همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: شهروندان منطقه ۱۹ قدرشناسند و افرادی که برای رفاه آنها زحمت کشیده‌اند را از یاد نمی‌برند. به همین دلیل در مراسم‌های مختلفی که این روزها در محله‌های منطقه ۱۹ برای بزرگداشت مرحوم «محمد محمدزاده» برگزار می‌شود، شرکت و همه‌جا از مردمداری و اخلاق حسنه او یاد می‌کنند. مرحوم محمدزاده که بین اهالی به «حاج اسلام» معروف بود، قهرمان محله است که چندروز پیش پس از ماه‌ها تحمل بیماری به دیدار حق شتافت.
یکی از خصوصیات بارز مرحوم محمدزاده، باز بودن در خانه‌اش به روی مردم بود. هر کسی با مشکلی روبه‌رو می‌شد، به او مراجعه می‌کرد و حاج اسلام هم در هر شرایطی، حتی زمان بیماری پیگیر حل مشکلات و دغدغه آنان می‌شد.
شاخص‌ترین چهره مردمی منطقه ۱۹
«حسین اخگرپور» شهردار منطقه ۱۹ این شرایط را به خوبی لمس کرده و می‌گوید: «مرحوم محمدزاده از افراد شاخص منطقه بود که مردم مراجعه زیادی برای اعلام مشکلات و درخواست‌های خود داشتند. حاج اسلام هم اعلام این مسائل و پیگیری برای حل آنها را وظیفه خود می‌دانست و حتی کسالت و خانه‌نشینی او باعث نشد تا از این موضوع غافل شود.»
دبیر کل سابق اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان سراسر کشور ادامه می‌دهد: «شروع فعالیت من برای خدمتگزاری به ساکنان منطقه ۱۹ با اوج‌گیری بیماری حاج اسلام مصادف شد. او با همان وضعیت و شرایط، بارها به صورت تلفنی از اینجانب و همکارانم برای پیگیری و حل مشکلات و خواسته شهروندان اقدام کرد و نکته‌ای که برایم جالب بود، اظهارات کارشناسی و تخصصی حاج اسلام برای برطرف شدن معضلات بود. در حقیقت، ایشان در کنار اعلام نواقص و خواسته‌های مردم، نظرات کارشناسی خود را اعلام و به ما برای نحوه انجام تخصصی کارها کمک می‌کرد.»
عضو سابق شورای مرکزی ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی اضافه می‌کند: «حاج اسلام یکی از اصلی‌ترین و شاخص‌ترین چهره‌های مردمی منطقه ۱۹ بود. او مانند یک نخ تسبیح، همه معتمدان و ساکنان منطقه را با هر گرایش و دیدگاهی دور هم جمع کرده بود.»
با صراحت پیگیر حل مشکلات بود
چطور مرحوم محمدزاده به فردی معتمد بین ساکنان منطقه ۱۹ تبدیل شد که خیلی‌ها حتی برای درددل و حل مشکلات خانوادگی خود به او مراجعه می‌کردند، جای سئوال دارد. برای اطلاع از این موضوع سراغ «عبادالله فتح اللهی» می‌رویم که سابقه فعالیت به عنوان شهردار منطقه ۱۹ داشته و مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران بوده است.
وی می‌گوید: «حاج اسلام به چند دلیل مورد وثوق و اعتماد شهروندان بود. او فردی متدین، مردمی و رزمنده دوران دفاع مقدس بود. نفوذ معنوی و دینی عمیقی بین مردم ایجاد کرده و در پاکدستی شهره خاص و عام بود. حریت و آزادگی چنان در او نهادینه شده بود که به فردی دوست‌داشتنی در بین مردم و مسئولان تبدیل شود. محصول زندگی مجاهدانه ایشان در جنگ سبب شده بود تا پس از دوران دفاع مقدس، برای عمران وآبادانی محله‌ها قدم بردارد و آزادگی، صراحت، حسن خلق، تواضع، فروتنی و از همه مهم‌تر خداخواهی او سبب شده بود تا به فردی دوست‌داشتنی در بین مردم و مسئولان تبدیل شود.»
شهردار سابق تبریز به یکی دیگر از ویژگی‌های مرحوم محمدزاده اشاره می‌کند: «ویژگی خاص حاج اسلام این بود که هیچوقت به دنبال منافع شخصی خود نبود و همه تلاش‌ها و پیگیری او از ادارات و سازمان‌های مختلف برای رفاه مردم و کسب رضای پروردگار بود.»
فرماندار سابق شهرستان‌های هشترود و مرند با بیان اینکه مرحوم محمدزاده باصراحت پیگیر حل مشکلات شهروندان از مدیران و مسئولان می‌شد، می‌گوید: «این صراحت همیشه همراه با صداقت و صمیمیت بود و در عین صریح الهجه بودن، حرمت اشخاص را نگه می‌داشت و به همین خاطر جایگاه ویژه‌ای بین مسئولان داشت. پرسنل همین سازمان‌ها نیز توجه ویژه‌ای به او داشتند؛ چرا که می دانستند صرفاً برای حل مشکلات مردم و محله‌ها قدم به میدان گذاشته است.»
منش پهلوانی داشت
رئیس فدراسیون کشتی ایران که از نزدیک در جریان مرمداری و تلاش‌های مرحوم محمدزاده برای عمران و آبادانی محله‌های منطقه۱۹ بوده، می‌گوید: «یکی از دلایل محبوبیت حاج اسلام در بین مردم و مسئولان، منش پهلوانی او بود که آن را از ورزش کشتی به ارث برده بود.»
«علیرضا دبیر» با اشاره به ضرب‌المثل «درخت هرچه بارش بیشتر، سرش فروتر» می‌گوید: «حاج اسلام مصداق عینی این ضرب‌المثل بود و همه در نگاه اول متوجه خضوع، فروتنی و افتادگی او می‌شدند. این خصوصیات در بین پهلوانان و ورزشکاران پیشکسوت نمود دارد و حاج اسلام نیز این ویژگی‌ها را داشت و آنها را از کشتی به یادگار گرفته بود. او فردی متدین، مذهبی، انقلابی و بااخلاق بود و پهلوان، لقب برازنده‌ای بود که به او داده بودیم.»
نایب‌رئیس سابق کمیته ملی المپیک ایران با بیان اینکه حاج اسلام از کشتی‌گیران قدیمی کشور بود، عنوان می‌کند: «آشنایی و رفاقت دیرینه‌ای با او داشتم و ارتباط ما از زمانی که وارد شورای اسلامی شهر تهران شدم، بیشتر شد. از نزدیک شاهد بودم که خدمت به مردم را سرلوحه کارهایش قرار داده و در کنار پیگیری برای حل مشکلات منطقه۱۹، موضوعات ورزشی به خصوص رشته کشتی را دنبال می‌کرد.»
دبیر اضافه می‌کند: «یکی از تلاش‌های او برای خدمت به ورزشکاران، ارائه پیشنهاد برای ساخت خانه کشتی در منطقه۱۹ بود که نه تنها به کشتی‌گیران، بلکه به رشته‌های مختلف ورزشی خدمات می‌داد. حاج اسلام از زمان کلنگ‌زنی تا افتتاح این مجموعه که به پیشنهاد او به خانه کشتی محمد بنا نامگذاری شد، همراه و همدل مسئولان اجرایی بود و به‌صورت مدام، نحوه ساخت و تجهیز آن را دنبال می‌کرد.»
وی که همیشه حاج اسلام را با لقب پهلوان خطاب می‌کرد، می‌گوید: «قلب او برای کشتی می‌تپید و خودش خاک تشک کشتی را خورده بود. به همین دلیل، آسمانی شدن او مردم و ورزشکاران را بسیار ناراحت کرد. من هم وظیفه می‌دانم این ضایعه بزرگ را به ساکنان منطقه۱۹، ورزشکاران و خانواده او تسلیت بگویم و از موسسه همشهری به دلیل تلاش برای زنده نگه‌داشتن نام و یاد چنین اشخاص ارزنده‌ای سپاسگزارم.»
شناسنامه منطقه بود!
«محمدصادق پرنده» ساکن محله خانی آبادنو هم به رک بودن مرحوم محمدزاده اشاره می‌کند و می‌گوید: «صداقت و رک‌گویی، خصوصیت بارز حاج اسلام بود. با مسئولان سازمان‌ها و اداره‌ها رک حرف می‌زد و پیگیر حل مشکلات مردم بود، ولی هیچوقت ندیدم که کسی از او دلخور شود. با همه افراد صادق بود و محال بود پشت سر کسی حرفی بزند و سپس در مقابلش چاپلوسی کند. اگر ایرادی در یک نفر می‌دید، او را کنار می‌کشید و به خودش می‌گفت.»
وی که سال‌ها با حاج اسلام رفت‌وآمد داشته و او را در زمان مراجعه به نهادهای مختلف برای حل مشکلات محله‌های منطقه ۱۹ همراهی کرده، می‌گوید: «او هویت و شناسنامه منطقه بود و اگر در یک اداره و سازمانی صحبت از منطقه ۱۹ می‌شد، بلافاصله نام حاج اسلام بر زبان حاضران جاری می‌شد. انگار این منطقه با حاج اسلام برای دیگران معرفی شده بود و مسئولان به دلیل ارادت خاصی که به او داشتند، به درخواست‌هایش برای رفع مشکل مردم گوش می‌دادند.»
او ادامه می‌دهد: «شاید باور این موضوع سخت باشد، اما با وساطت حاج اسلام، اختلاف‌های زیادی با ریش سفیدی او در کلانتری برطرف شده است. مسئولان و مأموران کلانتری به خصوص واحد مشاوره هم از راهنمایی و وساطت او برای حل اختلاف همسایه‌ها و اهالی خوشحال می‌شدند تا اختلاف‌های پیش آمده و جزیی به کدورت تبدیل نشود. جالب اینجاست که او پای ثابت مراسم خواستگاری خیلی از جوان‌های منطقه هم بود.»
پرنده اضافه می‌کند: «او فاتح قلب همه ساکنان منطقه ۱۹ بود و پیر و جوان به او اعتماد پیدا کرده بودند. همه می‌دانستند با مسئولان زیادی رفت‌وآمد دارد، اما هیچوقت مشکل یا درخواست شخصی خود را از مسئولان پیگیری نمی‌کرد.»
پیگیری کارهای نیمه تمام
برای اطلاع از این خصلت مرحوم محمدزاده با «علی توکلی یرکی» گفت‌وگو می‌کنیم که از مهرماه سال ۱۳۹۷ تا آبان‌ماه سال ۱۴۰۰ به عنوان شهردار منطقه ۱۹ فعالیت کرده است.
وی می‌گوید: «به یاد ندارم در چند سالی که توفیق خدمت در شهرداری منطقه داشتم، برای منفعت شخصی یا پیگیری درخواست‌های اقوام و آشنایان به ما مراجعه کند. همیشه پیگیر حل مشکلات مردم بود و به عنوان عضو هیأت رئیسه شورایاری در همه جلسات شرکت می‌کرد و در همین نشست‌ها نه تنها به اعلام مشکلات و کمبودهای منطقه می‌پرداخت، بلکه پیگیر مسائلی می‌شد که در جلسات قبلی عنوان شده بود. هر بار هم که می دید کارها نیمه‌کاره مانده، با زبانی نرم و خوشرویی پیگیری می‌کرد.»
وی که مدیر کل تدوین قوانین و امور شورای معاونت برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران هم بوده، عنوان می‌کند: «خوشبختانه در روزهای اولی که توفیق خدمت به مردم منطقه را پیدا کردم، با ایشان آشنا شدم. اتفاقاً در همان دیدار نخست شیفته همین اخلاق، منش و رفتار او شدم که برای آبادانی محله‌ها تلاش می‌کند. انسانی جامع‌الاطراف بود که طیف‌های مختلف با هر گرایشی از او حرف‌شنوی داشتند و بدون اغراق می‌توانم بگویم که او باعث شد سطح شورایاری و منطقه ۱۹ جهش پیدا کند.»
توکلی به ریش سفیدی مرحوم محمدزاده در همه حوزه‌ها اشاره و عنوان می‌کند: «او نه تنها برای حل اختلافات همسایه‌ها و مشکلات خانوادگی شهروندان تلاش می‌کرد، بلکه ما هم هر زمان در حوزه شورایاری با اختلاف‌نظر روبه‌رو می‌شدیم و نیاز به پادرمیانی داشتیم، از کمک و راهنمایی او بهره می‌بردیم.»
شهردار سابق منطقه ۱۹ به نمونه تلاش‌های مرحوم محمدزاده اشاره می‌کند: «آن زمان مشکلاتی درخصوص عقب‌نشینی پاساژ توحید و تعریض خیابان شهامت داشتیم که با وساطت و پیگیری مجدانه حاج اسلام حل شد. یکی از درخواست‌های حاج اسلام هم ساخت مقبره برای شهدای گمنام بوستان‌های ۲۲ بهمن و شقایق بود که با پیگیری او و تلاش شهرداری منطقه انجام شد.»
عاقبت بخیری یعنی همین
یکی از ساکنان منطقه ۱۹ که همراه همیشگی حاج اسلام در نشست‌ها و پیگیری موضوعات شهری از اداره‌های مختلف بوده، «مرتضی آقامحمدی» معتمد و ساکن قدیمی منطقه ۱۹ است. زمانی که حاج اسلام در بستر بیماری بود، مدام به او سر می‌زد و در این باره می‌گوید: «گاهی در همین دیدارها شاهد بودم که از شدت درد توان صحبت ندارد، اما در همان وضعیت، دغدغه شهروندان و مشکلاتی که در محله‌ها داشتند را به من انتقال می‌داد تا از مسئولان پیگیری کنم.»
وی ادامه می‌دهد: «حاج اسلام عاقبت بخیر شد؛ همان آرزویی که همه دارند چون نه تنها در زمان حیات، بلکه پس از آن هم از او به نیکی یاد می‌کنند. کسانی که در مراسم تشییع و بزرگداشت او در مسجد قائمیه حضور داشتند، مشاهده کردند که خیابان مهران مملو از جمعیت شد که پیکر او را تا بهشت زهرا(س) مشایعت کردند. بارها مسجد قائمیه در روز تدفین و مراسم بزرگداشت او از جمعیت پر شد و نکته جالب این بود که خانواده حاج اسلام، خیلی از شرکت کنندگان را نمی‌شناختند. حتی فرزندان او هم کمتر از مردم امکان حضور در زیر تابوت پدرشان را پیدا کردند و گویی حاضران، یکی از عزیزان خود را از دست داده بودند.»
آقامحمدی می‌گوید: «حاج اسلام کارنامه درخشانی از خود به‌جا گذاشت و به هر نقطه از منطقه نگاه می‌کنیم، آثار تلاش‌ها و پیگیری او برای آسایش مردم و آبادانی محله‌ها را می‌بینیم.»
وی به یکی از خصوصیات مرحوم محمدزاده اشاره می‌کند: «او ضامن خیلی از افراد در سازمان‌ها و ادارات مختلف شد. وقتی مشکلی برای فردی پیش می‌آمد، برای حل آن از خودش مایه می‌گذاشت، ضمانت افراد را می‌کرد و با ریش سفیدی و بالا زدن آستین، کنار شهروندان می‌ایستاد.»
آقامحمدی به یکی از اقدامات مرحوم محمدزاده اشاره و عنوان می‌کند: «سال ۱۳۹۲ خانه کشتی محمد بنا با پیگیری و تلاش مرحوم محمدزاده در منطقه ۱۹ راه‌اندازی شد. او زمانی که علیرضا دبیر، عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران به منطقه آمده بود تا مشکلات را بررسی کند، در بین ده‌ها درخواست و طرح مشکلات مردم، ساخت خانه کشتی در منطقه ۱۹ را پیشنهاد داد. مسئولان شهرداری منطقه هم پیگیر این موضوع شدند و این مجموعه ورزشی در بوستان شریعتی ساخته شد. اولین کلنگ ساخت خانه کشتی هم توسط حاج اسلام به زمین زده شد و همان زمان از مسئولان یک درخواست مهم کرد و گفت: اینجا را به جوان‌های منطقه بدهید. شهریه زیاد از آنها نگیرید تا به سمت ورزش و کشتی بیایند.»
شایسته تجلیل است
«تورج فرهادی» هم که شهردار سابق منطقه ۱۹ بوده و از نزدیک با خصوصیات و منش مرحوم محمدزاده آشنایی دارد، می‌گوید: «شخصیت‌هایی همچون حاج اسلام، ظرفیت‌های اجتماعی مهمی هستند که در موضوعات مختلف اجتماعی، فرهنگی، شهری و... نقش بسزایی ایفا می‌کنند.»
معاون عمرانی و زیربنایی سازمان منطقه آزاد کیش ادامه می‌دهد: «جامعه ما به افرادی همچون حاج اسلام نیاز جدی دارد تا در بزنگاه‌های مختلف یاری‌گر مردم و مسئولان باشند چون این افراد، اگرچه ممکن است سطح سواد یا جایگاه اقتصادی بالایی نداشته باشند، اما به لحاظ شخصیتی، کاریزمای وجودی و ظرفیت‌های بالقوه‌ای که دارند، نقش خود را برای حل مشکلات مردم، آبادانی محله‌ها، رفع اختلافات و... ایفا کنند.»
شهردار سابق مناطق ۶ و ۱۴ می‌گوید: «لازم است از چنین اشخاصی تجلیل و یاد و خاطره آنها زنده نگه داشته شود و الگویی برای دیگران به خصوص جوانان قرار گیرند تا بتوانند نقش پررنگی در جامعه ایفا کنند.»
حاج اسلام که بود؟
پیرمردی چهارشانه با مو و ته ریش سفید، گوش‌های شکسته و لب‌هایی خندان، خصوصیات ظاهری مرحوم «محمد محمدزاده» بود. خودش می‌گفت مادر بزرگش او را اسلام صدا می‌زد و به احترام او از همه خواست تا او را به همین نام صدا بزنند.
اهل روستای محمودآباد از توابع شهرستان کاشان بود که در ۲ سالگی همراه با خانواده‌اش به تهران کوچ کرد. خانواده‌اش در محله خلازیر و شهرک گلریز ساکن شدند و مدتی بعد به محله شمیران رفتند، اما او پس از ازدواج با دختر عمویش حاجیه «شهناز محمدزاده» به منطقه برگشت. حاج اسلام هرجا که می‌نشست با افتخار می‌گفت که پدرش کشاورز بوده است. او ۴ دختر و یک پسر دارد که همگی سروسامان گرفته‌اند و همیشه می‌گفت: «همسر صبور و باایمانی دارم. زن باتقوا و خیّری است که خوبی‌هایش زبانزد فامیل است. حاجیه خانم برای تربیت بچه‌هایم زحمت زیادی کشیده و هیچوقت نمی‌توانم خوبی‌هایش را جبران کنم.»
دبیر شورایاری محله شریعتی شمالی، عضو هیئت امنای مسجد قائمیه، فرمانده سابق پایگاه حمزه سیدالشهدا(ع) و از کشتی‌گیران و پهلوانان پیشکسوت منطقه بود که روزگاری در وزن ۶۳ کیلوگرم با ورزشکارانی مثل شمس‌الدین سید عباسی در باشگاه دخانیات روی تشک دست و پنجه نرم می‌کرد. چند مدال منطقه‌ای و استانی هم از مسابقات گرفت تا اینکه پیش از شرکت در مسابقات سراسری، حین کوهنوردی از بلندی پرت شد و پاهایش شکست. همین موضوع سبب شد تا چندماه خانه‌نشین شود و ناخواسته از از تشک کشتی فاصله بگیرد.
بیش از ۶۰ سال برای خیر و صلاح مردم قدم برداشت و صدها مشکل ساکنان منطقه با پیگیری او برطرف شد. این ریش سفید محله شریعتی شمالی، بازنشسته یک شرکت لاستیک‌سازی بود و فقط یک آرزو داشت: «همیشه از خدا خواستم که یک لحظه هم من را به حال خودم واگذار نکند.»
فرمانده بسیج باسابقه
۳۲ سال سابقه فرماندهی پایگاه بسیج، افتخار دیگر حاج اسلام بود. او زمان شاه همراه دوستانش به تظاهرات می رفت و درست یک شب بعد از پیروزی انقلاب، از طرف امام جماعت مسجد قائمیه به عنوان مسئول کمیته محله انتخاب شد. آن زمان حاج اسلام شبانه‌روز در محله کشیک می‌داد تا کسی مزاحم مردم و مخل امنیت آنان نشود. یکی دیگر از وظایف او جمع‌آوری سلاح‌هایی بود که مردم از پادگان‌ها برداشته بودند.
پس از تشکیل بسیج مستضعفان، نیروهای کمیته محلی به عنوان زیرمجموعه بسیج و سپاه درآمدند و از همان روز تا سال ۱۳۸۹ حاج اسلام فرمانده بسیج پایگاه حمزه سیدالشهدا(ع) بود که زیرنظر ناحیه مقاومت بسیج حبیب ابن مظاهر فعالیت می‌کرد. جوانان زیادی هم از این پایگاه به جبهه رفتند و خیلی از شهدای این پایگاه از اقوام و آشنایان حاج اسلام بودند که می‌توان به سید امیر و سیدجلال حسینی کاشانی، خواهرزاده‌های او اشاره کرد.
نوسازی مسجد
بااینکه حاج اسلام در دهه ۵۰ سن و تجربه زیادی نداشت، اما به درخواست اهالی و امام جماعت مسجد به عنوان عضو هیئت امنای مسجد قائمیه انتخاب شد. او برای نوسازی این مکان مذهبی تلاش زیادی کرد و افتخار دیگر مرحوم، برگزاری جشن بزرگ نیمه شعبان در منطقه بود که بیش از ۲۵ سال با حضور بیش از ۷ هزار نفر در خیابان مدرسه برگزار شد. اهالی خبر دارند که در زمان شیوع ویروس، او غصه زیادی خورد که نمی‌تواند به این بهانه اهالی را گردهم آورد و شب خاطره‌انگیزی برای آنان رقم بزند.
تولد فرزند در غیاب پدر
در کارنامه زندگی حاج اسلام افتخارات زیادی ثبت شده که یکی از ارزشمندترین آنها ۵ سال حضور در جبهه است. او ۲ سال به عنوان بسیجی در سال ۱۳۶۳ به جبهه اعزام شد و ۳ هم از طرف جهاد سازندگی در لشکر سیدالشهدا(ع) با دشمن بعثی مبارزه کرد. سمانه، کوچکترین دختر حاج اسلام بود که خبر تولد او در جبهه به اطلاع حاج اسلام رسید، اما مدت‌ها بعد به دیدارش رفت. همان زمان ۲ خواهرزاده حاج اسلام و پسرعموهایش شهید و برادر کوچکش نیز شیمیایی شد. مادر، خواهر و همسر او هم در پشت جبهه و در پایگاه بسیج برای جمع‌آوری آذوقه برای رزمنده‌ها فعالیت می‌کردند.