همشهری آنلاین - مریم سرخوش: دیابت در کتب طب سنتی هم مطرح شده اما تفاوت‌هایی با دیابتی که امروزه همه مردم آن را می‌شناسند دارد. نامش «ذیابیطس» و توصیه‌هایش هم بر رعایت سبک زندگی سالم است. هر چند که به تاکید متخصصان طب ایرانی همین دیابت امروزی را هم می‌توان با طب سنتی کنترل و از بروزش پیشگیری کرد.
نکته جالب این که دیابت در طب ایرانی بر اساس مزاج افراد تحت درمان قرار می‌گیرد. یعنی متخصصان این حوزه، دیابت را به دو دسته سرد و گرم تقسیم‌بندی کرده و داروهای فردی را برای هر بیمار تجویز می‌کنند.
این در حالی است که اگر فرد در آستانه ابتلا یا به اصطلاحی پیش دیابت هم باشد، با همین توصیه‌های طب ایرانی می‌تواند از ابتلای قطعی به بیماری جلوگیری کند. اما یک چالش مهم هم وجود دارد؛ این که دیابت به عنوان بیماری پرهزینه مطرح است چون علاوه بر هزینه‌های درمان خود بیماری که به افراد تحمیل می‌کند، عوارض متعددی هم دارد که درمان آنها هم بسیار هزینه‌بر است. از بیماری‌های چشمی و پوست و دهان گرفته تا آسیب به کلیه و عصب و زخم پا که بر اساس توصیه و درمان‌های طب ایرانی می‌توان همراه با درمان‌های نوین، این عوارض را کنترل کرد، اما داروهای طب ایرانی تحت پوشش بیمه نیستند و تمامی بیماران نمی‌توانند از چنین خدماتی بهره‌مند شوند.
طب ایرانی چه کمکی به دیابت می‌کند؟
ممکن است درمان ۱۰۰درصد یک بیماری با طب سنتی ایجاد نشود. در این شرایط نیاز است که بیمار داروهای شیمیایی را قطع نکند. دیابت جزو بیماری مهمی است که عوارضی دارد و در برخی موارد جبران‌ناپذیر است. به همین دلیل بیمار نباید داروهایش را قطع کند. اما در کنار آن می‌توان از توصیه‌های طب سنتی هم استفاده کرد که به کنترل بیماری کمک می‌کند. ما بیمارانی داشتیم که به طور کامل دیابت آنها کنترل شد.
در طب ایرانی چه چیزی درباره دیابت مهم است؟
اولین بحثی که درباره دیابت باید در نظر داشته باشیم، سبک زندگی است، یعنی خواب، تحرک، تغذیه که باید بر اساس مزاج بیماران در نظر گرفته شود. البته به طور کلی در طب سنتی درمان‌ها بر پایه مزاج و طبع هر فرد انجام می‌شود و همه بیماری‌ها هم بر این اساس تقسیم‌بندی می‌شوند. این در حالی است که در طب نوین هم اکنون پزشکی شخصی‌سازی‌شده یا Personalizedمورد توجه قرار گرفته، به این معنا که یک دارو روی بیماری تاثیر دارد و روی بیمار دیگر خیر. آنها هم به این نتیجه رسیده‌اند که داروهای شیمیایی را باید بر اساس خصوصیات هر فرد تجویز کنند.
تشخیص مزاج در بیماران دیابتی چه اهمیتی دارد؟
داروهای گیاهی دیابت را باید براساس مزاج و طبع افراد تجویز کرد، برای دیابت سرد به هیچ عنوان نباید داروی گیاهی سرد تجویز شود و برای دیابت گرم هم نباید داروهای گیاهی گرم توصیه شود. مثلا دارچین و شنبلیله باید برای افرادی تجویز شود که به دیابت سرد مبتلا هستند و برعکس، سماق و خرفه و سایر داروهایی که باعث کاهش قند خون می‌شوند و طبع‌شان سرد است، باید برای مبتلایان دیابت گرم تجویز شوند. برخی داروهای شیمیایی هم مزاج دارند و به همین دلیل است که تاثیرش روی افراد متفاوت است. ولی هنوز درباره همه داروها به آن نقطه نرسیده‌ایم. حتی انجام اعمال یداوی هم باید بر اساس بیمار انتخاب و ارائه شود.
اگر درمان بر این اساس صورت نگیرد، چه عوارضی برای بیماران دارد؟
وقتی دیابت سرد باشد و داروهایی با طبع سرد به بیمار داده می‌شود، می‌تواند شرایط بیماری را تشدید کند. به عنوان مثال اکنون بسیار زیاد شنیده می‌شود که افراد مبتلا به دیابت کدو را در ماست رنده و مصرف کنند. ما این توصیه را نمی‌توانیم برای همه افراد داشته باشیم. اگر فرد دیابت سرد داشته باشد، حتما بیماری او بدتر خواهد شد. در این شرایط توصیه می‌شود افراد به عنوان مثال از دارچین استفاده کنند که طبع گرم دارند. به همین دلیل نوع مزاج و سردی و گرمی خود دیابت مهم است و تجویز داروی گیاهی هم باید بر همین اساس صورت بگیرد.
مهم‌ترین توصیه طب ایرانی، پیشگیری پیش از ابتلاست، درباره دیابت این توصیه‌ها چیست؟
مهم‌ترین بحث، سبک زندگی سالم است و اگر رژیم غذایی سالم، خواب مناسب و ورزش رعایت شود ریسک ابتلا به بیماری را کاهش می‌دهد و در پیشگیری بسیار کمک‌کننده خواهد بود. با توجه به این که اساس پیشگیری و درمان در طب سنتی بر اساس مزاج انجام می‌شود، ضرورت دارد که فرد مزاج خود را بداند تا سبک زندگی را بر همین اساس تطبیق دهد. این مساله نه تنها عامل مبتلا نشدن به دیابت است که بسیاری از بیماری‌های دیگر را هم پیشگیری خواهد کرد.
از مزاج سرد و گرم دیابت گفتید، آیا بررسی‌هایی انجام شده که کدام مزاج‌ها بیشتر به دیابت مبتلا می‌شوند؟
بیشترین دیابت در نوع سرد هست اما در هر دو مزاج احتمال ابتلا وجود دارد. برای هر کدام از آنها درمان‌ها و توصیه‌های خاصی لازم است.
شما از کنترل و درمان دیابت می‌گویید، اما گفته می‌شود که دیابت جزو بیماری‌های بدون درمان است، این مساله در طب ایرانی چطور محقق می‌شود؟
درباره برخی بیماران که به تازگی مبتلا شده و هنوز در شرایط مزمن قرار نگرفته باشد این مساله رخ می‌دهد و می‌توان با داروهای گیاهی این بیماری را کنترل کرد. به عنوان مثال کسانی که پیش دیابتی هستند یا قند مرزی دارند توصیه می‌شود که به متخصصان طب ایرانی مراجعه و روند درمانی خود را طی کنند. بحث مهم این که خود بیمار هم همراهی لازم و سبک زندگی سالم را داشته باشد. اما همیشه این اتفاق رخ نمی‌دهد و نمی‌توان به طور قطعی از درمان کامل خبر داد.
برخی بیماران، با تمرکز بر طب سنتی، به متخصصان مراجعه نمی‌کنند، این مساله چقدر خطرناک است؟
برخی فعالان حوزه طب سنتی یا به اصطلاح طبیبان سنتی که دانش پزشکی ندارند، داروهای این بیماران را قطع می‌کنند و از آنها می‌خواهند که فقط داروهای گیاهی تجویزشده آنها را مصرف کنند. این شرایط بسیار خطرناک است. افرادی که تخصص طب سنتی دارند و مثل ما دوره پزشکی را هم دیده‌اند، هم‌راستا با متخصصین داخلی و متخصصین غدد کار می‌کنند. اگر بیماری که دیابت دارد به ما مراجعه کند، چنانچه لازم باشد، او را به پزشک غدد و ... ارجاع می‌دهیم. به هیچ عنوان نباید داروهای انسولین و قند بیمار را قطع یا کم کرد. این کار باید از سوی پزشک متخصص انجام شود. اگر تجویز داروی گیاهی هم نیاز باشد، ضرورت دارد حتما قند خون ناشتای بیمار کنترل و تداخل با داروهای شیمیایی هم بررسی شود تا افت شدید قند خون نباشد. این مساله می‌تواند عوارض جدی برای بیمار داشته باشد. چالش مهم اینجاست که برخی از حوزه طب سنتی که پزشک نیستند، خودسرانه داروهای بیماران را قطع و بدون هیچ بررسی و دقتی فقط داروهای گیاهی تجویز می‌کنند. این تجویزها می‌تواند سلامت بیمار را به خطر بیندازد.
دیابت بیماری پرهزینه‌ای است، آیا در طب ایرانی این هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند؟
داروهای گیاهی با توجه به این که بیمه نیست و بیمار هم باید طولانی‌مدت آنها مصرف کند، پرهزینه می‌شوند. اگر به پوشش بیمه‌ای این داروها توجه شود، با توجه به اثربخشی آن در مهار بیماری، کمک‌کننده خواهد بود. نکته مهم اینجاست که بسیاری از بیماران علاوه بر رنج بیماری، با عوارض آزاردهنده آن هم مواجه هستند. دیابت می‌تواند مشکلات چشمی و کلیوی، بیماری‌های نوروپاتی دیابتی و... داشته باشد و در کنار داروهای شیمیایی که فرد استفاده می‌کند، می‌توان با طب ایرانی این عوارض را کنترل کرد و کاهش داد. اما نکته مهم این که درمان‌ها کوتاه‌مدت نیستند که به شکل معجزه منجر به بهبود افراد شوند، به همین دلیل باید روند درمان تحت نظر متخصص طب ایرانی طی شود و بیماران همراهی لازم را داشته باشند.
صفحات و کانال‌های زیادی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که هر کدام یک توصیه عجیب و غریب برای درمان دیابت ارائه می‌کنند، این توصیه‌های غیرعلمی چه آسیب‌هایی دارد؟
اگر در این صفحات کسی ادعای درمان ۱۰۰درصدی و قطعی دیابت را داشته باشد، باید به سوادش شک کرد. کاملا مشخص است که این فرد نمی‌داند دیایت اصلا چه بیماری است و چه درمانی دارد؟ مردم برای خرید حتی یک لباس ساده یا وسیله خانگی از چندین مغازه و فروشگاه سوال می‌کنند. این مساله درباره سلامتی آنها چندین برابر ضرورت پیدا می‌کند و نباید بدون مراجعه به متخصص و آگاهی کامل از یک روند درمانی، خودشان عاملی برای آسیب به سلامتی‌شان شوند.