اما کلاژن چیست؟ آیا کلاژن فقط برای پوست و مو مفید است؟ اگر کلاژن خوب است، آیا همه می‌توانند تزریق کلاژن انجام دهند؟ در ادامه، ضمن پاسخ به سوالات ذکرشده، کاربردها و وظایف این پروتئین ضروری را در بدن توضیح می‌دهیم.
کلاژن چیست؟
در پاسخ به سوال کلاژن چیست؟ باید گفت که کلاژن، یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های بدن است که در سلامت، حفظ ساختار و جوانی پوست و مو، نقش بسیار مهمی دارد. از طرفی، این پروتئین موجب استحکام مفاصل و استخوان‌ها می‌شود. البته، بهتر است قبل از بیان کاربردها و وظایف این پروتئین ضروری، به معرفی انواع آن بپردازیم.
انواع کلاژن
طبق تحقیقات انجام شده، تاکنون بیش از ۲۸ نوع کلاژن شناسایی شده است که ۳ نوع آن میان عوام بیشتر نقل می‌شود. این ۳ مورد عبارتند از:
- کلاژن نوع I
کلاژن نوع یک، فراوان‌ترین کلاژن در بدن است. این پروتئین در پوست، تاندون، استخوان و حتی اندام‌های داخلی بدن وجود دارد. با شنیدن این موضوع احتمالا از خود می‌پرسید که وظیفه کلاژن نوع ۱ چیست؟ می‌توان گفت که این کلاژن سبب استحکام پوست و افزایش خاصیت ارتجاعی آن می‌شود.
- کلاژن نوع ۲
به طور کلی، این کلاژن در غضروف وجود دارد و موجب حفظ انعطاف‌پذیری و استحکام مفاصل می‌شود. در واقع کلاژن نوع ۲، با بیماری‌هایی مانند آرتروز مقابله می‌کند.
- کلاژن نوع ۳
این کلاژن در پوست، ماهیچه و حتی رگ‌های خونی وجود دارد که خاصیت ارتجاعی سلول‌های پوستی و رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: ۶ مزیت شگفت انگیز مصرف کلاژن را بشناسید
وظیفه کلاژن در بدن
حالا که پاسخ سوال کلاژن چیست؟ را می‌دانید، وقت آن رسیده است تا با وظایف کلاژن آشنا شوید. به طور کلی، کلاژن به عنوان جوانساز، بر پوست و مو، مفاصل و استخوان‌ها تاثیرات مثبتی می‌گذارد که در ادامه بررسی می‌کنیم:
- استحکام پوست
کلاژن به پوست استحکام و خاصیت ارتجاعی می‌دهد. این موضوع علاوه بر اینکه مانع ایجاد چین و چروک در سطح سلول‌های پوست می‌شود، افتادگی‌های سطحی پوست را از بین می‌برد.
- تقویت مفاصل و استخوان‌ها
پروتئین کلاژن، موجب استحکام و تقویت مفاصل و استخوان‌ها می‌شود. این موضوع در کاهش ابتلا به بیماری‌هایی مانند آرتروز، تاثیرگذار است.
- تقویت تاندون و رباط
می‌توان گفت که انعطاف‌پذیری و استحکام رباط‌ها به کلاژن بستگی دارد. در واقع، وجود کلاژن موجب افزایش خاصیت کشسانی و ارتجاعی بودن تاندون و رباط می‌شود.
کاربردهای کلاژن
می‌توان گفت که کلاژن، یکی از جادویی‌ترین پروتئین‌هایی است که سلول‌های بخش‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین منظور این پروتئین در صنایع مختلف پزشکی، آرایشی، بهداشتی و حتی صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کاربردهای کلاژن عبارتند از:
- کلاژن موجب استحکام و افزایش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود. این موضوع به بهبود چین و چروک و افتادگی‌های پوست کمک شایانی می‌کند.
- وجود کلاژن در بخش‌های آسیب‌دیده یا زخمی پوست، موجب بهبود زخم‌ها می‌شود.
- پروتئین کلاژن به عنوان یکی از اجزای موثر در غضروف‌سازی، کاهش درد مفاصل و بهبود عملکرد آن‌ها را در پی دارد.
- این ماده پروتئینی می‌تواند علائم آرتروز که ناشی از ضعف استخوان و مفاصل است را، بهبود بخشد.
- استحکام مو و ناخن، از جمله کاربردهای کلاژن است که موجب تقویت و جلوگیری از شکنندگی آن‌ها می‌شود.
- کلاژن به عنوان ماده‌ای جوانساز، مانع از ایجاد چین و چروک‌های عمقی در سطح پوست می‌شود. به همین دلیل در بسیاری از کرم‌های جوانساز وجود دارد.
علت کمبود کلاژن در بدن چیست؟
کلاژن به عنوان ماده‌ای پروتئینی در بدن همه افراد وجود دارد، اما با افزایش سن مقدار آن کاهش پیدا می‌کند. البته عوامل محیطی دیگری در کاهش کلاژن تاثیرگذار هستند که در ادامه نام می‌بریم:
- قرار گرفتن طولانی و مداوم در مقابل نور مستقیم خورشید می‌تواند سبب کاهش کلاژن شود.
- استعمال سیگار و مواد مخدر، از جمله مواردی است که سلول‌های پروتئینی کلاژن را تخریب می‌کند و باعث پیری پوست می‌شود.
- تغذیه نامناسب و رژیم غذایی که در آن مواد مغذی به میزان کافی وجود ندارند، موجب کاهش کلاژن می‌شود. برخی از مواد ضروری برای تولید و ترشح کلاژن شامل ویتامین C و روی می‌شود.
- استرس کاری یا تحصیلی مستمر می‌تواند به تولید هورمون کورتیزول منجر شود که تولید کلاژن را کاهش می‌دهد.
- عدم خواب کافی در ساعات ضروری، یکی دیگر از دلایلی است که تولید کلاژن را با اختلال روبه‌رو می‌کند.
- برخی از بیماری‌ها مانند آرتروز، لوپوس و سندرم مارفان، تولید و ترشح کلاژن را کاهش می‌دهند.
بیشتر بخوانید: بهترین ویتامین برای تحریک کلاژن‌سازی و شفافیت پوست | کرم‌های زیبایی مانع چروک پوست می‌شوند؟ | عوامل ایجاد چین و چروک صورت را بشناسید
تاثیر کلاژن بر پوست
حالا که می‌دانید کلاژن چیست؟ باید با تاثیراتی که بر روی پوست دارد، آشنا شوید. پررنگ‌ترین کاربرد کلاژن، تاثیر مستقیمی است که بر شفافیت، درخشندگی و جوان‌سازی پوست دارد. در واقع کلاژن با افزایش استحکام، چسبندگی و خاصیت ارتجاعی سلول‌ها، به بهتر شدن ظاهر پوست کمک شایانی می‌کند. برخی از مهم‌ترین تاثیرات کلاژن بر پوست عبارتند از:
- افزایش خاصیت ارتجاعی و کشسانی پوست که مانع از افتادگی یا چین و چروک می‌شود.
- افزایش رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی شدید که پیری پوست را به همراه دارد.
- ترمیم سلول‌های آسیب‌دیده و زخم‌ها
سایر مزایای کلاژن
درست است که کلاژن بر استحکام و سلامت پوست و مو تاثیر بسیار زیادی دارد و همواره به عنوان یکی از ترکیبات اصلی کرم و ماسک‌های زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما نباید از دیگر مزایای آن غافل شد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
بهبود عملکرد قلب
در پاسخ به سوال کلاژن چیست؟ باید گفت که این پروتئین در تقویت دیواره رگ‌های خونی تاثیرگذار است. این موضوع به استحکام رگ‌ها هنگام فعالیت‌های شدید بدنی کمک می‌کند و مانع از ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. از طرفی با کاهش التهابات مزمن، احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. ضمنا این ماده بر کاهش فشار خون موثر است.
کاهش دردهای مفصلی
همانطور که گفتیم، کلاژن در فرایند غضروف‌سازی نقش به سزایی دارد. در واقع این ماده باعث تقویت غضروف‌های آسیب‌دیده می‌شود و دردهای ناشی از آن را کاهش می‌دهد. از طرفی، به عنوان ماده‌ای پروتئینی، عملکرد غضروف‌ها را راحت و روان‌تر می‌کند. کلاژن به بازسازی غضروف آسیب دیده کمک می‌کند و از تخریب بیشتر آن جلوگیری می‌کند.
تقویت استخوان‌ها
کلاژن به عنوان یکی از ترکیبات موجود در استخوان به همراه دیگر عناصر ضروری مانند کلسیم و فسفر موجب استحکام استخوان‌ها در عین انعطاف‌پذیری مطلوب‌شان می‌شود. در واقع با وجود کلاژن در استخوان‌ها، احتمال آسیب‌دیدگی‌های شدید استخوان در مقابل ضربه کاهش پیدا می‌کند. از طرفی، وجود کلاژن به بازسازی و ترمیم سلول‌های آسیب دیده موجود در استخوان کمک می‌کند. این موضوع به ویژه زمانی که دچار آسیب‌های استخوانی شده‌اید، کاربرد دارد. ضمنا، کلاژن به جذب کلسیم در استخوان‌ها کمک می‌کند.
افزایش توده عضلانی
به طور کلی، کلاژن تاثیر مستقیمی بر افزایش توده عضلانی ندارد. اما می‌توان گفت که این پروتئین در ساختار عضلات موجب شکل‌گیری و افزایش استحکام آن‌ها می‌شود. از طرفی، عضلات آسیب‌دیده، با وجود پروتئین کلاژن سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند.
بیشتر بخوانید: آیا مکمل‌های کلاژن واقعا به سلامت پوست و مفاصل کمک می‌کنند؟
آیا تزریق کلاژن عوارض دارد؟
زمانی که عوامل محیطی یا داخلی مانند افزایش سن، مانع از تولید کلاژن به اندازه کافی شوند، اقدامی به نام تزریق کلاژن می‌تواند نیاز بدن را نسبت به این پروتئین رفع کند. به طور کلی، تزریق کلاژن باعث بروز علائم آسیب‌زای دائمی نمی‌شود، اما باید در انتخاب پزشک حاذق، نهایت دقت را به خرج دهید. البته برخی از عوارض موقت تزریق کلاژن عبارتند از:
- قرمزی و تورم در ناحیه تزریق کلاژن که موقت است و بعد از چند روز از بین می‌رود.
- کبودی در پوست‌های حساس که در ناحیه تزریق کلاژن ایجاد می‌شود و پس از طی کردن روند درمان، از بین می‌رود.
- خارش و سوزش در صورتی که ادامه‌دار نباشد، رخدادی طبیعی است اما با طولانی شدن آن باید به پزشک مراجعه کنید.
منابع طبیعی کلاژن
بهترین کار برای تولید کلاژن کافی در بدن، استفاده از مواد خوراکی سالم و مغذی در رژیم غذایی است. برخی از مهم‌ترین این ترکیبات پروتئین‌دار، شامل موارد زیر می‌شوند:
- گوشت قرمز، از جمله ترکیباتی است که به افزایش تولید کلاژن کمک می‌کند. پخت کامل گوشت در غذاهایی مانند خورشت، آبگوشت و دیگر موارد، انتخاب بهتری محسوب می‌شود.
- ماهی های چرب مانند سالمون، حاوی اسیدهای آمینه ضروری برای تولید کلاژن هستند. بنابراین، آن را در برنامه هفتگی غذایی خود بگنجانید.
- محصولات لبنی مانند شیر، ماست، پنیر و دیگر ترکیبات طبیعی می‌توانند در افزایش تولید و ترشح کلاژن تاثیرگذار باشند.
- تخم مرغ به ویژه تخم مرغ آب‌پز، یکی از مهم‌ترین مواد مغذی است که علاوه بر تاثیر در تولید کلاژن، موجب جذب بیشتر کلسیم می‌شود.
- مرکبات حاوی ویتامین C و صیفی جات شامل فلفل و گوجه از جمله ترکیبات کمک‌کننده در تولید کلاژن هستند.
- بادام و دیگر دانه‌های آجیلی که حاوی ویتامین E هستند، روی تولید کلاژن تأثیر می‌گذارند.
سخن پایانی
ما در این مطلب به سوال کلاژن چیست؟ پرداختیم. حالا می‌دانیم که کلاژن به عنوان پروتئینی ضروری در بدن، علاوه بر تاثیرات مثبت در استحکام و خاصیت کشسانی پوست و مو، در تقویت مفاصل و انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی تاثیرگذار است. در ادامه بررسی کردیم که این پروتئین با افزایش سن و تاثیر عوامل محیطی کاهش می‌یابد. بنابراین، برای جبران نیاز بدن می‌توان از مواد پروتئین‌دار استفاده کرد. ضمنا، تزریق کلاژن، در صورتی که به آن حساسیت نداشته باشید و پزشک متخصص آن را تجویز کند، قابل انجام است.