این تالار به طور کامل در زیر زمین قرار دارد و به جای دیوار، جدارهای شیشه‌ای بخش‌های مختلف آن را از هم جدا می‌کنند تا شما بتوانید بازیگران را در حین تمرین، گریم و یا ورود به صحنه ببیند! جزییات این طرح را در این گزارش شرح داده‌ایم.
تئاتر ایران با سنت غنی چندهزارساله نمایشی‌اش و به‌رغم یک‌ونیم قرن تجربه ثبت شده، هنوز میان خواست‌ها و امکانات خود گرفتار دوگانگی است. [آشنایی با منشور تئاتر ایران]
یعنی بین 2وجه عرضه و تقاضا در حوزه تئاتر هیچ تعادلی به وجود نیامده است. آمارها نشان می‌دهد به‌رغم این‌که جمعیت کشور طی 30سال اخیر چند برابر شده اما در تمام این سال‌ها حتی یک تالار جدید به تالارهای موجود در شهری مثل تهران اضافه نشده است. این افزایش جمعیت، به همراه عوامل دیگری از قبیل دگرگونی کیفی و مورد اقبال گسترده عموم قرار گرفتن تئاتر در سال‌های اخیر، جوان شدن ساختار جمعیتی کشور و توجه جهانی به جلوه‌های مختلف فرهنگ و هنر ایرانی، نسبت تقاضای هنرمندان و فعالان تئاتر به ابزار و امکانات موجود و نیز نسبت خواست مخاطبان باعث شده است میزان عرضه بسیار بالا برده شود. درواقع همین سیل تقاضاها بود که ناگهان مسئولان فرهنگی کشور را با داشته‌های اندک و ناکامی مواجه کرد. تشکری‌نیا، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی-هنری شهرداری تهران، آمارهای جالبی را درباره ظرفیت تالارهای نمایشی کشور ارایه می‌دهد:
«مجموعه تالارهای فعال تئاتر در شهر تهران با ظرفیت 3215نفر تماشاگر عملا برای هر 2177نفر شهروند بالای 16سال(مخاطبان بالقوه تئاتر) تنها یک صندلی دارند و طبیعی است که نه فقط جایی برای تنوع سلایق و علایق تماشاگران مختلف، بلکه حتی جایی برای حضور این تماشاگران(که بقای تئاتر، بی‌حضور گسترده‌شان عملا منتفی است) ندارند.
از سوی دیگر شهر تهران با 8 دانشکده رسمی تئاتر و بی‌شمار آموزشگاه خصوصی در این رشته، با ظرفیت کاری تالارهای موجود، هیچ جایی برای ورود و فعالیت صدها فارغ‌التحصیل هر ساله این رشته ندارد. مگر با قرار گرفتن در نوبت‌های کاری چندساله برای هر اجرا که خود نوعی دعوت به خداحافظی با این حرفه است و این همه به شرطی است که تمام این تالارها هر شب دایر و فعال باشند و دچار استهلاک و نیازمند تعمیرات نشوند، که با توجه به عمر چند دهه‌ای تمام تالارهای موجود، امری محال به نظر می‌رسد».
به گفته اکبر تشکری‌نیا استوار بر همین واقعیت‌ها و واقعیاتی از این دست بود که شرکت توسعه فضاهای فرهنگی - هنری، طراح و متولی ساخت تالارهای تئاتر در 21منطقه تهران شد تا با تعامل و یاری نیروی تئاتری فرهیخته و متخصص برآمده از بطن جامعه تئاتری و جمعی از معماران و متخصصان فنی و طراحان، بتواند هم امکان استفاده آسان تمامی شهروندان از تئاتر را میسر کند و هم شوق و عطش هنرمندان این عرصه را پاسخی در خور دهد.
طراحی مدرن تالارهای نمایش
طبیعی است که برای طرح و احداث تالارهای جدید تئاتری، باید به فکر فضاهای تازه‌ای متناسب با مفهوم مدرن تئاتر در دنیای معاصر بود. فضاهایی که از یک‌سو با جذابیت‌ها و ظرفیت‌های خود، بیشترین طیف‌های مردم را با هنر تئاتر آشتی بدهند و از سوی دیگر با دریافت‌های جهانی از این هنر متناسب بوده و بتوانند بیشترین فعالیت خلاقه هنری و فرهنگی دست‌اندرکاران تئاتر را ارائه کنند.
ضمن این‌که برای بهره‌برداری درازمدت، دست‌کم تا 3یا 4دهه آینده کارایی لازم را داشته باشند. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی-هنری شهرداری تهران الزام گردش سرمایه و توان بالقوه تالار برای خوداتکایی اقتصادی را واقعیتی ناگزیر می‌داند و ویژگی دیگری را برای تالارهای جدید تئاتر مطرح می‌کند:
«دنیای تئاتر رابطه صمیمانه‌تری میان تماشاگر و صحنه می‌طلبد. در عین‌حال تالارها نمی‌توانند چندان هم کوچک(کمتر از 300نفر) باشند، چون در آن صورت بازگشت اقتصادی سرمایه متناسب با نیازهای چنین مجموعه‌ای نیست. طراح و معمار این بناها باید به‌رغم وسعت نسبی فضا، آن را به‌گونه‌ای طراحی کنند که رابطه نزدیک و صمیمانه و تنگاتنگ صحنه با مخاطب مخدوش نشود.
مانند طرحی که برای تالار صبا(عنوان اولین تالار از مجموعه 21تالار نمایشی برای شهر تهران) پیش‌بینی شده و در دست انجام است. ما با لحاظ‌کردن این نکات و توجه به جنبه‌های مفهومی و اجرایی تئاتر در هزاره سوم، می‌کوشیم پاسخگوی نیازهای امروز تئاتر بوده و بیشترین میزان جذابیت و تازگی را برای عامه تماشاگران و اجراکنندگان تئاتر ایجاد کنیم».
استفاده از شیشه به جای دیوار!
اولین عنصر متمایزکننده مرکز نمایش‌های آیینی از تالارهای پیشین، مجاورتش با آبنمای عظیم و فضای طبیعی و در عین حال اشغال‌کردن مساحتی وسیع در زیر سطح زمین است. محیط داخلی تالار نیز تفاوت‌های اساسی با فضای داخلی تالارهای موجود دارد. تالار انتظار با جداری شیشه‌ای و تمام‌شفاف از فضای سبز بیرون جدا می‌شود که آن را به ویترینی در منظر عموم بدل خواهد کرد.
در درون این تالار انتظار نیز بسیاری از فعالیت‌های آماده‌سازی هرروزه اجرا، از قبیل چهره‌آرایی، تمرین روزانه و مشورت گروه بازیگران با کارگردان و هدایت‌نور و صدا و... در اتاقک‌های نیم‌بسته شیشه‌ای در منظر تماشاگران حاضر در تالار انتظار انجام خواهد شد. به گفته تشکری‌نیا فواصل اتاق کارگردان، اتاق چهره‌آرایی، اتاق نور و صدا و... تا محل اصلی اجرا(صحنه) به‌گونه‌ای طراحی شده که بازیگران و همکاران اجرا، مدام در تردد میان تماشاگران خواهند بود. بنابراین مفهوم حرکت اولین نکته‌ای است که از تماشای فضا به ذهن ناظر متبادر خواهد شد.
از سوی دیگر عنصر تماشا عنصر غالب و حاکم بر جمع تماشاگران منتظر اجرا در این تالار است. زیرا آن‌ها حتی پیش از شروع نمایش در حال بازدید از جنب‌وجوش و فعالیت گروه، پشت‌صحنه و مراحل آماده‌سازی اجرا، نمایشگاه لباس‌های نمایش، مراحل چهره‌آرایی، فعالیت کارگردان و سایر مواردی چون نمایشگاه عکس‌های اجرا، فیلم پشت‌صحنه و تمرین نمایش، فیلم منتقدان در حال صحبت راجع به نمایش و... خواهند بود.
نمایش تئاتر در زیر سطح زمین!
مجموعه فرهنگی-تجاری باغ صبا در زمینی به ابعاد 95ونیم‌متر طول و حدود 60متر عرض احداث می‌شود. در طرح معماری، ساختمان کلاً در زیر زمین احداث شده و بام آن همتراز با سطح محیط اطراف است. این ساختمان به 2قسمت اصلی تقسیم می‌شود: قسمت جنوبی به بخش تجاری و پارکینگ‌ها و بخش شمالی به سالن تئاتر و فضای مربوط به آن اختصاص داده شده است.
قسمت جنوبی در 3طبقه احداث می‌شود؛ طبقه زیرزمین مختص به پارکینگ است و از 2طبقه بالای آن به عنوان بخش تجاری استفاده خواهد شد و روی بام آن به طورکامل فضای سبز احداث می‌شود. در این قسمت تراز روی شالوده حدود 11متر پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد و ارتفاع طبقات حدود 3و20صدم‌متر است.
قسمت شمالی به سالن تئاتر، سالن انتظار و فضای مربوط به آن مانند اتاق‌های گریم و کنترل اختصاص یافته است. سالن تئاتر مربع‌شکل به ضلع 20متر و ارتفاع 14متر است. قسمتی از بام این بخش، به فضای سبز و قسمت دیگر که یک سطح مثلث شکل است توسط سقفی شیشه‌ای پوشانده می‌شود. از مشخصات اصلی این ساختمان که سازه، آن را کاملاً تحت‌تأثیر قرار می‌دهد زیرزمینی بودن آن است. این موضوع باعث شده سالن تئاتر به طور کامل توسط دیوارهای حایل محاط شود. دیگر شاخصه آن فرم معماری است که در این سازه به طور کامل نمایان است.
جایگاه متفاوت برای تماشاگران
مرکز نمایش‌های آیینی در منطقه7 تهران و دارای 2سالن تئاتر و ظرفیت 600صندلی است که براساس آخرین استانداردهای دنیا طراحی شده و امکان اجرای نمایش‌های آیینی ایرانی را با بهترین شرایط در خود فراهم کرده است.
به گفته مهندس تشکری‌نیا از جنبه‌های تازه و جذاب این تالار برای عموم مردم، فضای تجاری پیش‌بینی شده برای حاشیه آن است. هم‌چنین ورودی صحنه اصلی، بدون استفاده از«در» یا «درهایی»، با بالارفتن دیوارهای جداکننده صحنه از تالار انتظار پیدا خواهد شد. تماشاگران از همه‌سو می‌توانند وارد شوند و در جایگاه تماشاگران که در هر نقطه از فضای صحنه چیده شده، قرار بگیرند. علاقه مندان در این تالار می‌توانند به صورت یک‌سویه، دو، سه و یا چهارسویه، به تماشای اجرا بنشینند.
امکانات فنی تالار هم‌چنان که ارایه تصور اجرا در مانیتورهای اتاق کارگردان و اتاق نور و صدا را ممکن می‌کند، می‌تواند تصویر اجرای نمایش را در نقطه دلخواه از تالار انتظار یا محوطه فضای سبز بیرون نیز عرضه کند. کل ساختمان شیشه‌ای تالار، با نورپردازی محیطی جذاب در دل‌فضای سبز و بازتاب‌یافته در آبنمای عظیم محوطه، چشم‌انداز زیبا و جذابی نیز به این گوشه از شهر تهران خواهد بخشید.
به گفته مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی-هنری شهرداری تهران با توجه به مذاکرات صورت گرفته برای تامین تجهیزات این مرکز از خارج از کشور، در حال حاضر سفارش این تجهیزات داده شده و با بازدید کارشناسان از پروژه، بخش تئاتر این مرکز تا پایان سال به اتمام خواهد رسید.