اگر می‌خواهید با علائم چربی خون بالا، ماهیت دقیق این بیماری و راهکارهای درمانی آشنا شوید تا انتهای این مطلب از همشهری آنلاین همراه ما بمانید.
چربی خون بالا چیست؟
کلسترول چربی مومی شکلی است که توسط کبد تولید می‌شود و برای تشکیل غشای سلولی، ویتامین D و گروهی از هورمون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال از آنجایی که محلول در آب نیست، نمی‌تواند به صورت خودبه‌خود در بدن حرکت کند و به ذراتی به نام لیپوپروتئین نیاز دارد که به دو شکل کلی LDL (معروف به کلسترول بد) و HDL (معروف به کلسترول خوب) وجود دارند.
خوردن بیش از اندازه غذاهای حاوی چربی می‌تواند سطح LDL را در خون و احتمال تجمع آن در شریان‌ها و بروز مشکلات جدی و کشنده را افزایش دهد که به آن هایپرکلسترولمی یا چربی خون بالا می‌گویند.
بیشتر بخوانید: ۱۱ ماده غذایی مفید که به کاهش چربی خون کمک می‌کند
چرا به چربی خون بالا دچار می‌شویم؟
پیش از بررسی علائم چربی خون بالا بهتر است ببینیم که چرا در قدم اول دچار این مشکل می‌شویم. حقیقت این است که عوامل متعددی می‌توانند منجر به بروز این وضعیت شوند که تعدادی از آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- وجود مقادیر بالای چربی‌های اشباع و ترانس (گوشت قرمز، روغن، غذای سرخ شده و لبنیات پرچرب) در رژیم غذایی؛
- ابتلا به هایپرکلسترولمی خانوادگی و عدم تجزیه موثر LDL؛
- افزایش سن و کاهش توانایی کبد در حذف کلسترول بد از بدن؛
- کم‌کاری تیروئید و تبدیل کالری‌ها به چربی خون توسط بدن؛
- ابتلا به دیابت و تبدیل کالری‌های دریافتی به تری‌گلیسیرید یا کلسترول؛
- سبک زندگی ناسالم و عدم تحرک؛
- استعمال دخانیات
بیشتر بخوانید: ۱۰ دمنوش عالی برای درمان چربی خون!
رایج ترین علائم چربی خون بالا
در بیشتر موارد افراد دچار کلسترول بالا علامت خاصی نشان نمی‌دهند و زمانی متوجه بیماری خود می‌شوند که حوادث اضطراری و خطرناک مثل حمله قلبی یا سکته مغزی بروز کرده‌اند. با وجود اینکه آزمایش خون تنها راه اطمینان از بالا بودن سطوح کلسترول خون است، مشاهده‌ی علائم زیر می‌تواند زنگ خطری برای شما و بررسی دقیق وضعیت باشد:
احساس فشار در قفسه سینه
بالا بودن چربی خون به معنی انباشته شدن کلسترول و سایر رسوبات بر روی دیواره‌ی رگ‌های خونی است که به مرور زمان منجر به ایجاد پلاک، تنگی شریان‌ها و کاهش جریان خون می‌شود. در صورتی که شریان‌های قلب شما تحت تاثیر وجود این پلاک‌ها قرار بگیرند، این وضعیت را به شکل فشار و درد در قفسه سینه نشان می‌دهند.
انقباض عضلات زیر بغل
شاید دیدن انقباض عضلات زیر بغل به عنوان علائم چربی خون بالا برای شما عجیب باشد، اما حقیقت این است که چربی خون بالا با ایجاد مشکل در سیستم گردش خون منجر به درد و انقباض در نواحی مختلف بدن از جمله زیر بغل می‌شود. با این وجود درد و انقباض در این ناحیه می‌تواند به سبب عوامل مختلفی از جمله تنش‌های عضلانی، فعالیت‌های بدنی زیاد و مشکلات جدی‌تر مثل عفونت و سایر بیماری‌ها هم بروز کند.
خواب آلودگی
احساس خستگی و خواب‌آلودگی مداوم هم ممکن است یکی از نشانه‌های بالا بودن کلسترول خون باشند. در حقیقت انباشته شدن LDL در شریان‌ها، پمپاژ خون را برای قلب به کاری دشوار تبدیل می‌کند که منجر به بیماری قلبی می‌شود. هرچقدر تجمع پلاک‌ها در شریان‌های رساننده خون به قلب بیشتر باشد، قلب باید سخت‌تر کار کند تا بتواند خون را به همه‌ی نواحی بدن برساند و به این شکل فرد حتی در زمان استراحت هم احساس خستگی می‌کند.
حمله یا سکته قلبی
در صورت پارگی پلاک‌ها، در محل پاره شدن آن‌ها لخته‌های خونی تشکیل می‌شوند که می‌توانند جریان خون را مهار و خون‌رسانی به عضلات قلب را متوقف کنند. توقف خون‌رسانی به قلب بیمار را دچار حمله یا سکته قلبی می‌کند که با تنگی نفس، ضعف، خستگی، سرگیجه، بی‌حالی و تعریق بیش از اندازه خود را نشان می‌دهند.
تعریق بیش از حد
گاهی اوقات یکی از دلایل تعریق بیش از اندازه بدن بالا بودن چربی خون است. زمان که سطوح چربی زیادتر از حد معمول باشد بدن نسبت به ضخیم شدن و سخت شدن شریان‌های خود واکنش نشان می‌دهد و با افزایش جریان خون، تعریق هم بیشتر می‌شود.
بیشتر بخوانید: کاهش سریع چربی خون با این ۴ روش ساده | بهترین ورزش ها برای کاهش کلسترول بشناسید
تغییر رنگ پلک‌ها
در برخی موارد به سبب بالا بودن چربی خون، توده‌های چربی زیر پوست پلک و اطراف آن جمع می‌شوند که به این وضعیت گزانتلاسما می‌گویند. با وجود اینکه این مشکل خطرناک نیست و در بیشتر موارد هم دردی ایجاد نمی‌کند، می‌تواند بر روی ظاهر کلی افراد اثرات منفی داشته باشد. در هر صورت اگر این نشانه را به همراه علائم دیگری مثل خستگی و سایر مشکلات قلبی تجربه کردید حتما به فکر درمان باشید.
درد در ساق پا
با وجود اینکه درد در ساق پا می‌تواند به سبب عوامل و مشکلات مختلفی بروز کند، اما به عنوان یکی از علائم چربی خون بالا هم در نظر گرفته می‌شود. در حقیقت مقادیر بالای کلسترول و تری‌گلیسیرید در خون مشکلاتی را در رگ‌های خونی ایجاد می‌کنند که در نهایت منجر به درد و ناراحتی در ناحیه ساق پا خواهد شد که خود را در زمان فعالیت‌های بدنی یا شب نشان می‌دهد.
افزایش فشار خون
در اثر افزایش چربی خون التهاب بروز می‌کند و هورمون‌های خاصی ترشح می‌شوند که سفت شدن و انقباض عروق خونی را به همراه دارند. در این شرایط عروق خونی باریک و فشار خون بیشتر می‌شود.
روش تشخیص چربی خون بالا در آزمایشگاه
همان‌طور که اشاره کردیم تنها راهکار تشخیص صددرصدی چربی خون بالا دادن آزمایش است که به نام پنل چربی یا پروفایل لیپیدی شناخته می‌شود. معمولا پیش از شرکت در این تست پزشک از شما می‌خواهد بین ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید تا بتوان سطوح موارد زیر را به دقت در خون بررسی کرد:
| فاکتورهای پروفایل لیپید |
مقادیر کم |
مقادیر متعادل |
مقادیر زیاد |
| HDL |
کمتر از ۴۰ (مردان) یا ۵۰ (زنان) میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
بین ۴۰ تا ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (مردان) بین ۵۰ تا ۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (زنان) |
۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بیشتر |
| LDL |
- |
کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
بیشتر از حد مطلوب: بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر روی مرز: بین ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا: بین ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خیلی بالا: بیشتر از ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| کلسترول |
- |
کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
بیشتر از حد مطلوب: بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر روی مرز: بین ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا: بین ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خیلی بالا: بیشتر از ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| تری‌گلیسیرید |
- |
کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
روی مرز: بین ۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا: ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بیشتر |
چگونه چربی خون بالا را درمان کنیم؟
حال که متوجه شدید بالا بودن چربی خون چه عوارض و مشکلات خطرناکی را به همراه دارد بهتر است هرچه سریع‌تر و با استفاده از راهکارهای زیر به فکر کاهش سطوح آن باشید:
- غذاهای غنی از امگا ۳ مثل ماهی سالمون مصرف کنید.
- روزانه بین ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر به بدن خود برسانید.
- چربی‌های سالم با ترانس کم مثل روغن زیتون و آفتاب‌گردان را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- مرکبات به واسطه‌ی فیبر محلول خود به نام پکتین می‌توانند به کاهش کلسترول خون کمک کنند.
- وزن اضافه خود را کمک کنید.
- میزان قند و کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی را کاهش دهید.
- به صورت منظم ورزش کنید.
- مصرف الکل و دخانیات را به حداقل میزان خود برسانید.
سخن آخر
همان‌طور که ملاحظه کردید علائم چربی خون معمولا تا زمان بحرانی شدن شرایط خود را نشان نمی‌دهند؛ بنابراین حتما در فواصل زمانی مشخص به پزشک مراجعه کنید (به خصوص در افرادی با ارثی بودن این وضعیت) تا با نوشتن آزمایش، مقادیر چربی خون شما را بررسی کند. در هر صورت پایین نگه داشتن وزن و کاهش مقادیر چربی‌های اشباع و ترانس همواره راهکار مناسبی برای تنظیم مقدار چربی خون هستند؛ پس حتما این موارد را در نظر داشته باشید.