همشهری آنلاین - مریم سرخوش: هاشمیه متقیان، ورزشکار پارالمپیکی ایران در حالی در ماده پرتاب نیزه پارالمپیک پاریس به مصاف رقبای خود خواهد رفت (۱۳ شهریور) که گفتگویی تصویری از او در حال دست به دست شدن است. در این تصویر او ادعا می‌کند که در یکسالگی به دلیل واکسن فلج اطفال معلول شده است. ادعایی که با استقبال واکسن‌ستیزان همراه شده و با انتشار همین بخش از صحبت‌هایش دست به تبلیغ منفی گسترده علیه واکسن‌ها زده‌اند. آنها به نوعی تلاش گسترده‌ای را برای واکسن‌هراسی آغاز کرده‌اند که پیشتر درباره واکسن‌های کرونا هم رقم خورده بود.
به همین دلیل متخصصان تاکید می‌کنند که طرح امور و مسائلی که روی سلامت مردم اثرگذار است باید از سوی افراد و نهادهای مختلف با دقت بیشتری انجام شود.
دکتر محمد میرخانی، عضو هیئت مدیره نظام پزشکی در این باره می‌گوید: برنامه اصلی و کشوری ریشه‌کنی فلج اطفال در ایران به عنوان یکی از پدیده‌های بی‌نظیر نظام سلامت مطابق برنامه جهانی از سال ۶۷ آغاز شد. در سال ۷۳ هم منجر به ریشه‌کنی فلج اطفال در ایران شد. البته از چند سال قبل لاینسس تولید این واکسن خوراکی از سوی سازمان جهانی بهداشت به ایران داده شده بود و شرکت سرم‌سازی رازی هم سالانه ۴۰ تا ۵۰ هزار واکسن را تولید می‌کرده است. اما اصلی‌ترین برنامه واکسیناسیون علیه فلج اطفال مربوط به همان سال‌های انتهایی دهه ۶۰ است و این در حالی است که این ورزشکار خوب کشورمان متولد سال ۶۵ است.
او تاکید می‌کند: واکسن مورد استفاده در کشور هم خوراکی OPV بوده و از واکسن تزریقی IPV استفاده نمی‌شده است. بر اساس پروتکل‌های وزارت بهداشت استفاده از این واکسن در تب بالا هم ممنوع بوده است.
میرخانی با بیان این که قهرمان پارالمپیکی کشورمان در یکسالگی این واکسن را دریافت کرده است، عنوان می‌کند: نوبت‌های واکسن خوراکی فلج اطفال به ترتیب در بدو تولد، ۲، ۴، ۶ و ۱۸ ماهگی و ۶ سالی است و آن زمان در سن یکسالگی تزریق واکسن فلج اطفال انجام نمی‌شده است. در صورتی هم که واکسن منجر به بروز مشکلاتی شود، این مساله بلافاصله نیست و چند هفته تا بروز علائم زمان‌بر است.
کیانوش جهانپور، پزشک و سخنگوی اسبق روابط عمومی وزارت بهداشت در واکنش به انتشار این فیلم به همشهری آنلاین می‌گوید: پیش از هر چیز برای موفقیت این ورزشکار ارزشمند کشورمان در مسابقات پارالمپیک پاریس آرزوی موفقیت داریم اما نکته مهم این که واکسیناسیون فلج اطفال از بروز ده‌ها هزار مورد فلج اطفال در ایران پیشگیری کرده است. این در حالی است که قبل از واکسیناسیون فلج اطفال در ایران اگر نگوییم هر کلاس درس، اما مدرسه‌ای وجود نداشت که یک یا دو دانش آموز معلول ناشی از ابتلا به فلج اطفال نداشته باشد. چه بسا خانواده‌هایی که بیش از یک کودک معلول یا توانخواه ناشی از ابتلا به فلج اطفال داشتند.
او تاکید می‌کند: به همین دلیل شاید اهمیت و نقش بی‌بدیل و تاثیر شگرف واکسن فلج اطفال در سلامت بیش از آنچه تصور می‌رود محسوس و ملموس است. البته فلج به دلیل تغییر ویروس و ایجاد خصوصیات تهاجم به بافت‌های عصبی است که این موضوع در افراد مبتلا به نقص سیستم عصبی شایع‌تر است هم ندرتا مشاهده شده. موارد نادر آن هم در جوامع مختلف گزارش شده است.
به گفته جهانپور، نظام بهداشتی کشور طی سال های اجرای برنامه ریشه‌کنی بیماری تا به حال موارد بسیار محدود، معدود و نادری از فلج ناشی از ویروس پولیو مشتق از واکسن آن هم اغلب در افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی را شناسایی کرده است.
البته این پزشک با تاکید بر این که این تعداد شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد، عنوان می‌کند: مسلما در کنار دستاوردهای پرشمار این واکسن در کنترل بیماری و پیشگیری از معلولیت یا حتی مرگ صدها هزار مورد ابتلا به فلج اطفال در ایران و میلیون‌ها نفر در جهان، این واکسیناسیون به طور قطع هزینه اثربخش، مفید و با مطلوبیت غیرقابل اغماض و چشمگیر قلمداد می‌شود.
بیشتر بخوانید
نگرانی از اولین مورد فلج اطفال در غزه
ریشه‌کن شدن ۶ بیماری و کنترل ۲ بیماری مرگبار در ایران
چرا پزشکی ایران اعتبار جهانی دارد؟
هشدار برای شیوع ویروس فلج اطفال در غزه
او درباره ممنوعیت‌های مصرف این واکسن هم توضیح می‌دهد: واکسیناسیون فلج اطفال در افراد مبتلا به نقص یا سرکوب سیستم ایمنی مادرزادی یا اکتسابی، در کودکان با تب شدید و مبتلا به هر بیماری حاد تب دار، در کودکان تحت درمان با ترکیبات کورتیکوسترویید و یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی تا ۲ هفته پس از پایان درمان، در موارد حساسیت شناخته شده قبلی به هر یک از اجزای واکسن مانند نئومایسین و ... ممنوعیت و محدودیت مصرف دارد.
جهانپور درباره ادعای هاشمیه متقیان مبنی بر بروز معلولیت پس از تزریق واکسن هم بیان می‌کند: البته دقیق نمیدانم خانم هاشمیه متقیان از آن جمله عوارض احتمالی نادر بوده است یا خیر اما مطلبی که عنوان کردند، غیر ممکن نیست، هر واکسنی با همه فواید و محاسن غیرقابل شمارش می‌تواند عوارض نادر قابل شمارشی داشته باشد. ممکن است یکی از موارد نادر این دختر خوب و قهرمان سرزمین ما بوده باشد. اما نکته این که اولا با توجه به تب بالای ایشان، تلقیح واکسن، ممنوعیت داشته و دوم این که واکسن فلج اطفال در زمان یکسالگی ایشان صرفا واکسن خوراکی بود، لذا این که تاکید بر واکسن زدن دارند، اگر منظور واکسن تزریقی باشد قاعدتا واکسن فلج اطفال نبوده است.
او ادامه می‌دهد: به هر حال با توجه به قدمت استفاده از واکسن خوراکی فلج اطفال و گستره وسیع استفاده از آن در سراسر دنیا، داده‌های عوارض احتمالی این واکسن، دقیق است و بارها مطالعه و گزارش شده است. واکسن خوراکی فلج اطفال کماکان بی‌ضررترین واکسن خوراکی موجود در جهان است با این وجود در موارد معدودی فلج عضلانی شل (Flaccid paralysis) و در موارد نادر، در افراد بالغی که واکسن خوراکی را دریافت نموده‌اند، فلجی مربوط به تجویز واکسن (Vaccine- Assciated Paralysis(VAP) گزارش شده است.
اما به گفته جهانپور، میزان موارد فلجی ناشی از واکسن خوراکی فلج اطفال در اولین دوز مصرفی و موارد نقص سیستم ایمنی یک مورد به ازای هر ۷۵۰ هزار تا یک میلیون ودز و در دوزهای یادآور، یک مورد به ازای هر ۴/۲ میلیون دوز واکسن مصرفی گزارش شده که نشان‌دهنده ایمنی و سلامت این واکسن و نقش بی‌بدیل آن در ارتقای سلامت کودکان است.