همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: زندگی مدرن و پیشرفت روزافزون تکنولوژی و در دسترس بودن آن، میزان استفاده از وسایل دیجیتال مثل موبایل و تبلت و کامپیوتر را افزایش داده و همین منشأ خیلی از مشکلات و بیماری‌ها شده است.
یکی از این بیماری‌ها افزایش آمار اختلال نزدیک‌بینی در دنیا و ایران است. آن طور که آمارها می‌گویند، بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشورمان مشکل نزدیک‌بینی دارند و اگر به همین منوال پیش برویم، تا ۳۰ سال آینده، ابتلای نیمی از ایرانی‌ها به این مشکل حتمی خواهد بود. همچنین نزدیک‌بینی می‌تواند در آینده به یک مشکل جهانی در حوزه سلامت تبدیل شود.
البته ماجرا اینجا تمام نمی‌شود. موضوع وقتی نگران کننده‌تر می‌شود که بدانیم سن نزدیک‌بینی در ایران کاهش چشمگیری پیدا کرده است. چراکه هر کودک یک موبایل یا تبلت در اختیار دارد و وقت و بی‌وقت مشغول نصب بازی، انجام بازی و تماشای کارتون‌های موردعلاقه در آن است. موضوعی که باعث شده متخصصان چشم‌پزشکی سالانه سمینارهایی برگزار کنند و درباره این مساله هشدار دهند و دنبال راه‌حل‌هایی برای این مساله باشند.
یک‌سوم کودکان ایرانی این مشکل را دارند
سالانه بیش از ۲۰ میلیارد دلار در دنیا بابت اصلاح انواع روش‌های نزدیک‌بینی از قبیل عینک، لنزهای تماسی، جراحی و عوارض ناشی از نزدیک بینی هزینه می‌شود. در حالی که به دلیل استفاده طولانی‌مدت از موبایل، تبلت و کامپیوتر، آمار نزدیک‌بینی مدام در حال افزایش است.
کار با موبایل و تبلت طی سال‌های اخیر در سنین پایین‌تر نیز خیلی زیاد شده و این مساله هم شیوع نزدیک‌بینی را بیشتر کرده و هم باعث شده که این بیماری به سنین پایین‌تر منتقل شود.
دکتر مهران زارعی قنواتی، چشم‌پزشک و فوق تخصص قرنیه و پیوند قرنیه از انگلستان به همشهری‌آنلاین می‌گوید: اتفاقی که در سال‌های اخیر در کل دنیا و ازجمله در ایران افتاده، شیوع نزدیک‌بینی در بین کودکان است. مثلا حدود ۹۰ درصد کودکان سنگاپور و سایر کشورهای شرق آسیا دچار نزدیک‌بینی هستند. این مشکل در اروپا و آمریکای شمالی کمتر و در آفریقا خیلی کمتر است.
زارعی قنواتی درباره آمار نزدیک‌بینی کودکان ایران می‌گوید: درباره کودکان ایرانی آمار دقیقی نداریم اما با توجه به این که ۳۰ درصد کودکان دنیا دچار نزدیک‌بینی هستند و سالانه هم شیوع آن بیشتر می‌شود، می‌توان نتیجه گرفت که در ایران هم ۳۰ درصد کودکان دچار این عیب انکساریِ چشم هستند.
به چه افرادی می‌گوییم نزدیک‌بین؟
یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌های چشمی، عیوب انکساری چشم است و نزدیک‌بینی، یک عیب انکساری است که درمانی ندارد و شاید تنها بتوان آن را کنترل کرد و تا حدی مانع پیشرفتش شد. اما نزدیک‌بینی دقیقا چیست؟
زارعی قنواتی این عارضه را به زبان ساده توضیح می‌دهد: اگر چشم را مثل یک دوربین عکاسی در نظر بگیریم، قدرت انکساری این دوربین عکاسی بیش از حد تصویر است. برای همین نور به جای این که بتواند روی پرده شبکیه فوکوس کند، جلوتر نور را تشکیل می‌دهد و بنابراین فرد در دیدن اشیای دور دچار مشکل می‌شود.
این چشم‌پزشک درباره علت شیوع نزدیک‌بینی در کودکان توضیح می‌دهد: کار نزدیک و طولانی‌مدت با ابزارهای دیجیتال، یکی از دلایل این مساله است. زندگی شهرنشینی هم در این موضوع بی‌تاثیر نیست. چون بچه‌ها بیشتر اوقات روز را در خانه و مدرسه هستند و در محیط‌های باز نیستند و همین، شیوع این عارضه را بیشتر می‌کند. گذشته از اینها، این بیماری جنبه ارثی هم دارد و احتمال بروز نزدیک‌بینی در کودکانی که والدین نزدیک‌بین دارند، بیشتر است.
به گفته این فوق تخصص قرنیه، پاندمی کرونا هم آمار نزدیک‌بینی را بالا برد. چون در آن دو سال بچه‌ها مجبور بودند در خانه بمانند، تحصیل از طریق موبایل و تبلت و کامپیوتر بود، و برای بازی و سرگرمی هم بیشتر از موبایل استفاده می‌کردند و همین عاملِ شیوع نزدیک‌بینی در کشور شد.
برای کودک‌مان عینک می‌خریم!
خیلی‌ها می‌گویند نزدیک‌بینی، مشکلی است که دیر یا زود، درِ خانه همه را می‌زند و در همه افراد بروز می‌کند و اگر کودک‌مان هم نزدیک‌بین شد، برایش عینک می‌خریم و مشکلی ندارد. اما دکتر زارعی قنواتی به وضوع بسیار مهمی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد مشکل فقط در نزدیک‌بینی خلاصه نمی‌شود. او می‌گوید: نمره نزدیک‌بینی هرچقدر بالاتر برود - مثلا بالاتر از نمره ۶ -، شیوع بیماری‌های جدی چشمی در بزرگسالی را زیاد می‌کند. بیماری‌هایی که ما از آنها می‌ترسیم. از پارگی شبکیه گرفته تا دژنراسیون ماکولا (شایع‌ترین علت کوری در جهان)، آب‌سیاه و آب‌مروارید و همچنین بیماری‌ها و مشکلات دیگر.
این فوق تخصص قرنیه می‌گوید: یعنی علاوه بر این که کودک به عینک وابسته می‌شود و کیفیت و عملکرد بینایی‌اش مختل می‌شود و ممکن است نیازمند عمل‌های جراحیِ عیوب انکساری چشمی هم شود، نگرانیم که دچار آسیب‌ها و بیماری‌هایی شود که در آینده با عمل جراحی هم نمی‌توان جلوی این عوارض را گرفت. نکته مهم‌تر این که گاهی امکان عمل جراحی هم وجود ندارد.
چند توصیه به والدین
اما حالا که درگیر دنیای مدرن شده‌ایم که کودکان هم اجتناب و راه فراری هم از آن ندارند، آیا راهی وجود دارد که مانع پیشرفت نزدیک‌بینی در کودکان شویم یا سن آن را به تعویق بندازیم؟!
زارعی قنواتی می‌گوید: در دنیا خیلی دارند روی این موضوع کار می‌کنند تا از نزدیک‌بینی پیشگیری کنند یا حداقل سرعت آن را کُند کنند که قدم بزرگی است و می‌تواند جلوی بروز عوارض احتمالی در آینده را بگیرد. یک توصیه کلی این است که کودکان روزانه حدود ۲ ساعت در محیط باز و در معرض نور طبیعی قرار بگیرند. خود نور خورشید تا حدودی اثر محافظتی از چشم‌ها دارد اما نگاه کردن به افق دور در پیشگیری از بروز نزدیک‌بینی یا کند شدن پیشرفت آن خیلی موثرتر است.
این پزشک به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: البته در شهرهای بزرگ که ساختمان‌های بلند فراوان است، آدم‌ها افق دید وسیع ندارند و در فضای محدودی زندگی می‌کنند و به همین دلیل آمار نزدیک‌بینی بچه‌ها در این شهرها زیادتر است. در هر حال قرار گرفتن در فضای باز، هم در جلوگیری از ایجاد نزدیک‌بینی موثر است، هم در صورت بروز، سرعت آن را کندتر می‌کند و هم باعث رشد روحی و ذهنی و اجتماعی کودکان می‌شود.
توصیه دیگری که زارعی به عنوان فوق تخصص قرنیه می‌کند، این است که کارهای غیرضروری نزدیک کودکان به خصوص سرگرمی و بازی‌های کامپیوتری حتما توسط والدین محدود و محدودتر شود. چون کار نزدیک‌بینی باعث افزایش اختلالات انکساری چشم خواهد شد. او تاکید می‌کند که ورزش چشم هیچ تاثیری در درمان نزدیک‌بینی ندارد اما توصیه‌هایی که گفته شد، موثرند.
به گفته این چشم‌پزشک، کودکان زیر ۲ سال که اصلا نباید از موبایل و ... استفاده کنند، کودکان ۲ تا ۶ سال کمتر از یک ساعت، کودکان ۶ تا ۱۲ ساله بین ۱ تا ۲ ساعت و کودکان ۱۳ تا ۱۸ سال هم کمتر از ۲ ساعت باید استفاده کنند.
بیشتر بخوانید؛
-
این غذاها باعث بالا رفتن فشار چشم می‌شوند
-
رقم های عجیب و غریب ایرانی‌ها برای عمل تغییر رنگ چشم
-
سالانه ۸ هزار پیوند قرنیه در ایران انجام می‌شود
نزدیک‌بینی درمان هم دارد؟
خیلی‌ها بر این باورند که نزدیک‌بینی هیچ درمان و کنترلی ندارد و سال به سال هم به نمره چشم فرد اضافه می‌شود. زارعی قنواتی می‌گوید: نزدیک‌بینی درمانی ندارد اما روش‌های موثر گوناگونی برای کند کردن پیشرفت آن در کودکان وجود دارد. حالا که نتوانستیم جلوی نزدیک‌بینی را بگیریم، باید جلوی پیشرفت آن را بگیریم. یکی از این روش‌ها استفاده از قطره آتروپین (Atropine) است که با غلظت‌های مختلف وجود دارد. در کشورهای دیگر ضعیف‌شده‌اش در بازار موجود است. در ایران هم می‌توانیم به بیمار آموزش دهیم که آن را رقیق کند و شب‌ها از آن استفاده کند. این قطره نزدیک‌بینی را کاملا متوقف نمی‌کند اما ۳۰ تا ۵۰ درصد سرعت پیشرفت آن را کُند می‌کند. البته نیاز است که سال‌ها ادامه پیدا کند. چون اگر مصرف آن قطع شود، ممکن است دوباره پیشرفت کند اما مطالعات نشان داده که مصرف و ادامه دادن آن ۳ تا ۵ سال موثر است.
این چشم‌پزشک ادامه می‌دهد: روش دیگر، استفاده از لنزهای تماسی مخصوص کنترل نزدیک‌بینی است که در ایران خیلی متداول نیست. چون این نگرانی وجود دارد که کودک دچار عفونت قرنیه شود. کودک باید این لنزها را شب موقع خواب داخل چشم بگذارد و صبح دربیاورد. اما به خاطر آن نگرانی که گفتم، در ایران کمتر استفاده می‌شود.
استفاده از لنزهای چندکانونه تماسی هم یکی دیگر از روش‌های موثر در جلوگیری از پیشرفت نزدیک‌بینی در کودکان است که دکتر زارعی قنواتی درباره آن توضیح می‌دهد: کودکان در طول روز می‌توانند از این لنزها استفاده کنند. همچنین عینک‌های مخصوص کنترل نزدیک‌بینی هم در طراحی‌های مختلف وجود دارد. البته هزینه این عینک‌ها بالا است.
به گفته این فلوشیپ قرنیه، روش دیگری هم هست که طی چند سال اخیر آمده و هنوز مطالعات وسیعی روی آن صورت نگرفته و آن نگاه کردن به یک نور قرمز از یک دستگاه مخصوص است. کودک باید از طریق این دستگاه، به آن نور قرمز نگاه کند. این کار جلوی پیشرفت نزدیک‌بینی را می‌گیرد. البته متداول‌ترین روش برای کنترل نزدیک‌بینی در ایران، همان قطره‌های آتروپین چشمی است.
مراقب عدد نزدیک‌بینی در کودک باشید
چه زمانی می‌گوییم نزدیک‌بینی در کودک پیشرفت کرده است؟ زارعی قنواتی در این خصوص توضیح می‌دهد: عمدتا عددی که برای پیشرفت نزدیک‌بینی در نظر می‌گیریم، نیم شماره یا نیم دیوپتر نزدیک‌بینی در ۶ ماه است. یعنی اگر نزدیک‌بینی فرد در طول ۶ ماه نیم شماره پیشرفت کند، می‌گوییم این عارضه در او در حال پیشرفت است. و چون سرعت پیشرفت نزدیک‌بینی عمدتا از ۶ تا ۱۲ سالگی است، بیشتر اقدامات پیشگیری یا کنترلی باید در این سال‌ها انجام شود. البته کودکانی هم هستند که در ۱۵ سالگی دچار نزدیک‌بینی می‌شوند اما تعدادشان محدود است.
این فوق تخصص قرنیه در پاسخ به این سوال که چطور متوجه شویم که کودک‌مان دچار نزدیک‌بینی شده، می‌گوید: سال اول مدرسه یک غربالگری چشم برای کودکان انجام می‌شود تا کودکانِ دارای مشکل تنبلی چشم و ... را شناسایی کنند. کودکانی که در این غربالگری مشخص می‌شود مشکل نزدیک‌بینی دارند، به چشم‌پزشک ارجاع داده می‌شوند و سالانه هم باید به چشم‌پزشک مراجعه کنند اما بچه‌ای که دید خوبی دارد، الزاما نیازی به معاینه سالانه چشم‌پزشکی ندارد.
آسیا، رکورددار نزدیک‌بینی کودکان
درباره این که چرا آمار نزدیک‌بینی در کودکان سنگاپور و سایر کشورهای شرق آسیا خیلی بالا است، زارعی قنواتی می‌گوید: در شرق آسیا - مثلا سنگاپور -، هم بحث تحصیل و رقابت خیلی زیاد است و هم بچه‌ها در خانه و مدرسه مدام از وسایل الکترونیک و دیجیتال استفاده می‌کنند.
این چشم‌پزشک می‌گوید: البته نژاد و ژنتیک هم خیلی در این موضوع موثر است. مثلا عیب انکساریِ نزدیک‌بینی در آفریقا از همه جای دنیا کمتر و نادرتر است، اما در شرق آسیا از همه جای دنیا بیشتر است. البته با توجه به گسترش استفاده از وسایل الکترونیک و افزایش سطح سواد در دنیا، آمار نزدیک‌بینی در آفریقا هم قطعا در آینده بالا خواهد رفت.
این فوق تخصص قرنیه تاکید می‌کند که باید شیوع نزدیک‌بینی در کودکان را جدی بگیریم. چون تجربه‌ای که برای بچه‌های شرق آسیا پیش آمده، قطعا برای کودکان ایران هم پیش خواهد آمد و این مساله، هزینه‌ها و عوارض متعددی را به جامعه تحمیل خواهد کرد.
زارعی می‌گوید: اگر بتوانیم این مشکل را تا حدی پیشگیری کنیم یا سرعت آن را کند کنیم، قدم بزرگی برداشته‌ایم. اطلاع‌رسانی هم باید کنیم تا والدین بدانند اگر نزدیک‌بینی در کودکان‌شان دارد پیشرفت می‌کند، زودتر اقدام کنند تا حداقل جلوی پیشرفت آن گرفته شود.