دکتر محمدرضا شیرزادی، کشتار دام در اماکن غیرمجاز و غیرقانونی را عاملی برای انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و دام برشمرد و افزود: هرچند بیشترین موارد دام‌های آلوده در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است اما به لحاظ آشنایی پزشکان منطقه به علائم بالینی و ارجاع بموقع بیماران به مراکز درمانی برای معالجه میزان، موارد فوتی در این استان چشمگیر نیست.
وی با اشاره به شناسایی 5 مورد ابتلا به تب کریمه کنگو در استان خراسان رضوی، از مرگ یکی از این مبتلایان خبر داد و گفت: این فرد زنی 34 ساله بوده است که به‌دنبال ذبح دام توسط همسرش، به علایم بیماری دچار شده بود.
ویروس این بیماری پس از ورود به بدن دام، به مدت یک هفته تکثیر می‌شود و درصورت ذبح گوسفند در این دوره احتمال انتقال بیماری به دامدار وجود دارد.
شیرزادی ادامه داد: اگر دام‌ها از مراکز تحت نظارت دامپزشکی خریداری شوند به علت سمپاشی‌های مکرر احتمال انتقال آلودگی به دام از طریق کنه (میزبان واسط) به حداقل می‌رسد و بدین ترتیب خطر مرگ کسی را تهدید نمی‌کند.
رئیس اداره زئونوز (بیماری‌های مشترک بین انسان و دام) وزارت بهداشت، با توصیه مبنی بر دقت در خریداری دام‌ها از مراکز مجاز معرفی شده از سوی سازمان دامپزشکی و نیز ذبح آنها در کشتارگاه‌های مجاز یادآور شد: دام آلوده به ویروس تب کریمه کنگو هیچ علامت خاصی ندارد.
گوشت آلوده، عامل انتقال تب کریمه کنگو
گوشت آلوده، ویروس تب کنگو را انتقال می‌دهد. تب کریمه کنگو که بیماری ویروسی مشترکی میان انسان و دام است، ۳۱ قربانی در ایران گرفته است. به نقل از مدیرمرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، شمار مبتلایان به این بیماری از ابتدای سال ۸۷ تاکنون، ۱۰۸ نفر بوده است.
این بیماری ویروسی بهطور همزمان در کریمه و کنگو مشاهده شده و به همین دلیل، تب کریمه کنگو نام گرفته است. علائم آن تب، دردهای عضلانی و استخوانی، خونریزی از دهان، لثه، بینی یا مدفوع، ادرار و استفراغ خونی است. بیماری در مراحل پیشرفته خود به زردی و مرگ منجر می‌شود. گاو، گوسفند و بز از جمله حیواناتی هستند که تب کریمه کنگو را انتقال می‌دهند.
دکتر غلامرضا سودبخش، متخصص بیماری‌های عفونی گفت: «معمولا قصاب‌ها، کسانی که در کشتارگاه‌ها کار می‌کنند و آنها که با دام سروکار دارند، به این بیماری مبتلا می‌شوند. عادت‌های بدی هنگام ذبح دام در میان برخی قصاب‌ها هست.
گذاشتن چاقو میان لب‌ها، استفاده نکردن از دستکش یا بادکردن پوست دام پس از ذبح با دهان و نه با تلمبه، از جمله رفتارهای خطرناک و منتقل‌کننده آلودگی هستند. در برخی مناطق کشور مانند سیستان و بلوچستان، این بیماری به‌دلیل ورود دام قاچاق، بیشتر است. پزشک باید برای تشخیص درست بیماری، به حرفه و محیط کار بیمار توجه داشته باشد.»
نیش کنه یکی دیگر از راه‌های انتقال تب کریمه کنگوست. دکتر سودبخش از عمرطولانی کنه و مقاوم بودن ژنوم این حشره در قبال سمپاشی سخن گفت وتاکیدکرد:عملی‌ترین راه مبارزه با بیماری تب کنگو، رعایت بهداشت دام، دامدار، قصاب و توجه مصرف‌کننده گوشت به سالم بودن آن است.
توصیه دکتر سودبخش به مصرف‌کنندگان این است که تنها گوشت دارای مهر اداره دامپزشکی را خریداری کرده و هنگام خردکردن گوشت، حتما از دستکش استفاده کنند. اگر دامی دیدند که پوستش خونریزی دارد یا خون ادرار می‌کند، اطلاع دهند.
وی دامداران و گله‌داران را نیز از ذبح دام آلوده به منظور حرام نشدن برحذر می‌دارد. به گفته دکتر سودبخش، گوشت دام آلوده آنچنان خطرناک است که حتی باید لاشه دام را سوزاند یا با آهک در چاله‌ای عمیق دفن کرد.
وی ادامه داد: دوره نهفتگی این بیماری حدود ۱۰روز است و اگر بیمار به محض بروز علایمی که ذکر شد با مراجعه به پزشک اقدامات درمانی روی او انجام گیرد بهبود می‌یابد اما درصورتی که تشخیص و درمان بیماری دیر باشد احتمال مرگ فرد مبتلا زیاد است.
او افزود: بیماری خطرناک تب کریمه کنگو از طریق خوردن گوشت و یا فرآورده‌های دام آلوده که به خوبی پخته شده باشند و نیز از گزش کنه هیالوما که خون دام آلوده را نخورده است به انسان منتقل نمی‌شود.
انتقال انسان به انسان (عفونت بیمارستانی)
تماس با خون و بافت بیماران به ویژه در مرحله خونریزی یا انجام هرگونه اقدامی که منجر به تماس انسان با خون آنها شود، باعث انتقال بیماری می‌شود. بیمار طی مدتی که در بیمارستان بستری است، به‌شدت برای دیگران آلوده‌کننده است و همه‌گیری‌های کوچک فراوانی به‌دنبال عفونت‌های بیمارستانی در مراقبت از مبتلایان مشاهده شده است.
پیشگیری
اساس پیشگیری مبتنی بر 3رکن عمده شامل بیمار یابی و درمان بموقع مبتلایان، افزایش آگاهی عموم مردم (در زمینه راه‌های انتشار و پیشگیری بیماری) و همچنین هماهنگی بین‌بخشی با ارگان‌های ذیربط جهت مبارزه با بیماری است. به اختصار می‌توان روش کنترل و پیشگیری بیماری را تحت عناوین ذیل ذکر کرد؛
1- حذف ناقل: کنه ناقل هیالوما که پس از آلودگی به ویروس مادام العمر آلوده باقی می‌ماند، تقریباً در اکثر نقاط پرورش دام کشور ما وجود دارد بنابراین کنه زدایی دام‌ها و کاهش جمعیت ناقل به کنترل بیماری می‌تواند کمک کند.
2- محافظت از گزش توسط ناقل: کسانی‌که در محیط‌های روستایی و دامپروری خصوصاً در فصول بهار تا پاییز حضور دارند باید اقدامات حفاظتی فردی جهت دور ماندن از گزش کنه را بدانند و رعایت کنند.
3- پرهیز از تماس با منبع بیماری: تماس مستقیم پوستی مخاطی با خون و ترشحات آلوده دامی در حین ذبح یا زایمان دام موجب انتقال بیماری می‌شودبنابراین در حین چنین اقداماتی باید از دستکش و لوازم محافظتی استفاده کرد.
4- کنترل آلودگی دامی: مهم‌ترین اصل در کنترل بیماری کریمه کنگوی دامی ایجاد قرنطینه‌های مرزی دامی است تا بهطور جدی از تردد دام آلوده جلوگیری شود بنابراین به عموم مردم باید توصیه نمود به شدت از خرید و مصرف گوشت دامی که به طریق غیرقانونی و قاچاق وارد کشور می‌شود، خودداری کنند؛ زیرا شناسایی دام‌های آلوده با تست‌های سرولوژی و معدوم‌کردن آنها روش عمومی و مؤثری در کنترل آلودگی نبوده است.
5- بیمار یابی و درمان بموقع: با توجه به اینکه تماس با خون و ترشحات فرد مبتلا نیز موجب انتقال می‌شود، شناسایی بموقع، بستری و درمان علاوه بر کاهش میزان مرگ و میر اقدامی اساسی در پیشگیری از انتشار بیماری نیز محسوب می‌شود.