کمتر هم برای مادر و هم برای نوزاد است و سزارین فقط تنها در شرایطی می‌تواند یک روش مناسب‌تر باشد که امکان زایمان طبیعی وجود نداشته باشد.
سزارین، روش خوبی برای زایمان نیست
این متخصص زنان و زایمان ادامه می دهد: نکته مهم بعدی این است که در کشورهای دیگر روی متدهای مختلف زایمان مثل زایمان‌های فیزیولوژیک، زایمان‌های با هیپنوتیزم، زایمان در آب، زایمان بدون درد و ... خیلی کار شده اما در ایران کاری انجام نشده است. در کشورهای دیگر آن قدر کار فرهنگی صورت گرفته که زن باردار کاملا برای زایمان طبیعی آمادگی دارد. چون متدهای مختلفی برای انتخاب پیش رو دارد ولی ما نتوانستیم این کارها را فراگیر کنیم.
به گفته دکتر موسوی، این متدها به صورت پراکنده در بعضی از بیمارستان‌های دولتی و خصوصی ایران پیاده می‌شود اما عمومیت پیدا نکرده که زنان بتوانند یکی را انتخاب کنند. چون بعضی از زنان دوست دارند درد زایمان را تجربه کنند اما بعضی‌ها تمایل دارند متدهای بدون درد را انتخاب کنند که به آن روش اسپاینال (بی‌حسی نخاعی) می‌گویند. اما موضوع این است که این متدها در اکثر بیمارستان‌های ما موجود نیست.
این پزشک می‌گوید: انجام ورزش‌های مختلف در زمان زایمان، استفاده از ابزارهای ورزشی مختلف که لگن زن را ریلکس می‌کند و به زایمان کم‌دردتر کمک می‌کند و فراهم کردن اتاق‌های آرامش‌بخش همگی به زایمان طبیعیِ راحت کمک می‌کنند اما ما هیچ کدام از اینها را به صورت هدفمند و فراگیر نداریم. به خصوص در بیمارستان‌های دولتی. چون فکر می‌کنند این شیوه‌ها هزینه‌بر است. در حالی که هزینه سزارین برای سیستم بهداشتی یک کشور و همچنین برای سلامت زنان خیلی بیشتر است. سزارین واقعا برای سلامت خانم‌ها روش مناسبی نیست و فقط زمانی مناسب است که یک علت پزشکی داشته باشد. در غیر این صورت اصلا روش خوبی برای زایمان نیست.
به گفته دکتر موسوی، سزارین هیچ مزایایی برای سلامت زن ندارد. تنها مزایای بیرونی دارد؛ این که زمانش انتخابی است و همه چیز طبق برنامه‌ریزی خود زن پیش می‌رود. همین است که آمار زایمان در تاریخ لاکچری این همه در کشور ما افزایش پیدا کرده است. اما زایمان طبیعی ممکن است در هر لحظه اتفاق بیفتد و شرایط اورژانسی برایش پیش بیاید.
بیشتر بخوانید؛
- ایران جزو ۵ کشور برتر دنیا در کاهش مرگ مادران | نرخ سزارین در کشور اعلام شد | چند درصد زوجین ایرانی نابارورند؟
-
روایت‌های تلخ مادران از اتاق زایمان بیمارستان‌های دولتی | دکتر بعد از بخیه زدن شکمم شوخی وحشتناکی کرد | مادرانی که قید بارداری مجدد را می‌زنند
-
زنانی که از زایمان می‌ترسند، زایمان طولانی‌تری دارند
آناتومی لگن زنان ایرانی فرق دارد!
یک دلیل دیگر برای ترس زنان ایرانی از زایمان طبیعی، می‌تواند آناتومی لگن زنان ایرانی باشد. این را موسوی می‌گوید و توضیح می‌دهد: نوع و اندازه لگن زنان ایرانی با زنان اروپایی متفاوت است. یعنی ما نه مثل زنان آفریقایی هستیم که لگن‌های تنگی دارند و نه مثل زنان اروپایی لگن‌های فراخی داریم.
این متخصص زنان می‌گوید: روی این موضوع کار و مطالعه علمی انجام نشده و اثبات‌شده نیست ولی جای کار دارد، اما طبق مشاهدات خود ما در بخش زایمان، مثلا زنان افغانی لگن‌های منسب‌تری دارند و خیلی راحت زایمان می‌کنند که ما به آنها می‌گوییم "خوش‌زا". اما زنان ایرانی از نظر فیزیولوژیِ و آناتومی لگن مثل زنان افغانی نیستند. ممکن است این تفاوت‌های نژادی واقعا وجود داشته باشد اما این که آیا می‌تواند مانع زایمان طبیعی شود، باید دید آیا اصلا علمی و منطقی است یا نه. علاوه بر اینها تحرک زنان باردار ما معمولا خیلی کم است و اضافه وزن زیادی هم در دوره بارداری پیدا می‌کنند. اینها همه مشکلات جدی هستند که می‌تواند زایمان طبیعی را تحت تاثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید؛
اجباری شدن زایمان طبیعی در کشور جواب نداد
موسوی، اجباری کردن زایمان طبیعی را اصلا راه حل مناسبی برای فراگیر شدن این نوع زایمان در کشور نمی‌داند و آن را روشی اشتباه می‌داند. او می‌گوید: در دولت قبلی زایمان طبیعی اجباری شد و دیدیم که تاثیرات منقی زیادی گذاشت.
او تاکید می‌کند که اگر بخواهیم زایمان طبیعی را در کشور جا بیندازیم، باید در ابتدا دیتاهایی را که از دوره اجباری شدن زایمان طبیعی داشتیم، جمع‌آوری و آنالیز کنیم ببینیم اشکال کارمان کجا بود، آیا عوارض این نوع زایمان روی مادر بالا رفت یا پایین آمد، آیا عوارض روی جنین بالا رفت یا پایین آمد، آیا درکل با اجبار موفق‌تر شدیم؟ در دولت قبلی هزینه زیادی هم برای این موضوع گذاشته شد و خیلی تلاش کردند تا این نوع زایمان را راه‌اندازی کنند اما جواب نداد. به نظرم باید آنالیز کرد تا بتوان راه را درست رفت.
به گفته این متخصص زان و زایمان، در کشورهای خارجی هم برخلاف تصور عمومی، اجبار در دستور کار نیست و خود زنان به زایمان طبیعی تمایل دارند و علتش هم آموزش‌هایی است که طی سال‌ها دیده‌اند. اما آنجا اگر زن باردار علی‌رغم تمام مشاوره‌ها و توصیه‌های پزشکان تاکید بر سزارین داشته باشد، مجبور و موظفند که سزارینش کنند. البته آنجا نجا آنجاچون مشاوره‌ها خیلی زیاد و کاربردی است، معمولا بالای ۹۰ درصد زنان زایمان طبیعی را انتخاب می‌کنند.
دکتر موسوی با بیان این که آمار سزارین در کشورهای اروپایی از ۱۳ تا ۲۳ درصد و در بعضی کشورها حتی ۱۰ درصد است، می‌گوید: اما در کشور ما این آمار بالای ۵۰ درصد است! تازه این آمار عمومی و مربوط به تمام کشور است. اگر بخواهیم آمار شهرهای بزرگ مثل تهران را جداگانه محاسبه کنیم، ممکن است آمار از ۹۰ درصد هم بیشتر باشد.
اتاق زایمان باید آرامش‌بخش باشد
این پزشک متخصص تاکید می‌کند: ما باید بررسی کنیم که چرا آمار سزارین‌های داوطلبانه در ایران این قدر بالا است و یک زن چرا سزارین را با تمام معایبش به زایمان طبیعی ترجیح می‌دهد. من فکر می‌کنم اگر همه متدهای روز دنیا در زمینه زایمان طبیعی در کل کشور و نه فقط در چند بیمارستان خاص پیاده شود، آموزش‌های لازم و کافی به همه زنان ارائه شود و اتاق زایمان هم برای زن باردار کاملا آرامش‌بخش باشد، می‌توانیم به کاهش آمار سزارین در کشور برسیم. وگرنه با اجبار امکان ندارد.