همشهری - محمد سرابی: سایه درختان می‌تواند دمای خیابان‌ها را به اندازه قابل توجهی کاهش دهد و زندگی روزانه شهری را در فصل گرم دلپذیرتر کند. ۶ماه پیش هم مقاله‌ای در نشریه نیچر منتشر شد که نشان می‌داد پوشش دادن خیابان‌ها با شاخه‌های درختان می‌تواند تا ۲.۵درجه از گرمای شهر کم کند. چند مورد از رویکردهای جدید شهرداری‌های جهان را در زمینه فضای سبز بررسی کرده‌ایم.
کانادا
شهرداری ونکوور برای کاهش دمای خیابان‌ها ۱۰۰ هزار درخت می‌کارد. موضوع کاشت درخت‌های جدید دو سال قبل مطرح شده بود اما تصور می‌شد که فقط یک وعده انتخاباتی است. با تایید طرح در شورای شهر ونکوور حالا این طرح وارد فاز اجرا می‌شود. ونکوور در سال‌های گذشته چند بار دچار پدیده گنبد گرمایی شد و هوای داغ روی این شهر باعث مرگ چند نفر شده بود. در این دوران شهروندان به شدت نیازمند فضایی برای فرار از گرمای خیابان‌ها بودند. وقتی شورای شهر کاشت درختان جدید در فصل بهار آینده را تایید کرد این سوال مطرح شد که مخارج پروژه‌ای به این ابعاد چقدر است؟ پاسخ شورا این بود که ممکن است درختان تا ۱۰ سال بعد هم تفاوت زیادی در دمای خیابان‌های شهر ایجاد نکنند اما اکنون شهروندان از سایه درختانی که نسل‌های قبل کاشته‌اند بهره می‌برند و کاشت درختان امسال هم سال‌ها بعد به نتیجه می‌رسد. محله‌هایی در جنوب و شرق ونکوور که پوشش تاج درختان قدیمی در آنها کم است برای این کار انتخاب شده‌اند. نکته دیگری که کارشناسان شهرداری ونکوور بر آن تاکید کرده‌اند این است که اگر سامانه ریشه‌های درختان درست رشد کند می‌توان با آبیاری مناسب آنها را در مقابل خشکسالی مقاوم کرد. از اهالی ونکوور هم انتظار می‌رود که در نگهداری از درختان نقش فعال داشته باشند.
بیشتر بخوانید: به دنبال ترویج ساختمان‌های سبز
آلمان
فرانکفورت یکی از گرم‌ترین شهرهای آلمان است که در سال ۲۰۱۹ دمای آن از ۴۰ درجه سانتیگراد هم بیشتر شد. شهرداری این شهر تحقیقاتی برای یافتن دلیل گرمای شدید و روش‌های کاهش آن انجام داد. یک مطالعه ماهواره‌ای در سال ۲۰۲۱ نشان داد که درختان می‌توانند دمای سطح خیابان‌ها را تا ۱۲ درجه سانتیگراد کاهش دهند. مشخص شد که جریان هوای سطحی از بعضی خیابان‌ها عبور می‌کند و زمانی که درختان به خیابان سایه انداخته باشند فضای مناسبی برای تردد شهروندان و نجات آنها از گرمای تابستانی است. پروژه درختکاری این شهر شامل نگهداری از ۲۰۰ هزار درخت موجود و کاشت درختان جدید است. محل کاشت درختان جدید به شکلی است که جریان هوا از روی دو رودخانه مین و نیدا به سمت خیابان‌های شهر هدایت شود. مشکل این است که باید خیابان‌ها را باز نگه داشت و حتی خیابان‌های درختکاری شده جدید ایجاد کرد اما فرانکفورت با کمبود مسکن روبه‌رو است و تا ده سال دیگر به ۶۰ هزار آپارتمان جدید نیاز دارد. محدودیت‌های دیگری مانند تیرها وکابل‌های برق و همینطور تاسیساتی که از زیر پیاده‌روها عبور می‌کنند هم فضای کاشت درختان جدید را کمتر می‌کند. نزدیک ۴۰ پارک و ۳۰۰ قطعه فضای سبز در این شهر وجود دارد که تاثیر آنها در کاهش گرما و راحتی شهروندان مشخص شده است.
بیشتر بخوانید: جذب آب باران برای آبیاری درخت‌ها
کلمبیا
کاشت منظم گیاهان در خیابان‌های شهر مدلین کلمبیا دمای کلی معابر را ۲ درجه کاهش داده است. شهرداری این طرح را با عنوان دالان سبز از سال ۲۰۱۶ شروع کرد. ابتدا قرار بود ۱۲۰ هزار گیاه و ۱۲ هزار درخت کاشته شود اما تا سال ۲۰۲۱ تعداد گیاهان چندبرابر این رقم بود. بوته‌ها و پیچک‌ها هم مورد استفاده قرار گرفتند و در اطراف ۳۰ خیابان کاشته شدند. اکنون تاثیر این پوشش گیاهی خیابانی بر خنک کردن شهر دیده می‌شود. مدلین در دره قرار گرفته است و میزان آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق در آن زیاد است. در فصل خشک که بارندگی وجود ندارد این آلودگی بیشتر می‌شود اما پوشش سبز می‌تواند آلودگی را جذب کند. ۳۰ مسیر سبز و حدود ۱۲۰ پارک در این طرح قرار دارد. با وجود هزینه زیاد نگهداری از فضای سبز نظرسنجی‌ها نشان داده است که اهالی شهر همچنان از کاشت درختان جدید استقبال می‌کنند و نزدیک ۱۰ هزار درخت دیگر هم قرار است کاشته شود. از مردم شهر دعوت شده است که به عنوان باغبان داوطلب با شهرداری همکاری کنند. کاهش دما در برخی نقاط شهر تا ۳ درجه هم پیش رفته و برخی از حیوانات که از مدت‌ها قبل در شهر دیده نشده بودند حالا به مدلین بازگشته‌اند تا جایی که افزایش تعداد پرنده‌ها و قورباغه‌ها باعث کنترل جمیعت حشرات و بعضی از آفات شده است.
بیشتر بخوانید: شهرداری های بزرگ دنیا با درختان پوسیده چطور برخورد می‌کنند؟ | قوانین قطع درختان در آمریکا، انگلیس و لهستان