در بیابانزایی از نظر تاثیر عامل انسانی نخستین کشور، از نظر فرسایش خاک دومین کشور و در نابودی حیاتوحش نیز باز هم مقام اول دنیا شناخته شده است.
عدم توجه به حفاظت محیطزیست در ایران به جایی رسیده که باید گفت متاسفانه ایران از نظر شاخصهای پایداری محیطزیست با کسب رتبه ۱۳۲ در بین ۱۴۶ کشور دنیا، در انتهای جدول جهانی قرار گرفته است.
میگویند هر جنگلی برای خود یک جامعه زنده به حساب میآید و اگر این جامعه نباتی تنها از طریق عوامل طبیعی مورد تهدید قرار گیرد بنا به طبیعت و سرشت خود، قابل ترمیم است، مگر اینکه انسان نیز به کمک عوامل طبیعی تخریبگر بشتابد، در این صورت جامعه نباتی به یکباره یا به تدریج از بین میرود و امیدی برای تجدید حیات آن در مدت محدود نخواهد بود.
در این میان جنگلهای کهور و گز کرمان نیز از این قاعده مستثنی نیست. در خبری که خبرگزاری مهر آن را به نقل از رئیس منابع طبیعی بم و ریگان منتشر کرد، آمده است: «30 درصد از جنگلهای کرمان در معرض نابودی قرار گرفته است.»
مسعود قابیلی با اشاره به خشکسالی پیاپی، گسترش کشاورزی در مناطق جنگلی و برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در محوطه جنگل کهور، نسبت به نابودی 30 درصد از جنگلهای کهور و گز ریگان هشدار داد.
جنگلهای منحصربهفرد کهور و گز در ریگان 30 هزار هکتار از پوشش گیاهی استان کرمان را به خود اختصاص دادهاند و این در حالی است که 30 درصد از این عرصههای طبیعی در حال نابودی است. این جنگلها محل زندگی گونههای منحصربهفرد جانوری و گیاهی است که با تخریب آن به این منابع نیز آسیب میرسد.
نعمتالله مددی، کارشناس منابع طبیعی شهرستان جیرفت است. او میگوید: «سالهای گذشته بارندگی 180میلیمتر در سال بوده اما امسال میزان بارندگی به 50 میلیمتر
کاهش یافته است.
بهدلیل همین خشکسالیهای پیاپی در چند سال اخیر و کاهش بارندگی خسارتهای زیادی به جنگلها وارد شده است. از سوی دیگر بسیاری از دامداران نیز برای تامین علوفه دامهای خود سر شاخه درختان را از بین میبرند که این خود موجب صدمه زدن به درختان میشود.
شیوع آفت در منطقه نیز یکی دیگر از عوامل خشکیده شدن سرشاخه درختان شده است. همچنین افت سطح آبهای زیرزمینی بهدلیل کفشکنی چاههای اراضی کشاورزی که بین 12 تا 20 متر صورت گرفته موجب برداشت بیرویه و نامطلوب از آبهای زیر زمینی شده و به دلیل عدم تجدید این منابع عملا با کاهش منابع آبی مواجه شدهایم که این مسئله نیز در مناطق جنگلی موجب بروز خسارت به جنگل شده است.»
از دیگر عوامل مهم تهدید کننده جنگلها در این منطقه گسترش اراضی کشاورزی به درون جنگل است که باعث بالا رفتن درصد خسارت روی این پوشش گیاهی شده است.
مددی تقویت گیاه پزشکی، ساماندهی اراضی کشاورزی، تقویت نیروهای منابع طبیعی در راستای جلوگیری از تخریب جنگلها و مدیریت بحران در خشکسالی را از عوامل مهم جلوگیری از نابودی منابع طبیعی دانست.
او با اعلام اینکه 35 درصد از اعتبار گیاه پزشکی در سال جاری کاهش پیدا کرده است خواستار نگاه ویژه مسئولان به این بخش شد.
خاک کرمان بیرمق شد
محمد کوشافر، کارشناس محیطزیست نیز با اعلام اینکه از بین رفتن جنگلها عواقب بدی در پی دارد، میگوید:« با نابودی جنگلها احتمال افزایش فرسایش خاک را خواهیم داشت که خود نیز موجب پیامدها و زیانهای دیگری میشود.
از سوی دیگر ما شاهد افزایش غبار و بر هم خوردن تعادلات بیولوژیک و کاهش توان خاک خواهیم بود. همچنین نابودی جنگلها باعث از بین رفتن لطافت هوا و چشمانداز زیبا که میتواند در روان آدمی تاثیر بسزایی داشته باشد، میشود. به نظرم مدیریت منابع آب و استفاده از گونههای مناسب که با اقلیم کرمان سازگار باشد، میتواند جلوی بسیاری از این نابودیها را بگیرد.»
اما گویا این رشته سر دراز دارد چرا که چند وقت پیش نیز شاهد قطع شدن ۸ هزار اصله درخت نارون در شهر کرمان بهعلت آفت گیاهی بودیم. کارشناسان معتقدند که با تدبیر به موقع میتوانستیم جلوی این نابودی را بگیریم چرا که درختهای ضعیف در مقابل این آفت آسیبپذیری بیشتری دارند و با آبیاری به موقع آنان، کوددهی و کنترل آفت که موجب ضعف درخت میشود، تا حدودی میشد از حمله این آفت جلوگیری کرد.
از سویی دیگر آنان بر این باورند که کاهش تعداد پرندگان نظیر گنجشک و یاکریم در شهر کرمان باعث شده است تا آفت درختان با سرعت بیشتری گسترش پیدا کنند.
نابودی جنگل و تالابها، انقراض گونههای نادر حیاتوحش، فرسایش خاک بر اثر جنگلتراشی و غارت جنگلها و تشدید آلودگی آبها و رودخانهها تنها بخشی از عواملی هستند که دست به دست هم داده تا محیطزیست ایران، که همگان آن را در دنیا کم نظیر میخوانند، رو به زوال رود.
هواداران محیطزیست معتقدند که دستگاههای مسئول در امر حفاظت از زیستبومها در ایران عزم خود را برای نابودی محیطزیست جزم کردهاند! بهطوری که هرگز این هشدارها نتوانسته سازمان حفاظت محیطزیست را بهعنوان متولی اصلی به خود آورد تا حداقل برنامههای در پیش گرفته شده طی سالها را برای بهتر شدن روند موجود کنار گذارد.
آنچه مسلم است دوره تهدید و نواختن زنگ خطر گذشته و باید دیگر به دنبال اجرایی کردن راهکار اساسی و اصولی برای نجات محیطزیست باشیم، مواهب خدادادی و طبیعت
خیره کنندهای که فقط چند قدم تا نابودی کامل فاصله دارند.