این بیماری نخستین بار در کریمه (اوکرین) و همینطور در کنگو (زئیر) گزارش شدهاست و به همین دلیل نام تب خونریزیدهنده کریمه- کنگو بهخود گرفته است.
این بیماری در حیوانات بدون علامت بوده و تنها ممکن است که حیوان، تب مختصری داشته باشد. ویروس عامل این بیماری در برابر حرارت مقاومت کمی داشته بنابراین پختن گوشت (بهمدت 30دقیقه و با دمای 56 درجه سانتیگراد) یا پاستوریزه کردن شیر و سایر فراوردههای لبنی باعث از بین رفتن این ویروس میشود. در ضمن نگهداری گوشت بهمدت 24 ساعت در کشتارگاههای صنعتی و در دمای 4 درجه سانتیگراد و فریز کردن گوشت در منزل بهمدت 24 ساعت در دمای منفی 1 تا منفی 4 درجه سبب از بین رفتن این ویروس میشود. بنابراین تهیه گوشت از مراکز معتبر تحت نظارت دامپزشکی استانها و نگهداری آنها به طریقه فوق، امکان ابتلا به این بیماری از طریق گوشت یا سایر موارد خوراکی را به کلی منتفی میسازد. عامل این بیماری ویروسی از گروه آربو ویروسهاست که معمولا به وسیله کنه منتقل میشود. مخزن ویروس در طبیعت اصولا کنههاست و گاو، گوسفند، بز و خرگوش نیز بهعنوان مخزن مطرح هستند.
این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده سبب ایجاد بیماری میشود. تب کریمه -کنگو بیشتر در مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه عراق، هند، افغانستان، پاکستان وغرب چین مشاهده میشود. شیوع بالایی از بیماری در بین کارکنان بیمارستانها، کشاورزان و اشخاصی که با دام سروکار دارند، وجود دارد. بیماری در فصول گرم سال از اواخر فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنهها) شیوع پیدا میکند. مواردی از بیماری در بین اعضای خانواده بیمار و پرسنل پزشکی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیمار رخ دادهاست. پرندگان (غیراز شترمرغ) به تب کریمه - کنگو مقاومند. این بیماری در انسانها پس از یک دوره کمون (نهفتگی) بهطور متوسط 4 تا نهایتا 12 روزه معمولا با علائم غیرخونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی، درد عضلانی، پرخونی صورت، پرخونی ملتحمه و چشم، استفراغ و دردهای بالای معده است.
علائم خونریزی از روز چهارم شروع میشود که بهصورت پتشی (لکههای خونریزی زیر پوستی بسیار کوچک) در مخاط دهان و پوست، خونریزی از لثهها، بینی، معده، روده و رحم و زیر پوست ناحیه ساق پا و دستها ظاهر میشود. مرگ بیمار ناشی از شوک، کمخونی، خونریزی شدید ریوی، عفونت منتشر و اختلال انعقادی داخل عروقی پیش رونده است. بنابراین تب کریمه- کنگو در انسان میتواند بسیار خطرناک بوده و حتی منجر به مرگ بیمار شود. در این بیماری مرگ و میر حدود 30 درصد و شیوع بیمارستانی بسیار بالا گزارش شده است. از آنجا که این بیماری میتواند بهشدت مسری باشد، باید نکات زیر بهشدت مورد توجه قرار گیرد: قصابها حین کشتار باید از وسایل ایمنی حفاظت فردی شامل لباس کار مناسب، دستکش، ماسک، عینک و چکمه استفاده کنند و درصورت وجود زخم در دست یا سایر نواحی بدن افراد شاغل در کشتارگاهها باید از تماس با لاشه، ترشحات و خون دام جدا خودداری کنند. دامداران لازم است که از تماس با کنه و له کردن آن با دست خودداری کرده و نسبت به پاکسازی و سمپاشی جایگاه دام و سمپاشی بدن دام اقدام کنند تا کنههای ناقل از بین برود. باید از کشتار دام در خارج از کشتارگاه تحت هرعنوان اکیدا خودداری شود و مردم به هیچ عنوان نباید دامی را بدون مجوز دامپزشکی خریداری کنند. به هیچ عنوان نباید گوشت کنار خیابان از طرف مردم خریداری شود یا توسط ماموران امکان عرضه آنها میسر باشد. باید از مصرف گوشت تازه خودداری کرد و دام باید پس از ذبح تا ۲۴ ساعت در دمای منفی ۱ تا ۴ قرار گیرد تا ویروسهای آن کشته شوند و پس از آن میتوان گوشت را مصرف کرد.
در هفته اول بیماری و در مرحله تب میتوان با نمونهگیری از خون، ویروس را جدا کرد همچنین میتوان ویروس را از نمونههای بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد. بیماران مشکوک به تب کریمه - کنگو که دارای خونریزی فعال هستند بایستی در اتاق خصوصی ایزوله بستری شوند و ملاقات بیمار تا حد مراقبتهای ضروری محدود شود. پرسنل بایستی از لوازم حفاظتی بهمنظور پیشگیری از تماس پوست و مخاطشان با خون و دیگر مایعات بدن بیمار استفاده کنند. در برخورد با بیمارانی که مبتلا به سرفه، استفراغ، اسهال یا خونریزی فعال هستند باید برای پیشگیری از وسایل حفاظتی تماس با این بیماران شامل کلاه، عینک، دو جفت دستکش، روپوش، گان، پیشبند پلاستیکی و چکمه استفاده شود. رعایت اصول احتیاط همه جانبه درخصوص سوزنهای یکبار مصرف، تیغ و دیگر لوازم برنده بایستی مد نظر قرار گیرد. درمان بیماران شامل درمان حمایتی از جمله تنظیم مایعات و املاح بدن (آب و الکترولیت)، درمان اختلالات انعقادی ناشی از بیماری و شروع درمان ضدویروس برای بیمار است.
باید به خاطر داشت که با به کار بردن چند توصیه ساده یعنی استفاده از گوشتهای دارای مجوز دامپزشکی، نگهداری آن برای حداقل 24 ساعت در دمای منفی 1تا4، استفاده از لبنیات پاستوریزه و پخت کامل گوشت، اکثر مردم از خطرات ناشی از این بیماری در امان هستند. افراد دارای مشاغل خاص نیز که در بالا بدان اشاره شد با عملی کردن توصیههای ذکر شده در بالا تا حد بسیار زیادی خواهند توانست خود را نسبت به بیماری تب کریمه - کنگو ایمنی کنند.