کشورهای مختلف به میزان نقش، نفوذ و جایگاهی که در روابط بین‌المللی دارند یا مایلند داشته باشند، دامنه منافع ملی خود را بسط می‌دهند یا محدود می‌کنند. بالطبع کشورهای بزرگتر و طالب سهم بیشتر، بر سر این دامنه به رقابت برمی‌خیزند. رقابت برای محدودکردن نفوذ رقیب و حفظ جایگاه و یا گسترش سهم خود.در این باره شناخت فرصت‌ها و بهره‌گیری صحیح و بموقع از آن برای کشورهایی که تلاش می‌کنند به عنوان بازیگران اصلی در جهان امروز به ایفای نقش بپردازند، موضوعی حساس و به شدت تأثیرگذار است.باتوجه به این مقدمه بدیهی اما مهم، وضعیت کشورهای عضو گروه 1+5 را در خصوص موضوع هسته‌ای ایران صرف‌نظر از اینکه کدام محقق خواهد شد در چهار حالت کلی می‌‌توان تصور کرد.
حالت اول) آمریکا با همراهی کامل یا نسبی دیگر کشورهای گروه 1+5 در آینده به اهداف خود دست یابد. در این صورت نفوذ آمریکا در منطقه بیشتر خواهد شد و امکان رقابت این کشورها با او دشوارتر، در این شرایط قطعا آمریکا کشوری نخواهد بود که سهم قابل توجهی به رقبای خود واگذار کند. معنای دیگر این سخن آن است که این کشورها بدست خود، موقعیت آمریکا را تحکیم و امکان اثربخشی خود را در معادلات منطقه کاهش خواهند داد.
حالت دوم) آمریکا به رغم همراهی این کشورها، کماکان ناکام بماند و از دستیابی به اهداف مورد نظر خود بازماند. در این وضعیت نیز کشورهای همراه چیزی به ایران نداده‌اند که بخواهند ما به ازاء آن را بازستانند و رسوایی شکست، دامن هر شش کشور را خواهد گرفت.
حالت سوم) اینکه آمریکا، بدون همراهی 5 کشور بتواند به اهداف مورد نظرش برسد. در این حالت مانند حالت اول، آمریکا دست برتر را در منطقه خواهد داشت و 5 کشور نیز سهمی دریافت نخواهند کرد.
حالت چهارم) آمریکا با توجه به عدم همراهی 5 کشور، شکست بخورد. در این وضعیت نفوذ آمریکا در منطقه به شدت کاهش خواهد یافت و 5 کشور متناسب با سرمایه‌گذاری‌شان می‌توانند بر منافع مشترکشان با ایران بیفزایند و از آن بهره ببرند.
بنابراین تنها در وضعیت چهارم است که 5 کشور عضو گروه 1+5 (غیر از آمریکا) می‌توانند به منافع آتی خود در ایران و منطقه امیدوار باشند. به خصوص اینکه ایران در موضوع هسته‌ای مصمم است، با همه توان و با فرض دشوارترین شرایط از حقوق قانونی خود دفاع کند و در این راه از تحمیل هزینه‌های سنگین به کسانی که قصد تهدید منافع حیاتی آن را داشته باشند ابایی ندارد.شاید آنچه به خصوص در هفته‌های اخیر در عدم همراهی روسیه و چین با آمریکا نمود پیدا کرد، به دلیل توجه به همین دورنما باشد، اما اگر قرار باشد با چند معامله بین آمریکا و روسیه مانند تایید عضویت روسیه در WTO یا لغو تحریم‌های آمریکا علیه شرکت سوخو روسیه این عدم همراهی رنگ عوض کند خوب است روسها، آینده‌نگری را فراموش نکنند.
تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۳۸۵ - ۱۹:۲۳
مهدی فضائلی: روابط بین‌الملل، عرصه‌ای پیچیده و پرافت و خیز است و منازعات موجود در این عرصه، حول محور «منافع ملی» رقم می‌خورد.