به گزارش همشهری‌آنلاین، تا حالا به این موضوع فکر کردید که سازمان اورژانس از چه سالی در ایران شروع به کار کرد؟ می‌دانستید تا سال ۱۳۵۲ در ایران اصلا خدماتی برای انتقال بیماران به بیمارستان در مواقع بحرانی وجود نداشت؟ به مناسبت هفته اورژانس ۱۱۵ قصد داریم شما را با زمان، چگونگی و دلیل تاسیس اورژانس در ایران آشنا کنیم.
جرقه تاسیس سازمان اورژانس در ایران برمی‌گردد به حادثه تلخی که در فرودگاه مهرآباد تهران اتفاق افتاد؛ آذر سال ۱۳۵۲ بود که سقف یکی از سالن‌های انتظار فرودگاه مهرآباد فرو ریخت و در این حادثه ۱۶ نفر کشته و ۱۱ نفر مصدوم شدند. دلیل وقوع این حادثه، آسیب‌دیدگی سازه فرودگاه براثر ارتعاشات ناشی از صدای موتورهای جت در باند پرواز بود. بعد از این حادثه بود که مسئولان تازه به این فکر افتادند که هیچ سیستم از قبل طراحی شده‌ای برای انتقال به مجروحان در اینگونه حوادث ناگهانی در کشور وجود ندارد.
در آن زمان سیستم اورژانس پیش‌بیمارستانی فقط در کشورهای آمریکا، کانادا و استرالیا وجود داشت. بر همین اساس یک تیم ۴نفره از پزشکان ایرانی مامور شدند تا با سفر به ایالت تگزاس آمریکا و ارزیابی سیستم اورژانس این کشور، مقدمات راه‌اندازی یک سیستم مشابه را در ایران فراهم کنند.
این گروه بعد از ۶ ماه بررسی و رایزنی به همراه ۲ مربی توانمند در زمینه آموزش فوریت‌های پزشکی به ایران برگشتند. بعد از مدتی فراخون دعوت به همکاری از افراد علاقه‌مند دارای مدرک دیپلم داده شد و بعد از برگزاری آزمون، نفرات برگزیده پس از طی یک دوره فشرده آموزشی ۶ ماهه با عنوان تکنسین فوریت‌های پزشکی آغاز به کار کردند. به این ترتیب سیستم فوریت‌های پزشکی ایران در سال ۱۳۵۴ خورشیدی و با نام "مرکز اطلاعات اورژانس" به طور رسمی راه‌اندازی شد.
بیشتر بخوانید؛
- ۳ هزار آمبولانس در کشور عمر بالای ۱۷ سال دارند
-
زمان استاندارد رسیدن آمبولانس به بیمار چند دقیقه است؟
-
عجیب‌ترین صدماتی که همراهان بیمار به ماموران اورژانس می‌زنند
-
هزینه عجیب ماموریت‌های هوایی اورژانس تهران؛ هر ساعت ماموریت ۱۰۰ میلیون
این اتفاق موجب شد تا ایران به عنوان چهارمین کشور دارنده سیستم اورژانس پیش‌بیمارستانی بعد از آمریکا، کانادا و استرالیا در جهان شناخته شود که این خود افتخاری بزرگ برای سیستم سلامت کشور ما محسوب می‌شود.
نکته جالب اینکه سیستم اورژانس پیش‌بیمارستانی در ایران با در نظر گرفتن نقاط ضعف و کمبودهای موجود در اورژانس آمریکا و اصلاح و رفع آنها، از کارآیی و کیفیتی به مراتب بهتر از سیستم نوپای اولیه در آمریکا برخوردار بود و اورژانس پیش‌بیمارستانی ایران در سال ۱۳۵۴ کامل‌تر و بهتر از اورژانس پیش‌بیمارستانی آمریکا راه‌اندازی شد.
در آن زمان شماره سه‌رقمی ۱۲۳ برای تماس با اورژانس اختصاص داده شد و از آمبولانس‌های بنز برای خدمت‌رسانی به مردم استفاده می‌شد که بعدا شماره تماس مردم با اورژانس به ۱۱۵ تغییر کرد. مرکز اورژانس در ایران کار خود را در ابتدا با ۳۰ تکنسین و ۲۰ آمبولانس در تهران آغاز کرد.
تاریخچه پیدایش اورژانس در جهان
گفته می‌شود که سابقه طب اورژانس در جهان به عهد عتیق می‌رسد. حدود ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش لوح‌نوشته‌هایی از نخستین اسناد پزشکی تهیه شده که مشابه پروتکل‌های امروزی EMS و حاوی دستورالعمل‌های مرحله به مرحله بوده است. در قوانین حمورابی نیز قوانین حق‌الزحمه و جرائم پزشکی بسته به طبقه اجتماعی بیمار تنظیم شده بود.
در سال ۱۷۹۳ میلادی، دکتر دومینیک ژان لاری، پزشک ارشد سپاه ناپلئون طی جنگ فرانسه و پروس نوعی بیمارستان سیار به نام "ambulance volante" را طراحی کرد که به قصد انجام اقدامات اولیه و انتقال مجروحان به پشت خط مقدم استفاده می‌شد. گرچه آمبولانس یک گاری سرپوشیده بیشتر نبود، اما نام لاری به عنوان نخستین تشکیل‌دهنده سیستم پیش‌بیمارستانی که کارش انتقال بیماران به بیمارستان بود، ثبت شد.
همزمان با لاری، بارون پرسی نوعی درشکه با قابلیت حمل تعداد زیادی مجروح از خط مقدم به نواحی امن‌تر طراحی کرد و نام آن را mobile emergency room گذاشت. طی جنگ‌های داخلی آمریکا هم با تدبیر جاناتان لترمن نوعی درشکه برای حمل مجروحان به کار گرفته شد که به آن "Rucker wagon" گفته می‌شد. در سال ۱۸۶۵ میلادی اولین سیستم خدمات پیش بیمارستانی بر پایه بیمارستان (hospital based) در سین‌سیناتی آمریکا طراحی شد. ۴ سال بعد آمبولانس‌هایی در نیویورک به کار گرفته شدند که دارای برخی وسایل امدادی از جمله آتل و داروهایی مثل مورفین و ... بودند. اولین آمبولانس‌های موتوردار به شکل خودران در سال ۱۸۹۹ در شیکاگو طراحی شدند. طی جنگ جهانی اول خدمات پیش‌بیمارستانی از نظر کیفی ارتقا پیدا کرد و کم‌کم با اختراع بی‌سیم، مراکز دیس‌پچ به کمک امدادگران آمدند.
از سال ۱۹۶۶ در بزرگراه‌های آمریکا هم طرح ارائه خدمات پیش‌بیمارستانی اجرا شد. در سال ۱۹۷۳ قانون ملی خدمات پیش‌بیمارستانی و اجزای آن در آمریکا طراحی شد و به اجرا درآمد.
اولین آمبولانس دنیا
آمبولانس‌ها هم در طول تاریخ تحول‌های عظیمی داشتند. از حمل بیماران با آمبولانس و برانکارد با پای پیاده تا آمبولانس دوچرخه‌ای و آمبولانس گاری و تا به امروز که آمبولانس‌های خودران وارد کار شده‌اند.
عکسی از اولین آمبولانس دنیا را در زیر می‌توانید ببینید. این آمبولانس در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار می‌گرفت و بیماران جنگی را برای درمان، به مراکز درمانی می‌رساند.