به گزارش همشهری آنلاین، کارکنان راه‌آهن شرق جمهوری اسلامی ایران طبق دستوری که از مراجع بالاتر داشتند، برای جلوگیری از ورود غیرقانونی یک رام قطار باری از افغانستان به داخل کشور، اقدام به باز کردن زبانه سوزن ایستگاه میوتک می‌کنند. در این میان با سررسیدن گروهی از عوامل شرکت خصوصی «کنسرسیوم ریلی افغانستان»، دعوا بالا می‌گیرد و کار به شکستن شیشه‌های خودروی راه‌آهن، شکستن قفل ایستگاه میوتک در خاک ایران و تصرف غیرقانونی این ایستگاه از سوی عوامل کنسرسیوم ریلی افغانستان می‌رسد.
عوامل کنسرسیوم ریلی افغانستان با انتشار ویدئویی تدوین شده در فضای مجازی، کارکنان راه‌آهن شرق را به باز کردن زبانه سوزن ایستگاه میوتک برای سانحه سازی عمدی برای قطار ترانزیتی افغانستان متهم می‌کنند و بخشی از درگیری لفظی با آنها را نیز در ویدئوی خود منتشر کرده‌اند.
در مقابل، کارکنان راه‌آهن شرق در ویدئو اظهار می‌کنند: از مراجع بالاتر دستور گرفته‌اند که سوزن را باز کنند و کارشان سرخود نیست. در این میان، راه‌آهن جمهوری اسلامی نیز با انتشار بیانیه‌ای ضمن تشریح ماجرا، مدعی شده است که عوامل مرتبط با شرکت خصوصی کنسرسیوم ریلی افغانستان، دست به اقدامات غیر قانونی در حریم ریلی جمهوری اسلامی ایران زده و پس از ممانعت کارکنان فنی و حفاظتی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، پرسنل راه‌آهن ایران را ضرب و شتم کرده و شیشه خودروی آنها را نیز خرد کرده‌اند.
کنسرسیوم ایرانی به نام افغانستان
نکته اول اینکه کنسرسیوم ریلی افغانستان متشکل از چند شرکت ریلی خصوصی ایرانی است و آنگونه که از اسم این کنسرسیوم برمی‌آید، ماجرای میوتک ناشی از درگیری اتباع افغانستانی و ایرانی نبوده است. در حقیقت یکی از مواردی که باعث داغ شدن این ماجرا در فضای مجازی شد، نام این کنسرسیوم بود که به نوعی تجاوز عوامل ریلی افغانستان به خاک ایران را القاء می‌کرد؛ در حالی که هر دو طرف دعوا در ایستگاه میوتک، اتباع ایرانی هستند.
«کنسرسیوم احداث و توسعه ریلی افغانستان» در تاریخ ۲۸ آذر ۱۴۰۱ تأسیس شده است. دفتر این کنسرسیوم در مشهد واقع شده است.
شهرام جعفری، مدیرکل بازرگانی خارجی راه‌آهن به فارس گفته است: «مجموعه موسوم به کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان، متشکل از چند شرکت خصوصی ایرانی است و ادعای اینکه زیرمجموعه دولت ایران، وزارت راه یا شرکت راه‌آهن است، صحیح نیست. این کنسرسیوم با انتساب خود به مجموعه‌های دولتی همچون وزارت راه و شهرسازی و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، نزد ذینفعان مختلف داخلی و بین‌المللی، از جمله راه‌آهن افغانستان، وجهه حاکمیتی برای خود ایجاد کرده است؛ در حالی که شرکت راه‌آهن، به عنوان مرجع رسمی حمل و نقل ریلی کشور آن را تأیید نمی‌کند.»
توقف قطار در ۴۰ کیلومتری مرز
نکته دیگر اینکه ایستگاه راه‌آهن مرزی ایران و افغانستان، ایستگاه شمتیغ است و بعد از آن نیز ایستگاه خوشابه قرار دارد، بر این اساس، قطار ترانزیتی کنسرسیوم ریلی افغانستان در سومین ایستگاه داخل ایران و در ۴۰ کیلیومتری مرز متوقف شده است.
شرکت راه‌آهن در بیانیه خود اعلام کرده است که مدیریت کنسرسیوم پس از آنکه به علت اقدامات غیرقانونی و مجرمانه مورد پیگرد قضایی و قانونی قرار گرفت، در روز جمعه اقدام به انتشار بسیار گسترده ویدئوی ساختگی در فضای مجازی کرده تا با فضاسازی رسانه‌ای، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران را تحت فشار قرار داده و جلوی اعمال قانون را بگیرد.
در این بیانیه، به علت برداشتن سوزن ایستگاه نیز اشاره تاکید شده است: «با توجه به تمرد عوامل شرکت خصوصی کنسرسیوم ریلی از قوانین سیر و حرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و قصد آنها برای سیر بدون مجوز در محدوده ریلی ایران، مسدودکردن خط یک اقدام پیشگیرانه و جهت دفع تجاوز صورت گرفته محسوب می‌شود؛ چراکه هرگونه حرکت ادوات ریلی در حریم جمهوری اسلامی ایران تابع قوانین راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است و هیچ شخصیت حقیقی یا حقوقی ایرانی یا خارجی حق تمرد از این قوانین را ندارد.»
بیشتر بخوانید:
ریشه دعوای ریلی در محور شرق
البته این اولین دعوای کنسرسیوم ریلی افغانستان و شرکت راه‌آهن نیست. در اردیبهشت ۱۴۰۳ نیز وقتی اولین محموله تجاری افغانستان به مقصد ترکیه بدون اخذ مجوزهای لازم از گمرک و نیروهای مرزی ایران عبور کرد، راه‌آهن واکنش نشان داد و با ضبط لوکومتیو این رام قطار، مموله را تا طی شدن مراحل حقوقی معطل کرد. در ادامه نیز بعد از اعزام قطار به ترکیه، اعلام شد برای عبور محموله‌های بعدی باید مجوزهای قانونی لازم اخذ شود.
در هر دو ماجرای کنسرسیوم ریلی افغانستان، رد پای تخطی عمدی یا سهوی کنسرسیوم ریلی افغانستان ازمسائل حقوقی و اجرایی مرتبط با عبور محموله‌های تجاری، هماهنگی با مقامات دو کشور و رعایت اصول فنی و لجستیکی برای ترانزیت ریلی از خاک ایران مشهود است؛ چراکه در هر دو مورد، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان نماینده دولت و حاکمیت، از طریق مجاری قانونی نسبت به برخورد با این کنسرسیوم اقدام کرده در حالی که در هر دو مورد، کنسرسیوم ریلی به دنبال جوسازی رسانه‌ای و ایجاد حاشیه به خصوص برای شرکت راه‌آهن بوده است.
درمجموع، به نظر می‌رسد با توجه به اهمیت راه‌آهن خواف – هرات برای افغانستان و ایران و ثمراتی که فعال شدن این مسیر ریلی می‌تواند برای اقتصاد افغانستان به همراه داشته باشد، در سطوح بالای دولت و حاکمیت، اعم از شرکت راه‌آهن، گمرک و مرزبانی، باید تکلیف تردد قطارهای ترانزیتی از این مسیر را روشن کنند و اجازه ندهند قواعد و قوانین حاکمیتی و سرزمینی بازیچه دست افراد شود و تا حد شایعه‌سازی در فضای مجازی تنزل پیدا کند.