دلیل مهم گرانی دارو برای بیماران | نامه به دولت جدید درباره پیک احتمالی کمبودهای دارویی

همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: کمبود دارو در کشور طی سال‌های اخیر مشکلات متعددی به بار آورده که یکی از آنها «افزایش پرداخت‌ هزینه داروها از جیب مردم» است. مساله بزرگی که صدای مردم و کارشناسان حوزه دارو را بلند کرده است.

مدتی پیش عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از این موضوع انتقاد کرد و گفت: «بیش از ۶۵ درصد هزینه سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود. این در حالی است که بعضی از دستگاه‌ها از پرداخت حق بیمه خودداری می‌کنند و همچنین شاهد عدم همکاری برخی از سازمان‌های بیمه‌گر هستیم و این موضوع باعث خواهد شد که به زودی شاهد شرایط بغرنج دارویی در کشور باشیم.» شرایط بغرنجی که حالا در آن قرار گرفته‌ایم و به گفته نائب رئیس انجمن داروسازان ایران، از نیمه دوم سال جاری، بحران دارو در کشور دوباره به اوج خود رسیده است.

پرداخت ۸۰ هزار میلیارد تومان از جیب مردم!

چند روز پیش نایب رئیس هیئت مدیره انجمن شرکت‌های پخش دارو از وضعیت دارویی کشور انتقاد کرد و گفت: «بازار دارویی در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۰ هــزار میلیارد تومان بــود که از این عدد ۳۰ هــزار میلیارد تومان از جیب مردم پرداخت شد، اما همین بازار در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۶۰هزار میلیارد تومان بود و پرداختی از جیب مردم به بیش از ۸۰ هــزار میلیارد تومان افزایش یافت؛ یعنی مردم بیش از ۲ برابر پرداخت داشته‌اند و این برخلاف برنامه اعلامی ازسوی دولت است.»

اما افزایش پرداخت هزینه دارو از جیب مردم چگونه اتفاق افتاده و آنها را دچار دردسر کرده است؟ دکتر محمد منفرد، نائب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین در این خصوص توضیح می‌دهد: از زمان اجرای طرح دارویار، درصدهایی که از جیب بیمار پرداخت می‌شده، هیچ تغییری نکرده است. ما الان داروهایی داریم که ۸۰ تا ۹۸ درصد هزینه آنها را سازمان‌های بیمه‌گر پرداخت می‌کنند و هیچ دارویی نداریم که میزان درصدی که از جیب بیمار باید پرداخت شود، افزایش کرده باشد یا درصدی که بیمه می‌خواهد پرداخت کند، کاهش پیدا کرده باشد. مشکل از جای دیگر است.

دکتر منفرد می‌گوید: اگر افزایش پرداختی از جیب بیماران وجود داشته، یک دلیلش ناشی از افزایش قیمت داروها بوده است. فرض کنید قیمت یک دارو ۱۰۰ هزار تومان است و ۲ درصد آن را بیمار باید بپردازد که می‌شود ۲ هزار تومان. خب وقتی قیمت این دارو بشود ۲۰۰ هزار تومان، بیمار باید ۴ هزار تومان آن را بپردازد.

منفرد با تاکید بر این که دست‌کاری درصد پرداختی‌ها اصلا ممکن نیست، می‌گوید: الان تمام نسخه‌هایی که توسط پزشکان نوشته می‌شود، به صورت الکترونیک دریافت می‌شود و تعداد اندکی از آنها به صورت نسخه کاغذی به داروخانه‌ها می‌آید و ما باید این نسخه‌ها را الکترونیک کنیم. یعنی باید وارد سامانه تامین اجتماعی، بیمه سلامت، نیروهای مسلح و ... شویم و این نسخه‌ها را الکترونیک کنیم. خود سامانه اصلا به داروخانه اجازه نمی‌دهد که بخواهد در درصدها دست‌کاری کند. داروخانه‌ها فقط آن درصدی که سازمان برایشان مشخص کرده را از بیمار دریافت می‌کنند.

کمبودهای دارویی

غیر از افزایش قیمت برخی داروها، کمبودهای دارویی نیز یکی از عوامل مهم افزایش پرداختی‌ها از جیب بیماران است. موضوعی که نائب رئیس انجمن داروسازان ایران درباره آن این گونه توضیح می‌دهد: یکی از دلایل این که گفته می‌شود ۵۰ تا ۶۵ درصد هزینه‌های دارویی از جیب مردم دارد پرداخت می‌شود، کمبودهای دارویی در کشور است. کمبودهای دارویی اولین بازخوردش به مردم است. فرض کنید پزشک برای یک بیمار ۷ قلم انسولین نوشته اما در داروخانه ۳ قلم انسولین بیشتر وجود ندارد. بیمار مجبور می‌شود آن ۳ قلم انسولین را با بیمه‌اش بخرد و بقیه را هم از ترس این که نکند بعدا گیرش نیاید، به صورت آزاد و از داروخانه‌های دیگر می‌خرد.

منفرد ادامه می‌دهد: سامانه‌های بیمه هم تا زمانی که آن ۳ قلم انسولین یا سایر داروهایی که بیمار خریده و در سامانه ثبت شده، تمام نشده باشند، اجازه نمی‌دهند بیمار مجددا آنها را با بیمه‌اش از داروخانه بخرد. مثلا اگر پزشک برای یک بیمار ۲۰۰ عدد قرص متفورمین نوشته باشد، این در سامانه ثبت می‌شود و برفرض اگر بیمار بتواند فقط ۱۰۰ متفورمین را از داروخانه تهیه کند، سامانه همان ۲۰۰ عدد را ثبت می‌کند و تا ۱۰۰ روز دیگر به او اجازه نمی‌دهد که آن دارو را با بیمه‌اش خریداری کند. درواقع کمبود دارو در کشور باعث شده که بیمار بخشی از هزینه تامین دارو را از جیب خود پرداخت کند و داروهای مورد نیاز خود را از چند داروخانه بخرد تا مبادا فردا به مشکل بخورد و آنها را پیدا نکند. این یکی از نتایج کمبود دارو است که در کشور وجود دارد.

بیشتر بخوانید؛

• بودجه دارو تا مهرماه تمام می‌شود

• مشکل ما توزیع داروست، نه کمبود آن

• دخالت ارگان‌ های غیرمرتبط در حوزه سلامت!

• ماجرای موروثی بودن پروانه تاسیس داروخانه‌ها چه بود؟

• تبعیض بزرگ بین ساکنان شمال شهر و جنوب شهر

داروخانه‌ها پول خرید دارو ندارند

مشکلات حوزه دارو زنجیره‌وار به هم مرتبط هستند. به طوری که یکی از سرنخ‌های کمبود دارو به بدعهدی سازمان‌های بیمه‌گر در پرداخت بدهی‌هایشان می‌رسد. مشکلی که به گفته نائب رئیس انجمن داروسازان ایران باعث شده که داروخانه‌ها نتوانند داروهای مورد نیاز مردم را تامین کنند و دچار کمبود دارو می‌شوند و ضرر و آسیب آن به مردم می‌رسد.

منفرد در این زمینه بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید: بیمار به یک داروخانه مراجعه می‌کند و می‌بیند از ۴ قلم دارو که پزشک برایش نوشته، فقط ۲ قلم در آن داروخانه موجود است. داروخانه‌های دیگر هم همه داروها را یکجا ندارند. چون پول خرید دارو ندارند. طبیعی است که بیمار مجبور می‌شود داروهای موجود را از یک داروخانه با بیمه تهیه کند و سایر اقلام را هم از داروخانه‌های دیگر و به صورت آزاد بخرد.

نائب رئیس انجمن داروسازان ایران می‌گوید: خیلی از مردم از ترس این که اگر الان نخرند، نکند فردا دیگر آن دارو پیدا نشود، حاضرند از جیب خودشان هزینه کنند ولی دارو را بخرند تا به اندازه کافی در خانه داشته باشند. این استرسی است که در نتیجه‌ی کمبودهای دارویی در مردم ایجاد شده و همین باعث می‌شود که میزان پرداختی از جیب بیمار بالا برود. اگر بیمار بتواند همه داروهایش را یکجا با بیمه‌اش از یک داروخانه بخرد، دیگر دلیل ندارد چند داروخانه‌ را بگردد یا بخشی از داروهایش را آزاد تهیه کند. سیکل معیوبِ موجود در کشور در حوزه دارو، خود را این طور نشان می‌دهد.

کمبود دارو امسال ادامه دارد

کمبودهای دارویی چند سالی است که کشور را وارد فاز بحران کرده اما به گفته نائب رئیس انجمن داروسازان ایران در سال ۱۴۰۳ دوباره دارد به اوج می‌رسد. منفرد می‌گوید: در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ وضعیت کمبود دارو در کشور تا حدودی بهتر شد و این روند تا اوایل ۱۴۰۳ ادامه داشت اما الان مجددا به حالت پیک دارد بالا می‌رود. این مساله‌ جدیدی نیست و ما بارها آن را هشدار داده‌ایم و به دولت جدید هم نامه مکتوب نوشته و عواملی را که می‌تواند این مسله را تشدید کند، برشمرده‌ایم.

منفرد تاکید می‌کند: تنها چیزی که می‌تواند صنعت داروسازی کشور، داروخانه‌ها و این وضعیت بحرانی که در آن به سر می‌بریم را نجات دهد، تامین ارز و نیز تزریق ریال به داروخانه‌ها، شرکت‌های پخش دارو، تولیدکننده‌ها و واردکنندهای دارو است. این موارد، تولید دارو را هم با مشکلات متعددی مواجه کرده است. وقتی ارز کافی در اختیار تولیدکننده قرار نگیرد، وقتی داروخانه پول نداشته باشد که به صورت ریالی با شرکت پخش دارو تسویه کند، وقتی شرکت پخش نقدینگی ندارد که به تولیدکننده بدهد، وقتی تولیدکننده پول ندارد که به تامین‌کننده مواد اولیه بدهد، این چرخه معیوب همین‌طور ادامه پیدا می‌کند و نتیجه همین می‌شود که الان در آن به سر می‌بریم.