به گزارش همشهری آنلاین، جالب اینکه رونیز و نی‌ریز هم باغات انجیر دارد، اما نه به اندازه استهبان که آوازه آن به سرتاسر جهان می‌رسد. استهبان در دشتی واقع شده که محصور در کوه‌هاست و اهالی آن همگی به باغداری مشغول هستند؛ آن هم باغ انجیر که قدمت برخی درخت‌هایش تا 400 سال هم می‌رسد.
باغستان به هم پیوسته
باغات انجیر در شهرستان استهبان جداسازی نشده و همچنان به هم پیوسته هستند یعنی تا چشم کار می‌کند، درختان انجیر سرسبز و بارور دیده می‌شود. رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان در این باره به همشهری می‌گوید: «شهرستان استهبان حدود 26 هزار هکتار باغ انجیر دارد. باغ‌های انجیر در استهبان به هم پیوسته است یعنی از منطقه رونیز تا نی‌ریز باغات در خیلی از عرصه‌ها به هم پیوسته است. کم پیدا می‌شود باغی با دیوارکشی از باغ دیگری جدا شده باشد.»
مهدی اعیان‌منش با بیان اینکه عمده آبیاری در باغات انجیر با آب باران است، می‌افزاید: «به همین دلیل هم هست که انجیرستان‌های استهبان بزرگترین انجیرستان جهان هستند که به صورت دیم کشت می‌شود. در واقع از گذشته آبیاری باغات به صورت دیم انجام می‌شده است.»
ثبت جهانی
سال 1402 سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) انجیرستان استهبان را در فهرست خود ثبت کرد تا انجیرستان این منطقه ثبت جهانی شود. رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان با اشاره به این موضوع می‌گوید: «انجیرستان استهبان سال گذشته ثبت جهانی شد، زیرا به عنوان میراث مهم بخش کشاورزی در جهان مطرح است.»
به گفته اعیان‌منش، حدود 7 هزار نفر بهره‌بردار در انجیرستان‌های استهبان فعالیت می‌کنند که همه آن‌ها هم بومی شهرستان هستند.
او با بیان اینکه آب و هوای شهرستان استهبان معتدل و خشک است، می‌گوید: «انجیر جزو میوه‌های نیمه گرمسیری محسوب می‌شود.» هرچند اعیان‌منش معتقد است شرایط آب و هوایی امسال خسارت زیادی را به باغات استهبان وارد کرده است. رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان در این باره توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «امسال خسارت‌هایی به باغات استهبان وارد شد. سرمازدگی، تنش دما در مرحله گرده‌افشانی، خشکسالی و بارندگی‌های دیرهنگام که به دلیل همین خسارت‌ها پیش‌بینی برداشت انجیر با کاهش محصول و حدود 18 هزار تن شده است.»
انجیر سبز
وقتی صحبت از باغات انجیر استهبان می‌شود، منظور تولید انجیر سبز است. البته این شهرستان درختان انجیر سیاه هم دارد، اما تعداد آن به نسبت انجیر سبز بسیار اندک است. رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان در این باره می‌گوید: «در بیشتر باغات انجیر استهبان انجیر سبز تولید می‌شود که برای خشک کردن مناسب است و فقط بخش کوچکی از انجیر که آن هم اغلب سیاه است، برای مصارف خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
مهدی اعیان‌منش با این توضیح که 95 درصد از انجیر تولید شده از درخت به صورت خشک یا نیمه خشک روی زمین می‌ریزد و به این شکل جمع‌آوری می‌شود، می‌افزاید: «به همین دلیل هم برداشت انجیر به صورت تدریجی انجام می‌شود یعنی برداشت انجیر از اواسط مرداد تا اوایل مهر طول می‌کشد و در 5 تا 6 نوبت انجام می‌شود.»
صادرات انجیر
از آنجایی که انجیر استهبان شهره جهانی است، سال گذشته حدود 19 هزار تن انجیر خشک از این منطقه صادر شد. رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان عنوان می‌کند: «هرچند همه انجیر صادر شده برای شهرستان استهبان نیست، ولی 90 درصد انجیر صادراتی برای استهبان است. بقیه تولیدات انجیر برای کازرون، نی ریز، فیروزآباد و غیره است.»
اعیان‌منش می‌گوید: «در حال حاضر 70 درصد محصول انجیر به چین صادر می‌شود. کشورهای حوزه خلیج فارس و برخی از کشورهای اروپایی خریداران انجیر استهبان هستند. بعضا مشاهده کردیم که انجیر استهبان به کانادا و آمریکا هم صادر شده است.» او تاکید می‌کند: «البته ژاپن یکی از بازارهای هدف ماست.»
به گفته او، در سه ماهه نخست سال 1403 حدود 1300 تن صادرات صورت گرفته است و ارزآوری صادرات سال گذشته چیزی حدود 60 میلیون دلار بوده.
خسارت به باغات
البته وضعیت تولید انجیر در استهبان همیشه مناسب نیست. به گفته رئیس اداره جهاد کشاورزی استهبان، مشکلات بسیاری در تولید انجیر استهبان وجود دارد. اعیان‌منش این‌طور توضیح می‌دهد که از سال گذشته حدود 7 هزار تن انجیر در سردخانه‌های استهبان مانده است و اگر تولید امسال هم اضافه شود، حجم این میزان محصول در سردخانه‌ها بیشتر هم می‌شود.
او یادآور می‌شود: «متاسفانه در روزهای گذشته شاهد بارندگی در استهبان بودیم و از آنجایی که در زمان برداشت انجیر قرار داریم، بارندگی به محصولات باغداران آسیب وارد کرد. در زمان برداشت محصول، اگر شاهد بارندگی باشیم، متاسفانه کیفیت محصول پایین می‌آید.»
با اینکه او از برآورد اولیه خسارت 1600 میلیاردتومانی به باغات انجیر صحبت می‌کند، اما تاکید می‌کند که پیش‌بینی می‌شود امسال 19 تا 20 هزار تن انجیر تولید شود و احتمالا صادرات هم صورت گیرد.
خشکسالی و گرمازدگی
در کنار بارندگی که رئیس اداره جهاد کشاورزی استهبان درباره آن صحبت کرد، خشکسالی، گرمازدگی و.... هم باغات استهبان را تهدید می‌کند. رئیس اداره جهاد کشاورزی استهبان در این باره می‌گوید: «خطر جدی که استهبان را تهدید می‌کند، خشکسالی است. با تغییر اقلیمی که اتفاق افتاده، میزان بارندگی نسبت به گذشته کمتر شده است اما با وجود این، 3، 4 سالی است که در فصل برداشت پشت سر هم شاهد بارندگی هستیم.»
او ادامه می‌دهد: «دومین موضوع چالش‌برانگیز انجیرستان‌ها گرماست به ویژه گرمای سال گذشته و البته امسال که دمای بالای 42 درجه را تجربه کردیم. در استهبان سابقه افزایش چنین دمایی را نداشته و همین گرمازدگی سبب خسارت فراوان به باغات شده است.»
اعیان‌منش توضیح می‌دهد: «البته برای رفع مشکل گرما راهکاری که در نظر گرفتیم، بحث سایه‌بان در باغات انجیر است. انجیر استهبان یک محصول منحصر به فرد در دنیاست و اگر دولت کمک کند و تسهیلات ارائه دهد و حمایت شویم، آینده بسیار روشنی خواهد داشت. اگر حمایت نشویم، محصول انجیر هم در استهبان با مخاطره مواجه خواهد شد.» او یادآور می‌شود: «همچنین درباره ساماندهی جاده بین باغات باید بیشتر کار کنیم و نیازمند کمک دولت هستیم. اگر دولت تسهیلاتی برای کشاورزان شهرستان استهبان در نظر بگیرد تا سایه‌بان‌هایی در باغات تعبیه شود، می‌توانیم تا حدودی از خشکسالی جلوگیری کنیم. همچنین از گرمازدگی محصولات جلوگیری می‌کند.»
فعالیت 14 کارخانه
شهرستان استهبان تنها دارای باغات انجیر نیست. به دلیل حجم بالای انجیر تولید شده در این منطقه به مرور زمان کارخانه‌های بسته‌بندی انجیر نیز در استهبان راه‌اندازی شده است. مهدی اعیان‌منش، رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان استهبان می‌گوید: «14 کارخانه بسته انجیر در استهبان وجود دارد. البته 3 واحد فرآوری در این شهرستان فعالیت می‌کند و بیسکویت انجیر، شربت انجیر و دیگر محصولات از انجیر تولید و به بازار عرضه می‌کنند.» به گفته او، انجیرهای خشک شده، درجه‌بندی و بعد از بسته‌بندی صادر می‌شود.
ارتقای جایگاه ایران با ثبت جهانی انجیرستان استهبان
انجیرستان استهبان بزرگترین انجیرستان دیم جهان است که حالا به چهارمین نظام میراث کشاورزی با اهمیت جهانی تبدیل شده است؛ ایران با ثبت انجیرستان استهبان در سال 1402 بعد از کشورهای چین، ژاپن و کره جنوبی، صاحب چهارمین گواهی میراث جهانی کشاورزی در سطح جهان شد. تاکنون چهار نظام میراثی کشاورزی مهم جهانی از ایران ثبت شده که شامل نخستین نظام کشاورزی مبتنی بر قنات در کاشان، دومین و سومین نظام‌های ثبت شده نظام تولید انگور و فرآورده‌های آن در دره جوزان ملایر و نظام زراعت سنتی زعفران مبتنی بر قنات شهرستان گناباد استان خراسان رضوی است.