در شرایطی که آب، این منبع گران‌بها به‌سهولت فراهم نمی‌آید، وقتی موضوع آبیاری درختان مطرح میشود، نیاز است تا راه‌های بهتری را پیش‌رو قرار دهیم. شهرداری منطقه‌یک با توجه به قنواتی که در این منطقه وجود دارد، اقدام به آبیاری درختان از طریق بهینه‌سازی شبکه آبرسانی کرده‌است.
گزارش همشهری مسافر به توسعه شبکه آب خام در نقاط شمالی شهر تهران اختصاص دارد. اولین سوالی که در مواجهه با یکدیگر مطرح می‌کنید، چیست؟ سلامتی طرف مقابل را جویا می‌شوید. در هر فرهنگی ارتباط برقرارکردن و مناسبات اجتماعی به اشکال خاصی مطرح میشود.
در ایران اما ابتدا به سلامتی اهمیت داده میشود، چرا‌که موضوعی بسیارمهم است. حال باید پرسید این سلامتی چگونه حاصل میشود. در فضایی که پر از آلودگی‌های مختلف است، چگونه باید سلامتی‌مان را حفظ کنیم؟ رسیدن به پاسخ این سوال چندان دشوار نیست.
در تحقیقات انجام‌شده توسط دانشمندان 70درصد وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد . هم‌چنین هر‌چه سن افزایش می‌یابد، به‌همان میزان آب بدن نیز کاهش خواهد‌یافت. بدن بزرگسالان در طول روز 2 تا 3لیتر آب از دست می‌دهد که برای جبران آن باید مقادیر زیادی آب نوشید.
به‌عبارتی، هر فرد روزانه باید 2لیتر که تقریباً 8لیوان آب میشود، بنوشد. کارشناسان امر معتقدند، نوشیدن آب باعث حفظ رطوبت غشای مخاطی واقع‌در دهان و ریه‌ها، روانکاری مفاصل، سیستم گوارشی و نسوج بدن، کاهش فرسودگی لثه با زدودن باکتری‌ها از مثانه و نیز کمک به هضم غذا و کارکرد بهتر گوارش در بدن میشود. این البته بخشی از فواید حفظ آب بدن است.
علاوه بر این موارد آب موجب رقیق کردن جریان خون در عروق(جلوگیری از سکته) و تنظیم درجه حرارت و خنک‌سازی بدن به‌وسیله تعریق میشود. ناگفته نماند، حمل و پاک‌سازی مواد زائد حاصل متابولیسم بدن مانند اوره و دی‌اکسید‌کربن، تنظیم الکترولیت‌های درون بدن مانند سدیم و پتاسیم، افزایش انرژی بدن، افزایش عملکرد فیزیکی و ذهنی، زدودن سموم، کاهش وزن، سردرد و سرگیجه میشود. به‌نظر‌می‌رسد، بیان این‌موارد که بخشی از مزایای آب برای انسان هستند، کافی است تا به اهمیت این منبع حیات‌بخش پی‌ببریم. این موارد به این خاطر بیان شد که در زمان استفاده از آب دقت کامل داشته و در صرفه‌جویی آن کوشا باشیم.
امروزه در بسیاری از مناطق تهران برای حفظ فضاهای سبز حجم وسیعی از آب هدر می‌رود بدون آن‌که توجهی به محدودیت این منابع با‌ارزش در تهران شود. البته گیاهان و فضای سبز بیش از انسان نیاز به آب دارند و با در‌نظر گرفتن این موضوع راهی باید یافت تا علاوه‌بر آبرسانی به درختان و فضای‌سبز، آب مورد‌نیاز انسان‌ها نیز حفظ شود.
استفاده صحیح از آب موجود در تهران به معنای سیراب نگاه‌داشتن مردم و سیراب نگاه داشتن مردم، مساوی است با سلامتی آن‌ها. شهرداری منطقه‌یک برای دست‌یابی به این هدف مهم، طرحی را به اجرا درآورده که در این طرح 150قنات شمال شهر تهران بهینه‌سازی شده و برای آبرسانی به درختان و فضای‌سبز آب این قنوات جایگزین آب شرب میشود.
بهینه‌سازی 150 قنات
منطقه‌یک شهرداری تهران در موقعیتی واقع شده است که منابع آب زیرزمینی فراوانی دارد. این منابع که سال‌هاست آب شهر تهران را تامین می‌کردند، به‌خاطر کیفیتی که دارند و به لحاظ کمبود آب، کاربری‌شان تغییر کرده و از‌این‌رو برای تامین آب فضاهای سبز از آن‌ها استفاده میشود.
سفره‌های زیرزمینی منطقه‌یک به 150قنات ختم میشود که پیش از این، آب این قنات‌ها بدون برنامه صرف آبرسانی فضاهای سبز می‌شد. معاونت فضای سبز شهرداری منطقه‌یک برای جلوگیری از هدر رفتن آب قنات‌ها و صرفه‌جویی در مصرف آب، بهینه‌سازی آن‌ها را در دستورکار قرار داد و تاسیساتی را به این منظور احداث کرد.
امراللهی، معاون شهرداری منطقه‌یک در امور شهری و فضای سبز در این باره به همشهری‌مسافر می‌گوید: «در سطح منطقه 150قنات داریم که نیاز آبرسانی به فضاهای سبز را تامین می‌کنند. هدف ما از بهینه‌سازی این قنوات صرفه‌جویی در انرژی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری و استفاده صد‌درصدی از این منابع ارزشمند است».
ایجاد مخازن نگهداری آب
به‌منظور جلوگیری از هدر رفتن آب قنوات منطقه‌یک، مخازنی طراحی شده‌اند که حجم بالایی از آب را درون خود جای می‌دهند. این مخازن، آب قنوات را ذخیره کرده و پس از اتصال به شبکه آبرسانی نیاز منطقه را تامین می‌کنند. در‌حال‌حاضر در سطح منطقه مکان‌هایی شناسایی شده است تا مخازن در آن نقاط تعبیه شوند و کار تفکیک آب شرب و قنوات را انجام دهند.
مهندس امراللهی در این‌باره می‌گوید: «در‌حال‌حاضر 10مخزن در سطح منطقه قرار دارد که هریک از آن‌ها به 10قنات متصل هستند. برنامه ما برای پوشش دادن تمام قنات‌ها ایجاد یک‌مخزن برای 10قنات است و تا پایان سال همه قنات‌ها به مخازن متصل خواهند‌شد. هریک از این مخازن 30متر‌مکعب بوده و 300هزار لیتر آب را درون خود جای می‌دهند.
با ایجاد این مخازن از هدر رفتن آب‌خام منطقه جلوگیری میشود و در مسیر واقعی خود جریان خواهد‌یافت. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، منطقه به یکصد‌مخزن نیاز دارد تا تمامی آب‌های قنوات را درون خود جای دهد».
370کیلومتر مسیر آبراه
برای رساندن آب قنوات به مقصد، به شبکه آبرسانی همچون شبکه حمل‌و‌نقل نیاز است. پس از ساخت مخازن، دومین اصل آبرسانی ایجاد این شبکه بوده که بتوان آب را به فضاهای سبز منطقه منتقل کرد. شبکه‌ای که امروز موجود است تمامی قنوات را پوشش نمی‌دهد. از این رو فضاهای سبز بسیاری از ناحیه‌ها به صورت دستی آبیاری میشود. آبیاری سنتی و از طریق ماشین‌های حمل آب درصد هدر رفتن آب را افزایش می‌دهد.
منطقه‌یک دارای 219کیلومتر شبکه آبرسانی است که بر‌اساس طرح موردنظر، این مقدار باید به 370کیلومتر افزایش یابد. معاون فضای سبز منطقه‌یک در این خصوص گفت: «در‌حال‌حاضر برای آبیاری فضاهای سبز بخشی از آب شرب نیز مورد‌استفاده قرار می‌گیرد که این مساله موجب هدر رفتن این نعمت خدادادی می شود.
با ایجاد شبکه آبرسانی حتی یک قطره هم از آب شرب استفاده نخواهیم کرد و به‌جای آن آب قنوات را در فضاهای سبز جاری می‌کنیم. هدف ما شبکه 370کیلومتری است که تا پایان سال به آن دست می‌یابیم».
5/4 میلیارد تومان هزینه احداث شبکه
هزینه‌ای که برای پروژه آبرسانی منطقه‌یک در‌نظر گرفته شده در مجموع پنج‌میلیارد‌و‌چهارصد‌‌میلیون تومان است. با احداث این شبکه آبرسانی صرفه‌جویی که در مصرف آب صورت می‌گیرد، بخش اعظمی از این هزینه را جبران خواهد‌کرد و به مرور زمان نه تنها تمامی هزینه‌ها را پوشش می‌دهد، بلکه طبق محاسبات این شبکه سودآوری نیز خواهد‌داشت. مهندس امراللهی در‌باره این هزینه‌ها به همشهری‌مسافر می‌گوید:
«تا به‌حال 3میلیارد تومان اعتبار به این پروژه اختصاص یافته و توانسته‌ایم 219کیلومتر از شبکه آبرسانی را احداث کنیم. هم‌چنین 10مخزن ساخته و سه‌مخزن دیگر نیز در دست ساخت است. امسال نیز دو‌میلیارد و چهارصد‌میلیون تومان اعتبار در اختیار این پروژه قرار می‌گیرد تا بتوانیم قبل از سال جدید پروژه را کامل کنیم».
با احداث این شبکه فضاهای سبز تمامی منطقه آبرسانی میشود که از جمله آن می‌توان به مسیر امیربهادر، کاشانک، نیاوران، آجودانیه، جمال‌آباد، قیطریه، تندرستی، اقدسیه و ولنجک اشاره کرد.