همشهری آنلاین – مریم سرخوش: خدمات بیهوشی قطعا یکی از مهم‌ترین بخش‌های حوزه سلامت برای دریافت درمان‌های بدون درد یا جراحی‌های مختلف است. اما چند سالی است که این حوزه چالش‌های متعددی را تجربه می‌کند و فعالانش با دستمزدهای بسیار کم و شرایط کاری سخت پای کار ایستاده‌اند، آمار ورودی به تخصص بیهوشی هم به تراژدی عجیبی بدل شده است.
حتی لیست جذب پرستاران بیهوشی که تا همین ۴ سال پیش ۷۰۰ نفر بوده اکنون به صفر رسیده است. به تاکید اعضای انجمن علمی بیهوشی کشور اگر تا به امروز بیماران مشکلات این حوزه را تجربه نکرده و خللی در دریافت خدمات نداشته‌اند به دلیل تحمل وضعیت موجود از سوی فعالان حوزه بیهوشی است اما این وضعیت در طولانی‌مدت نمی‌تواند ادامه داشته باشد. با این وجود هر از گاهی اخبار متعددی از کاهش کیفیت داروهای بیهوشی یا کمبود شدید متخصصان بیهوشی در بخش دولتی و خصوصی که منجر به تعویق عمل‌های جراحی می‌شود، هم شنیده می‌شود.
اعضای انجمن بیهوشی ایران در نشست خبری شانزدهین کنگره بین‌المللی آنستزیولوژی، مراقبت‌های ویژه و درد به تمامی این موارد پاسخ دادند و البته خواستار توجه جدی به رفع مشکلات این حوزه هم بودند. البته به تاکید آنها در وزارت بهداشت دولت چهاردهم، نگاه جدی به حل این چالش‌ها شکل گرفته و اقداماتی هم در حال انجام است. به همین دلیل امید به رفع مشکلات بیشتر شده است.
بیهوشی، پیشتاز و محروم
دکتر علیرضا سلیمی، رئیس انجمن علمی بیهوشی و مراقبت‌های ویژه با تاکید بر این که رشته بیهوشی به لحاظ درآمد جایگاه خوبی در کشور ما ندارد، گفت: این حوزه طی سال‌های گذشته حمایت‌هایی لازم را از سوی دولت‌ها دریافت نکرده است، اما به لحاظ کار علمی در کشور پیشتاز بوده است. یک نمونه آن کنگره امسال است و تلاش شده که پوستر کنگره امسال به شدت بوی آینده و هوش مصنوعی را داشته باشد.
سلیمی درباره کیفیت داروهای بیهوشی عنوان کرد: موضع رسمی انجمن این است که تمام داروهای مصرفی در کشور، حداقل استاندارد جهانی را دارند. البته داروی بیهوشی بیمارستانی است و چرخه غیرقانونی و قاچاق مانند حوزه‌های زیبایی و شیمی‌درمانی در آن وجود ندارد. هر چند که ما به داروهای جدید دسترسی نداریم و به‌روز نیستیم.
او درباره برخی ادعاها مبنی بر کیفیت پایین برخی داروها که در روند بیهوشی بیماران مشکلاتی ایجاد می‌کند، توضیح داد: این صحبت‌ها را ما هم می‌شنویم و درباره آنها کمیته هم تشکیل می‌دهیم. به طور کلی با توجه به مراجعاتی که به انجمن شده و بررسی‌های صورت گرفته، به این نتیجه رسیده‌ایم با وجودی که به دارو و تجهیزات مدرن دسترسی نداریم اما حداقل‌های استانداردهایی دارویی را تا به امروز داشته‌ایم.
سلیمی درباره این که عدم دسترسی به داروهای جدید مشکلی در این حوزه به وجود نیاورده است، بیان کرد: پزشکان ما بهترین هستند و خدماتی که ارائه می‌کنیم قابل قبول است. البته یکی از فاکتورهای ارائه خدمات خوب، داشتن داروهای به روز و تجهیزات مدرن است و زمانی که این پایه را از ما می‌گیرند، کار همکاران ما سخت می‌شود، اما مشکلی در ارائه خدمات نداریم. در ارائه خدمات بیهوشی مدرن‌تر ما هم مطالبه‌گر هستیم اما مشکلات کشور، از جمله بحث تحریم‌ها، شرایط اقتصادی و الویت‌های مختلف حاکمیت و وزارتخانه را درک می‌کنیم.
آفت حوزه سلامت
این پزشک به درآمد کم متخصصان بیهوشی در کشور اشاره کرد و گفت: این تخصص در کل جهان جزو رشته‌های پردرآمد است اما در ایران شرایط درآمدی و معیشتی همکاران به ویژه متخصصان جوان بسیار بد است. این یکی از دلایلی است که باعث شده در برخی دانشگاه‌ها شاهد خالی ماندن ۵۰ تا ۱۰۰درصدی کرسی‌های تخصص بیهوشی هستم. همکاران ما علاقه‌ای برای ورود به این رشته ندارند و این مساله کاملا قابل درک است.
سلیمی با بیان این که زیبایی اکنون به یکی از آفت‌های حوزه سلامت بدل شده است، افزود: نظارت مناسبی بر اعمال زیبایی در کشور انجام نمی‌شود و به شکل افسارگسیخته در آمده است. عمل زیبایی در همه جای انجام می‌شود و بخشی از آن ضروری است. اما آمار و چرخش مالی که در این حوزه در کشور ما وجود دارد، باعث می‌شود که پزشکان جوان در انتخاب شغل و رشته تخصصی دچار تردید شوند. زمانی بود که پزشکان عمومی بر اساس علاقه خود تخصص می‌گرفتند اما اکنون این مساله اقتصادی شده و اختلاف درآمد پزشکان سایر رشته‌ها با فیلد زیبایی ۱۰ها برابر است و بر انتخاب تخصص از سوی پزشکان تاثیر دارد. باید بین رشته‌ها عدالت برقرار شود تا منجر به شکل گرفتن مسیر پزشکان جوان بر اساس علاقه و نیاز کشور باشد.
دستمزد ۷۰ هزار تومانی
رئیس انجمن علمی بیهوشی درباره دریافتی متخصصان بیهوشی هم بیان کرد: در بیهوشی چشم که جزو موارد متخصصان این حوزه است، برای یک بیمار مسن با انواع بیماری‌های زمینه‌ای در یک بیمارستان خصوصی تهران حداکثر ۳۰۰ هزار تومان است و این رقم در بخش دولتی به یک سوم هم کاهش پیدا می‌کند. دستمزد بیهوشی در آندوسکوپی و کولونکسوپی حدود ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان است. این در حالی است که متخصصان بیهوشی به طور میانگین ۲ ساعت درگیر یک عمل جراحی هستند و در جراحی‌های طولانی‌مدت به ۱۸ ساعت هم می‌رسد. در جراحی‌های زیبایی این دستمزد چند صدبرابر می‌شود.
سلیمی با تاکید بر این که اکنون با ۳مشکل جدی شامل مهاجرت بالا، کاهش استقبال برای ورود به دوره دستیاری و ضریب کارایی پایین مواجه هستیم، بیان کرد: یکی از نکات قابل تامل افزایش سن مهاجرت پزشکان است. این اتفاق رایجی نیست و همیشه در قشر جوان شاهد مهاجرت‌ها هستیم. اما زمانی که فرد صاحب شغل و امکانات رفاهی تصمیم به خروج از کشور می‌گیرد، یک مساله قابل طرح و بررسی است. از سوی دیگر همکاران ما ترجیح می‌دهند که زیاد کار نکنند چون تبعات آن بیشتر از محاسن آن است. البته اکنون کمبود نیروی بیهوشی نداریم و دلیلش هم فداکاری متخصصان این حوزه است که با وجود شرایط سخت و درآمد کم همچنان پای کار ایستاده‌اند. اما این روند شکننده است و قابل تداوم در طولانی‌مدت نیست و باید مشکلات برطرف شود.
او با تاکید بر این که میدواریم رشته بیهوشی در کانون توجه دولت چهاردهم قرار گیرد، گفت: وزارت بهداشت وعده داده که به مسائل متخصصان رشته بیهوشی ورود کند.
لیست جذب صفر شده است
دکتر سجاد رضوی، دبیر انجمن بیهوشی ایران هم درباره وضعیت بیهوشی ایران با جهان بیان کرد: ما از لحاظ بیهوشی در کشور، بالای متوسط جهانی قرار داریم و اقداماتی که انجام می‌شود به دلیل ارتباط با انجمن جهانی، سطح بالایی دارد. اتمام روش‌های جنرال که در خارج از کشور برای بیهوشی انجام می‌شود و در ایران هم وجود دارد. ما هیچ بیماری را نداریم که به دلیل یک تکنیک بیهوشی یا نبود دارو مشکلی برای دریافت خدمات داشته باشد.
او درباره کمبود داروهای بیهوشی توضیح داد: در این بخش ما هیچ مشکلی نداریم. ما خدمات بیهوشی را برای کودک ۷۰۰ گرمی تا فرد ۲۵۰ کیلویی ارائه می‌کنیم. تمام بیماران مورد نیاز عمل جراحی یا هر روشی که نیاز به بی‌حسی و بی‌دردی دارد در ایران انجام می‌شود.
رضوی درباره کمبود متخصص در برخی رشته‌ها عنوان کرد: با این نگاه مواجه شده‌ایم که برخی رشته‌ها مثل بیهوشی پزشکان شرایط بسیار سختی دارند و اگر یک دوره تخصصی زیبایی ببینند، نه درگیر هزینه‌های بیمه‌ای می‌شوند و نه مشکلات اقتصادی. مراجعان هم کل هزینه خدماتی که دریافت می‌کنند را به شکل نقدی می‌پردازند. این شرایط حتی باعث شده که یک رشته بسیار مهم در کشور، یعنی تخصص اطفال در معرض انقراض باشد. باید قدر پزشکان را دانست و مشکلات آنها را رفع کرد.
دبیر انجمن بیهوشی به بروز یک فاجعه در جذب نیروهای تخصصی بیهوشی هم اشاره کرد و گفت: نزدیک به ۱۲۰۰ بیمارستان در کشور داریم که با وجود کمبودها، تمام نیروهای انسانی با انرژی زیاد در حال کار هستند. روند جریان موجود نگران‌کننده است. تا همین ۴ سال پیش ما ۷۰۰ پرستار بیهوشی و اتاق عمل در لیست انتظار داشتیم که باید جذب می‌شدند اما اکنون این عدد صفر شده است.
چالشی قوی‌تر از دستمزد پایین
دکتر شهرام صمدی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر علمی شانزدهمین کنگره بین‌المللی آنستزیولوژی هم درباره این که آیا کافی نبودن درآمد منجر به نارضایتی متخصصان بیهوشی شده، بیان کرد: این مساله یک فاکتور یک جانبه نیست. استرسی که فرد هنگام فعالیت در این حوزه تحمل می‌کند بسیار قوی‌تر از میزان درآمدی است که قرار است دریافت کند.
به گفته صمدی، کنگره امسال ۱۶ تا ۱۸ آبان با حضور تعداد قابل توجهی از متخصصان بیهوشی در کشور، سخنرانان و اعضای هیات رئیسه تشکیل می‌شود. موضوعات مختلفی از جمله تاریخچه و آینده رشته بیهوشی، به ویژه تاثیر هوش مصنوعی بر پیشرفت این رشته، ملاحظات بیهوشی و مراقبت‌های ویژه در رشته‌های مختلف هم برای متخصصان بیهوشی مرور خواهد شد.
دکتر اردشیر تاجبخش، دبیر اجرایی شانزدهمین کنگره بین‌المللی آنستزیولوژی از رونمایی موسیقی مختص بیهوشی به عنوان یک تجربه شنیداری در این کنگره خبر داد و گفت: این موسیقی را یکی از آهنگسازان مدرن ایرانی برعهده گرفته است و با استفاده از تم بیهوشی، موسیقی مخصوص این رشته را تهیه کرده است. این موسیقی می‌تواند در ابتدا و انتهای بیهوشی برای بیماران مورد استفاده قرار بگیرد.