همشهری آنلاین:همه‌چیز از تابستان دو سال پیش شروع شد که با بی‌مروتی بعضی از صاحبخانه‌ها در تعیین اجاره‌بهای خانه‌ها تعداد مستاجران آبرومندی که بی‌سرپناه می‌شدند، هر روز بیشتر و بیشتر می‌شد. تا این که حاج حسین تصمیم گرفت روی در ورودی آژانس املاک خود بنویسد: «از رهن و اجاره دادن ملک شما با قیمت نامتعارف و خارج از توان مردم معذوریم» تا صاحبخانه‌ها بدانند اگر انصاف نداشته باشند، شریک معامله آنها نمی‌شود. بعد هم تا توانست آبرو گرو گذاشت تا صاحبخانه‌ها را در پایین آوردن نرخ اجاره‌بها با خود همراه کند. حالا که دوباره فصل خانه به دوشی مستاجران رسیده، بسیاری از صاحبخانه‌ها در بنگاه او با مبالغی پایین‌تر از نرخ اجاره املاک جنوب شهر قراردادهای رهن و اجاره خود را منعقد می‌کنند. شمار مشاوران املاکی مانند حاج حسین که تلاش می‌کنند در بازار اجاره مسکن انصاف و مروت از سکه نیفتد کم‌نیست:
به شرط انصاف
در جنوب شهر تعداد بنگاه‌های مشاوره املاک کم‌نیست و لابه لای سوپرمارکت‌ها، فست‌فودها و مغازه‌های رنگارنگ این گوشه پایتخت، آژانس‌های مسکن بسیاری به چشم می‌خورد. بنگاه املاک جمع‌وجور و ساده حاج حسین دلاوری در یکی از محله‌های جنوبی و چند قدمی مانده به ته تهران قرارگرفته است. حاج حسین روی در ورودی آژانس املاکش کاغذ بزرگی چسبانده که روی آن با خطی درشت نوشته شده: «از رهن و اجاره دادن ملک شما با قیمت نامتعارف و خارج از توان مردم معذوریم.»
پشت این در و روی صندلی‌های ساده داخل بنگاه، مرد می‌انسالی نشسته که از خالی ماندن آپارتمان ٤٠ متری اش کلافه است و از حاج حسین گلایه دارد که قیمت تند و تیز اجاره ملکش را فایل نمی‌کند. عصبانیت او باعث نمی‌شود لحن آرام و پدرانه حاج حسین تغییر کند و حاجی درحالی‌که در فهرست اسامی مشتریانش به‌دنبال شماره تلفنی می‌گردد، نرم نرمک مشتری قدیمی و تندمزاجش را سر معامله می‌آورد: «خوب اگر شما کمی اجاره را پایین‌تر بی‌اوری، همین الان ١٠ تا مستاجر برایت حاضر می‌کنم. رحم کن تا رحم خدا را ببینی برادر...» حرفش هم حرف است و وقتی صاحبخانه پرچانه برای حرمت گذاشتن به نظر او به گرفتن اجاره‌ای متعادل رضایت می‌دهد، در چشم بر هم زدنی مستاجری دست به نقد را به پشت در آپارتمان استیجاری او می‌کشاند تا ملک را بازدید کند و اگر به توافق رسیدند با حق کم‌یسیونی پایین قراداد آنها را ببندد.
نه سیخ بسوزد نه کباب
انگار حاجی تصمیم گرفته مشتریان جدید و قدیمی بی‌انصاف را با یک چوب براند و به قیمت از دست دادن تعدادی از مشتریان قدیمی اش نرخ اجاره‌بهای املاک محل را برای مستاجران خانه به دوش متعادل کند، اما تعداد صاحبخانه‌هایی هم که حرف او را زمین نینداخته‌اند و به دریافت همان نرخ اجاره سال قبل یا افزایش اجاره‌ای متعادل قناعت کرده‌اند کم‌نیست. مریم موسوی یکی از این صاحبخانه‌های چشم و دل سیر است. او بعد از نوسازی خانه قدیمی اش صاحب دو واحد آپارتمان ٦٠ متری شده که با درآمد اجاره یکی از آنها زندگی اش را می‌چرخاند، اما حاج حسین می‌داند که وقتی زوجی جوان برای زندگی در آپارتمان استیجاری او در خانه اش را می‌زنند، او مادرانه با آنها مدارا می‌کند. مرتضی کریمی هم از مشتریان بنگاه حاج حسین است. او با آن که امسال خانه اش را با نرخی پایین اجاره داده، ناراضی نیست و می‌گوید: «حرف حاجی را که نمی‌شود زمین انداخت. او هم در گرفتن حق کم‌یسیونش کوتاه می‌آید تا از این طریق به مستاجر و صاحبخانه کمک کند. روزی دست خدا است و نباید به مستاجر سخت گرفت.» کریمی معتقد است مشاوران املاک در معاملات خود باید شرایط هر دو طرف معامله را در نظر بگیرند تا نه سیخ بسوزد و نه کباب.
غیرواقعی‌های کمرشکن
حاج حسین در آژانس املاک نقلی خود مستاجران آبرودار بسیاری را دیده که به دلیل بی‌انصافی بعضی از صاحبخانه‌ها آواره و بی‌سرپناه شده‌اند. او از بی‌انصافی بعضی از صاحبخانه‌ها دلگیر است و آنها را در سرسام‌آور شدن نرخ اجاره‌بهای مسکن مقصر می‌داند. این مشاور املاک می‌گوید: «این روزها که زندگی سخت‌تر شده، بعضی از مردم هم بی رحم و بی‌مروت شده‌اند و با فشار آوردن به دیگران بار مشکلات خود را سبک می‌کنند.» محله‌ای که حاج حسین در آن کاسبی می‌کند کارگر نشین است و بسیاری از مشتریان او در آپارتمان‌های استیجاری ٤٠ و ۵٠متری زندگی می‌کنند.
حاج حسین می‌گوید: «دولت سقف افزایش اجاره‌بهای مسکن امسال نسبت به سال قبل را ٢۵ تا ٣٠ درصد تعیین کرده، ولی بسیاری از صاحبخانه‌ها در تعیین مبلغ اجاره ملک خود طمع می‌کنند و خانه خود را با نرخی بالاتر و حتی چند برابر نرخ واقعی آن به بنگاه‌های املاک می‌سپارند. وقتی چند خانه با این نرخ‌های غیرواقعی اجاره داده می‌شوند، بر بازار اجاره محل تاثیر می‌گذارند و مبلغ اجاره خانه‌ها را بدون هیچ معیار و قاعده‌ای بالا می‌برند.»
راهی برای ثبات بازار مسکن
او از همکاران خود گلایه می‌کند و می‌گوید: «بعضی از مشاوران املاک برای جلب مشتری و دریافت کمیسیون بیشتر این نرخ‌های غیرواقعی را می‌پذیرند و حتی از این بی‌قاعدگی بازار اجاره خانه استقبال می‌کنند.» دلاوری معتقد است اگر مشاوران املاک از پذیرفتن سفارش چنین مشتریانی خودداری کنند، بازار اجاره خانه نظم و ثبات پیدا می‌کند.
گذشتن حاج حسین از حق کمیسیون‌های غیرمنصفانه بی‌جواب نمانده و او شفا گرفتن عروس خانواده‌اش و خیر و برکت زندگی خود و فرزندانش را حاصل پاکیزه نگه‌داشتن دخل و کسبش می‌داند. حاج حسین دلاوری ١٠ سال پیش وارد صنف مشاورین املاک شده است. او از سنین جوانی به حرفه تولید پوشاک مشغول بوده و حالا هم که ٦٣سال از عمرش می‌گذرد، در کنار فعالیت در آژانس املاک به تولید پوشاک می‌پردازد.
کدخدامنشی در بنگاه‌های املاک
کمتر پیش می‌آید مشتریان حاج علی سجادی روی حرفش اما و اگر بی‌اورند و روی نرخ‌هایی را که برای اجاره املاک تعیین می‌کند چانه بزنند، حاج علی هم اگرچه مراقب است حق صاحب ملک ناحق نشود، ولی خوب می‌داند صاحبخانه‌ها را چطور به رعایت حال مستاجران ترغیب کند. همیشه هم قناعت را از خودش شروع می‌کند و با کم‌کردن حق کمیسیون، برای کاهش هزینه‌های تامین مسکن مشتریان بی‌سرپناهش اولین قدم را برمی‌دارد. او که ٤٠سال از ٦۵سال عمرش را در صنف مشاوره املاک گذرانده، متعادل کردن نرخ مسکن را ازجمله وظایف مشاوران مسکن می‌داند و می‌گوید: «بسیاری از مشاوران املاک معتمد مردم هستند و می‌توانند با میانجی‌گری و پادرمیانی شرایطی را به وجود آورند که صاحبخانه‌ها با مستاجران مدارا کنند.»
صاحبخانه منصف کم‌نیست
مهران صالحی اگر قرار بود شغل و حرفه‌ای متناسب با تحصیلاتش انتخاب کند، باید در صنایع غذایی به‌دنبال بخت و اقبالش می‌گشت، ولی ترجیح داد شغل آبا و اجدادی‌اش را دنبال کند و در کنار پدر به کسب مشاور املاک مشغول شود. او که از نوجوانی شاهد حکایت‌های تلخ و شیرین مستاجران بوده، با چشم‌پوشی از حق کمیسیون مستاجران، سعی می‌کند باری از دوش آنها بردارد.
او از مستاجرانی که می‌خواهند قرارداد اجاره خود را تمدید کنند، حق کمیسیون نمی‌گیرد.
صالحی می‌گوید: «در چنین شرایطی که مسکن به یکی از هزینه‌های مهم و کمرشکن زندگی مستاجران تبدیل شده، باید هریک از ما به‌اندازه توان خود، باری از دوش آنها برداریم.» صالحی که از مشاوران املاک شناخته شده جنوب شهر است، موجران زیادی را می‌شناسد که با مناعت طبع از حق و حقوق خود می‌گذرند و مبلغ اجاره‌بها را از نرخ معمول محل مقدار زیادی پایین‌تر می‌آورند تا مستاجرشان راحت‌تر زندگی کند. او می‌گوید: «همه دندان گرد نیستند، صاحبخانه باانصاف هم فراوان پیدا می‌شود.»