همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: سالانه ۲.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور برای اهدای خون اقدام می‌کنند که این آمار با آن که نسبت به کل جمعیت کشور عدد بزرگی نیست، اما پاسخگوی ۱۰۰ درصد نیازهای مراکز درمانی سراسر کشور است.
در حال‌حاضر شاخص کشوری اهدای خون به ازای هزار نفر جمعیت، ۲۶ در هزار است؛ یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت ایران، ۲۶ نفر اهداکننده خون وجود دارد. این در حالی است که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، شاخص اهدای خون در کشورهای با درآمد متوسط به بالا ۱۶ در ۱۰۰۰ و در کشورهای دارای درآمد بالا ۳۱ در ۱۰۰۰ نفر جمعیت است.
بالاترین شاخص مشارکت برای اهدای خون در ایران متعلق به "اهداکنندگان مستمر" است که هم‌اکنون ۸۷ درصد جمعیت اهداکنندگان را تشکیل می‌دهند. اهداکنندگان مستمر، افرادی هستند که حداقل ۲ بار در سال برای اهدای خون مراجعه می‌کنند و سبک زندگی سالم، خودمراقبتی و اهدای خون آگاهانه را در برنامه زندگی خود قرار داده‌اند.
کشورهای دارای ایمن‌ترین خون اهدایی
طبق گفته مسئولان سازمان انتقال خون کشور، ایران جزو کشورهای دارای سالم‌ترین خون‌های اهدایی در منطقه محسوب می‌شود و آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه و ژاپن کشورهایی هستند که به دلیل داشتن سیستم‌های بهداشتی پیشرفته و دقیق غربالگری، معمولاً دارای خون‌های اهدایی ایمن در دنیا هستند. این کشورها از دستورالعمل‌های سختگیرانه‌ای برای غربالگری و فرآیندهای انتقال خون پیروی می‌کنند و همچنین از فرآیندهای غربالگری دقیقی برای شناسایی عفونت‌هایی مانند HIV، هپاتیت B و هپاتیت C استفاده می‌کنند.
درضمن خیلی از این کشورها اهداکنندگان داوطلب دارند که احتمال آلودگی خون را پایین می‌آورد. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵۴ درصد کشورهای دنیا خون خود را در برابر پول می‌فروشند و اهدایی در کار نیست. به این افراد، "اهداکنندگان پولی" گفته می‌شود. و چون انگیزه اصلی و اولویت این افراد از خون دادن، پول است، همین احتمال آلودگی خون‌ها را بالا می‌برد. چراکه این افراد معمولا از قشر ضعیف جامعه هستند و طبیعتا خودمراقبتی پایین‌تری دارند و این می‌تواند عاملی برای ناایمن بودن خون‌شان باشد.
بیشتر بخوانید؛
-
۸۷ درصد خون‌های اهدایی در ایران متعلق به این افراد است | ۴ استان در صدر جدولِ اهدای خون مستمر | سالانه چند بار می‌توانیم خون اهدا کنیم؟
-
۵ دلیل زنان ایرانی برای ترس از اهدای خون | با اقدام برای اهدا از مشکلات‌تان مطلع شوید | زنان تهرانی در قعر جدول اهدای خون
-
چرا آمار اهدای خون در فصل‌های سرد کم می‌شود؟ | آمار اهدای خون زنان ایرانی زیر ۵ درصد
ایران هم جزو کشورهایی است که بیشتر اهداکنندگان آن داوطلبانه خون می‌دهند که این موضوع می‌تواند به کاهش خطر انتقال بیماری‌های عفونی کمک کند. به گفته سخنگوی سازمان انتقال خون کشور در گفتگو با همشهری‌آنلاین، «ایران نخستین کشور در حوزه جغرافیایی مدیترانه شرقی است که موفق شده از سال ۲۰۰۷ به شاخص اهدای خون ۱۰۰ درصد داوطلبانه برسد.» به همین دلیل خون‌های اهدایی در ایران در زمان اهدا جزو سالم‌ترین خون‌ها است و برای مثال خطر انتقال عفونت‌های هپاتیت B، هپاتیت A، هپاتیت C و HIV به دنبال انتقال خون، در ایران کمتر از کشورهایی مثل آمریکا است. سازمان انتقال خون ایران از استانداردهای جهانی برای غربالگری خون‌های اهدایی پیروی می‌کند. این استانداردها شامل غربالگری دقیق برای بیماری‌های عفونی مانند HIV، هپاتیت B و هپاتیت C است.
نرخ شیوع بیماری‌های عفونی در اهداکنندگان ایرانی
سازمان جهانی بهداشت و دیگر سازمان‌های جهانی بهداشت، بر اساس داده‌ها و استانداردهای خود، وضعیت ایمنی خون‌های اهدایی در کشورهای مختلف را ارزیابی می‌کنند. ایران در این ارزیابی‌ها به عنوان کشوری با استانداردهای خوب شناخته می‌شود، اما کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا، اروپا و ژاپن نیز در این فهرست هستند.
ایران به دلیل نرخ پایین‌تر بیماری‌های عفونی در جمعیت عمومی و داشتن اهداکنندگان داوطلبانه، ممکن است خون‌های اهدایی سالم‌تری در زمان اهدا داشته باشد. در مقابل، آمریکا با وجود نرخ بالاتر بیماری‌های عفونی در جمعیت عمومی، از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری برای غربالگری و تضمین ایمنی خون استفاده می‌کند.
یکی از انتقاداتی که به سیستم انتقال خون در آمریکا وارد می‌شود، مربوط به اهدای خون در شرایط بحران و نیازهای فوری است که ممکن است باعث کاهش دقت در غربالگری شود. اما به طور کلی، نظر متخصصان و سازمان‌های جهانی این است که سیستم انتقال خون آمریکا نیز بسیار ایمن است.
بر اساس آمارهای سازمان انتقال خون ایران، نرخ شیوع بیماری‌های عفونی مانند HIV و هپاتیت در میان اهداکنندگان خون در ایران نسبتاً پایین است. این موضوع می‌تواند به دلیل فرهنگ اهداکنندگی داوطلبانه و غربالگری اولیه دقیق باشد. ایران از روش‌های پیشرفته و استانداردهای بین‌المللی برای غربالگری خون‌های اهدایی استفاده می‌کند که شامل آزمایش‌های دقیق برای شناسایی بیماری‌های عفونی است.
در آمریکا برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که نرخ ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند HIV و هپاتیت در جمعیت عمومی بالاتر است. این موضوع می‌تواند به معنی نرخ بالاتر آلودگی خون‌های اهدایی قبل از غربالگری باشد. اما آمریکا از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها و روش‌های غربالگری برای شناسایی و حذف خون‌های آلوده استفاده می‌کند. بنابراین، حتی اگر خون‌های اهدایی در ابتدا آلوده باشند، احتمال اینکه این خون‌ها به چرخه انتقال وارد شوند، بسیار پایین است.
زنان ایرانی سالم‌ترین خون‌ها را دارند اما ...
در ایران ۲۰ میلیون نفر از زنان شرایط اهدای خون را دارند که آمار خیلی بالایی است ولی کل آمار اهدای خون زنان زیر ۵ درصد است! یعنی ۹۵ درصد اهدای خون متعلق به آقایان است. دکتر بشیر حاجی‌بیگی، سخنگوی سازمان انتقال خون کشور در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «مشارکت زنان ایران در اهدای خون در حالی ناچیز است که سالم‌ترین خون‌ها در کشور متعلق به این گروه است و دلیل آن هم خودمراقبتی بالای زنان اس و افزایش مشارکت آنها در اهدای خون می‌تواند به حفظ مطلوب ذخایر خونی کشور کمک کنند.»
به گفته این مسئول، آمار اهدای خون زنان در دنیا ۳۳ درصد است اما اهدای خون زنان ایرانی زیر ۵ درصد است؛ ۲۸درصد کمتر از آمار جهانی!