همة این درگیری‌های داخلی در حالی صورت می‌گرفت که جایگاه شیعیان به لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در پایین‌ترین سطح بود و بیشترین ظلم به آنها می‌شد و به فرموده امام شرایط حیات انسانی مهیا نبود. اما رمز موفقیت او چه بود؟
امام موسی صدر در خانوادة اصیل «صدر» که پایگاه مرجعیت تشیع بود متولد شد و تحصیلات دینی-علمی خود را با فلسفه و عرفان اسلامی غنا بخشید. وی که همزمان با تحصیل در حوزه قم و نجف، دورة دبیرستان را نیز می‌گذراند، وارد دانشگاه تهران شد و در رشته حقوق در اقتصاد فارغ التحصیل شد.
بر‌اساس آموزه‌های خانواده و دوران تحصیل، معظم‌له درک و شناخت عمیق و جامعی از اسلام و جامعه داشتند و تلاش کردند مبنای فکر و عمل خود را «اسلام رحمانی» در مقابل اسلام تمامیت‌خواه و خشونت‌گرا قرار دهند.
امام موسی صدر، آزادی را یکی از ویژگی‌های اساسی «اسلام رحمانی» می‌داند و تاکید می‌کند: آزادى برترین ساز و کار فعال کردن همه توانایی‌ها و ظرفیت‌هاى انسانى است. هیچ کس نمىتواند در جامعه محروم از آزادى خدمت کند، توانایی‌هایش را پویا و موهبت‌هاى الهى را بالنده سازد.
آزادى یعنى به رسمیت شناختن کرامت انسان و خوشگمانى نسبت به انسان؛ حال آنکه نبود آزادى یعنى بدگمانى نسبت به انسان و کاستن از کرامت او. کسى مىتواند آزادى را محدود کند که به فطرت انسانى کافر باشد. فطرتى که قرآن مىفرماید: «فِطْرَت اللَّهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَیها» فطرتى که پیامبر باطنى و درونى انسان است.
امام بر نفی ترور و خشونت در اسلام تاکید دارد و معتقد است: ترور بدترین و شکستخوردهترین روش براى نیل به هدف است. امام موسی صدر ترور و خشونت را سوق دهنده حکومت به استبداد می‌داند و تاثیر آن را در جامعه چنین تبیین می‌کند: ترور، حاکمان و رهبران را از دسترس مردم دور مىکند، رهبران را به انزوا مىراند و خیرخواهان جامعه را از مردم مىگیرد.
در این فاصله گرفتن از جامعه خطرى بنیادین نهفته است. زیرا حاکمان، به طور مستقیم، از وضع و حال مردم آگاه نمىشوند ...راه بر کسانى که اشتباهات آنان را بکاوند و بنمایانند بسته مىشود و به این طریق، به انحراف، سرکشى و استبداد سوق داده مىشوند.
رهبر ایرانی شیعیان لبنان و مصلح اجتماعی بزرگ عصر حاضر در پاسداشت کرامت انسانی می‌گوید: نخستین گام در راه تربیت انسان و ارتقای اندیشة وی در طریق تکامل عبارت است از قرار دادن انسان در مسیری که کرامت خویش را درک کند، نسبت به بزرگی انسان و ارجمندی مقام خود آگاهی در خور داشته باشد و به همة شئون خویشتن خویش اهتمام شایسته ورزد.
امام موسی صدر با بیان این دیدگاه‌ها نشانه‌هایی را از «اسلام رحمانی» به مردم ارائه می‌کند و انتخاب را به آنان می‌سپارد و به فطرت آنها اعتماد می‌کند.
از سوی دیگر امام به درستی فهمیده بود که در لبنان خشونت زده، اگر صرفاً بر حقوق شیعیان تاکید کند، نه تنها موفق نمی‌شود بلکه سایر گروه‌هایی که با هم در تعارض هستند، برای حذف شیعیان مؤتلف می‌شوند پس مبنای حرکت سیاسی خود را «راهبرد احترام متقابل (برد-برد)» قرار داد.
امام موسی صدر با همین تدبیر جامعه شیعی لبنان را آموزش داد و به آنها آموخت: برای ماندگاری یک حرکت سیاسی باید به گونه‌ای عمل کرد که علاوه بر منتقدین، مخالفین هم حق حیات، ابراز عقیده و از همه مهمتر حق نقش‌آفرینی دارند.
این رافت و تسامح از امام موسی صدر در حالی است که ایشان در مقابل دشمن اول لبنان و جهان اسلام،رژیم‌صهیونیستی، دفاع و مبارزة مسلحانه و قاعده‌مند را مبنا قرار دادند به بیان دیگر: اشداء علی الکفار، رحماء بینهم.
ایشان در تبیین مبارزه علیه رژیم‌صهیونیستی هم ملاحظات اجتماعی خود را حفظ می‌کند و معتقد است: وسایل مقاومت عبارت است از مجهز شدن به سلاح‌هاى جدید، تشکیل جامعهاى مقاوم، و نیز بهبود وضع اجتماعى در مناطقى که از سوى دشمن در معرض تهدید قرار گرفتهاند. والله قادر علی رجعته
همشهری جمعه