اجرای این برنامه‌ها از آن روست که با ارائه گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به شورای حکام و نزدیکی زمان تشکیل مجمع عمومی سازمان ملل متحد اقدامات لازم برای جلوگیری از ادامه روند برنامه هسته‌ای ایران اجرا شود. در کنار این اقدامات، تهدیدهای کشورهای غربی به تحریم‌های شدیدتر علیه ایران نیز دیده می‌شود تا ایران ناچار به اتخاذ موضعی نرم‌تر در موضوع پرونده هسته‌ای‌اش شود. چنین وضعیتی البته بی‌سابقه نبوده است.
این روزها مسئله پرونده هسته‌ای ایران به موضوع مورد توجه رسانه‌های غربی تبدیل شده است. کنجکاوی آنها ازآن رو این بار بیشتر شده زیرا منتظرند مواضع جدید هسته‌ای ایران را با توجه به اتفاقاتی که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم روی داد ببینند. آنها به‌دنبال پیش‌بینی احتمال عقب نشینی ایران از موضوع پرونده هسته‌ای با توجه به رخدادهای داخلی و یا ادامه روال گذشته و اصرار برحق استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای هستند.
آژانس درگزارش خود از ادامه فعالیت نظامی دربرنامه هسته‌ای ایران ابراز بی‌اطلاعی کرده است. دولت‌های غربی هم اصرار دارند که همه اطلاعات مربوط به پرونده ایران علنی شود؛ همان اقدامی که برمبنای دروغی بزرگ درمورد علنی کردن اطلاعات مربوط به سلاح‌های کشتار جمعی عراق قبل از حمله به آن کشور کردند.
روزنامه نیویورک تایمز در شماره 25 اوت خود نوشت: دولت اوباما و متحدان اروپایی او به‌عنوان بخشی از تلاش برای فراهم کردن پرونده‌ای برای تحریم‌های تنبیهی بیشتر علیه ایران، در حال فشارآوردن بر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای برای علنی کردن شواهدی هستند که اعتقاد دارند بر فعالیت ایرانیان در جهت به‌دست‌آوردن ساخت سلاح هسته‌ای دلالت دارد.
این درخواست موجب منازعه داخلی در آژانس شده است. ایران می‌گوید اسناد و فایل‌های رایانه‌ای که نشان‌دهنده فعالیت نظامی اتمی ایران است از آمریکا، اسرائیل و سرویس‌های اطلاعاتی اروپا آمده و جعلی است.
مقامات دولت اوباما خواستار علنی شدن همه اطلاعات پرونده هسته‌ای ایران شده‌اند درحالی که مقامات آژانس می‌گویند محمد البرادعی، رئیس در حال کناره‌گیری آژانس، در مقابل علنی کردن اسناد مقاومت کرده است و بیم آن دارد که چنین نمایشی موضع آژانس را متمایل به غرب نشان دهد. دکتر البرادعی که برای دادن اجازه به ایران برای تولید اورانیوم در حجمی مشخص تحت نظارت شدید گفت‌وگو کرده است، گفته است که شواهد پرونده دال بر مدارک قطعی علیه ایران نیست.
به نوشته این روزنامه، تلاش‌های دولت اوباما برای علنی کردن اطلاعات پرونده ایران با رفتار جورج بوش تضاد دارد زیرا پس از افتضاح اطلاعاتی علیه سلاح‌های کشتار جمعی عراق که مستند حمله به این کشور شد، مقامات دولت بوش گفتند که آنها برای علنی کردن شواهد علیه تلاش‌های هسته‌ای ایران با کمبود مستندات مواجه هستند. بوش در سال2005 اقرار کرد که این پرونده باید با سکوت جلو برود.
یک دیپلمات اروپایی آشنا به بررسی‌های داخلی آژانس گفته است: آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در حال فشار آوردن بر آژانس برای انتشار اطلاعات مستدل جمع‌آوری شده هستند.
بازرسان در دیدار دوره‌ای خود از نیروگاه اصلی ایران در نطنز گزارش دادند که 7هزار سانتریفیوژ برای تولید اورانیوم مستقر شده است. آنها گفتند اورانیوم غنی شده کمتر از آن است که برای ساخت سلاح مناسب باشد. ایران اصرار دارد که این سوخت برای استفاده در نیروگاه‌های برق هسته‌ای است. اخیرا هم بازرسان آژانس اجازه یافتند تا از نیروگاه رو به اتمام راکتور آب سنگین اراک- پس از اینکه نزدیک به یک‌سال به آن راه نداشتند- بازدید کنند. این نیروگاه مورد توجه شدید بازرسان بوده است.
در حالی که دورنمای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران جدی‌تر می‌شود، جمهوری اسلامی تأکید کرده که به احقاق حق خود در زمینه انرژی هسته‌ای ادامه خواهد داد و دیپلمات‌های غربی را به گفت‌وگو دعوت کرده است. حسن قشقاوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اعلام کرد که تحریم علیه ایران نتیجه‌ای ندارد و نمی‌تواند این کشور را از حقوق مشروعش محروم کند.
مواضع سرسخت اروپا
درمیان کشورهای 1+5 سه کشور آلمان، فرانسه و تا حدی انگلیس مواضع تندتری را علیه ایران اتخاذ کرده و خواستار وضع تحریم‌های شدیدتر علیه ایران شده‌اند.
نیکلا سارکوزی که کشورش بالاترین ظرفیت تولید سوخت هسته‌ای در جهان را داراست، گفته‌است: درصورت سرپیچی ایران از درخواست قدرت‌های جهانی برای توقف فعالیت غنی‌سازی اورانیوم، فرانسه از تحریم‌های تازه و قدرت بیشتر برای بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت خواهد کرد.
آنگلا مرکل هم خواستار وضع تحریم‌های شدیدتر علیه ایران شده است؛ حتی این دو کشور گفته‌اند به‌طور مستقل ممکن است اقدام به تحریم شدیدتر علیه ایران کنند.
علاوه بر سارکوزی و مرکل گوردون براون، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز از احتمال تشدید تحریم علیه ایران درصورت تداوم «همکاری نکردن» با جامعه بین‌المللی خبر داده است.
نخست‌وزیر بریتانیا در یک کنفرانس خبری که با نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی داشت گفت: اگر بی‌درنگ پیشرفتی (در مذاکرات) حاصل نشود، جهان باید تحریم‌هایی علیه ایران به مثابه یک اولویت در نظر بگیرد.
در این میان روسیه و به‌خصوص چین از تشدید تحریم‌ها علیه ایران حمایت نمی‌کنند. آمریکا برای جلب نظر روسیه به همکاری بر سر پرونده هسته‌ای ایران تصمیم گرفته طرح سپر دفاع موشکی خود را از جمهوری چک و لهستان به ترکیه و آذربایجان منتقل کند. اگر چنین تصمیمی اتخاذ شود به منزله همکاری روسیه با آمریکا خواهد بود. اما چین بعید است که با آمریکا همکاری کند زیرا این کشور پروژه‌های سودآوری را در ایران به‌خصوص در زمینه‌های نفت و گاز گرفته و حاضر نیست به تحریم علیه ایران بپیوندد. هرچند سودآورتر‌بودن رابطه با آمریکا ممکن است این کشور را نیز وادار به همراهی با 1+5 کند.
نقض در نقض
همه ادعاهای ضد ایرانی غرب درحالی است که آنها گفته‌اند که فراوری اورانیوم غنی‌شده ایران با رکود مواجه شده است.
این دیپلمات‌ها در مورد علت این امر به خبرگزاری آسوشیتدپرس مدعی شده‌اند که این رکود چند ماهه غنی‌سازی ممکن است نشانه‌ای از این باشد که ایران مواد خام لازم برای برای فراوری را در اختیار ندارد.
فراوری اورانیوم فرایندی است که ماحصل آن، هم می‌تواند سوخت هسته‌ای برای استفاده نیروگاهی باشد و هم هسته شکافت‌پذیر برای استفاده در کلاهک‌های موشکی هسته‌ای.
به گفته این دیپلمات‌ها، که به‌دلیل سخن گفتن از پاره‌ای اطلاعات محرمانه نامی از آنها برده نشده، کمبود اکسید اورانیوم شاید یکی از دلایل رکود در غنی‌سازی اورانیوم از جانب ایران از اردیبهشت ماه گذشته تاکنون باشد.
اما علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، کمبود «کیک‌زرد» یا همان اکسید اورانیوم برای غنی‌سازی اورانیوم را تکذیب کرده است.
گزارش دو پهلوی آژانس
از زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای وارد پرونده ایران شده تاکنون چندین گزارش از فعالیت هسته‌ای ایران منتشر شده که ویژگی پایدار همه آنها دو پهلو بودن این گزارش‌ها است؛ به‌گونه‌ای که وقتی گزارش‌های آژانس منتشر می‌شود هم غربی‌ها و هم ایران آن را به نفع خود ارزیابی می‌کنند.
گزارش اخیر نیز از این ویژگی بی‌بهره نبوده است. به‌نظر می‌رسد آژانس به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که کشورهای تحت فشار به خاطر برنامه‌‌های هسته‌ای‌شان انگیزه لازم برای همکاری با آژانس را از دست نداده و ناچار به اتخاذ مواضع تند و قطع همکاری نشوند زیرا درغیراین‌صورت ادامه مذاکرات و بازدیدها غیرممکن و به تبع آن ادامه نظارت بر برنامه‌‌های هسته‌ای آن کشور نیز غیرممکن می‌شود و این چیزی نیست که آژانس و یا حتی کشورهای غربی به‌دنبال آن باشند. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آخرین گزارش خود درباره ایران را عصر روز هفتم شهریور به‌طور غیررسمی در اختیار 35 عضو شورای حکام قرار داد.
این سازمان چندین نکته را در گزارش خود ذکر کرده که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:
تعداد کل سانتریفیوژهایی که ایران در این مدت اضافه کرده در حدود هزار عدد است که همگی در حال غنی‌سازی اورانیوم نیستند.
ایران فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی یا عملیاتش روی پروژه‌های مرتبط با آب سنگین را آنگونه که از سوی شورای امنیت الزام شده، به حال تعلیق درنیاورده است.
همچنین ایران برخلاف درخواست‌های شورای حکام و شورای امنیت، نه پروتکل الحاقی را به اجرا درآورده و نه با آژانس در ارتباط با موضوعات باقیمانده مورد ملاحظه که به‌منظور
مرتفع ساختن احتمال ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران نیازمند روشن‌سازی هستند، همکاری داشته است. متأسفانه آژانس قادر نبوده است در طول یک سال ایران را به هیچ‌گونه مذاکرات محتوایی درباره این موضوعات باقیمانده وارد کند.
برای ایران این امر اهمیت اساسی دارد که پروتکل الحاقی را به اجرا درآورده و موضوعات باقیمانده را روشن کند تا آژانس را در موقعیتی قرار دهد که تضمین معتبر درخصوص عدم‌وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران ارائه کند.ماه سپتامبر، ماه مشخص‌کننده همه این مواضع است. هرچند بعید است در کوتاه مدت بتواند بر سرنوشت پرونده هسته‌ای ایران تاثیرگذار باشد.