همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: امسال هم مثل هر سال با شروع فصل سرما، آلودگی هوا بسیاری از کلانشهرها ازجمله پایتخت را بارها در "وضعیت قرمز" قرار داد و مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و حتی بانک‌ها را به تعطیلی کشاند. مدارس پایتخت از شروع پاییز تاکنون بارها غیرحضوری شده‌اند و البته روزهای زیادی نیز در آلودگی گذشت بدون آنکه مدارس تعطیل یا غیرحضوری برگزار شوند.
این در حالی است که کارشناسان هشدار می‌دهند آلودگی هوا می‌تواند رشد، درک و یادگیری کودکان را نیز دچار اختلال کند. همچنین آسم را تشدید و بیماری‌های آلرژیک را در آنها تحریک می‌کند. آلودگی هوا به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس شناخته می‌شود و کودکان در مقایسه با بزرگسالان بسیار آسیب‌پذیرترند. طبق آمارهای جهانی از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مرگ با دلیل مرتبط با آلودگی هوا رخ می‌دهد.
قد کوتاه کودکان، به آنها بیشتر آسیب می‌زند
اما چرا کودکان تا این حد دربرابر آلودگی هوا آسیب‌پذیر هستند و چه آسیب‌هایی از این مساله خواهند دید؟ دکتر سید احمد طباطبایی، فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان و رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، وزن کمتر، تعداد تنفس‌های بیشتر و سریع‌تر و داشتن فعالیت بدنی و جنب‌وجوش بیشتر در فضای باز، میزان تماس‌شان با آلاینده‌ها و آلرژن‌های محیطی بیشتر است. به همین دلیل بیشتر از بزرگسالان در معرض آسیب‌ها و عوارض ناشی از آلودگی هوا هستند.
طباطبایی درباره ارتباط قد کوتاه کودکان و آسیب دیدن از آلاینده‌ها توضیح می‌دهد: کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه‌تر به سطح زمین نزدیک‌تر هستند. جایی که غلظت برخی از آلاینده‌ها مانند ذرات معلق یا گازهای سنگین (مانند دی‌اکسید نیتروژن)، بیشتر است. بنابراین هوای آلوده را بیشتر تنفس می‌کنند.
فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان می‌گوید: اگر شرایط به گونه‌ای باشد که هوای مجاور سطح زمین سردتر از سطوح بالایی باشد، آلودگی‌هایی که به صورت ذراتِ استنشاقی در هوا وجود دارند، نمی‌توانند متصاعد شوند و به سمت بالا بروند و در سطح زمین باقی می‌مانند و کودکان چون قد کوتاه‌تری دارند، این آلودگی‌ها را بیشتر استنشاق و دریافت می‌کنند. این آلودگی‌ها برای همه ضرر دارد اما برای کودکان ضرر بیشتری دارد.
به گفته طباطبایی، نکته مهم دیگر درباره رشد ریه آنها است. ریه کودکان در حال رشد است و تماس با عوامل آلرژی‌زا می‌تواند تحریکات را پیوسته و دائمی‌تر کند.
آمار بالای مراجعه کودکان به بیمارستان
پاییز سال گذشته بود که تعدادی از بیمارستان‌های تخصصی کودکان در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کردند که کودکان زیادی به دلایل متاثر از آلودگی هوا به بیمارستان‌ها مراجعه داشته‌اند. امسال هم با وجود غیرحضوری شدن مدارس در روزهای بسیار آلوده، باز هم آمار مراجعه کودکان با بیماری‌های حملات آسم و ... به بیمارستان‌ها بالا است.
این موضوعی است که رئیس بخش ریه بیمارستان کودکان مفید تهران هم به آن اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: متاسفانه تعطیلی مدارس زمانی اتفاق می‌افتد که آلودگی زیاد و مستقر شده است. وگرنه کار اساسی پیشگیرانه‌ای که برایش انجام نمی‌شود. برای همین آمار مراجعه کودکان به بیمارستان به دلایل منتسب به الودگی هوا امسال هم بالا است. روزهایی هم که مدارس تعطیل نیست، باز کودکان در معرض آسیب هستند. چون آلاینده‌ها در روزهای غیرتعطیل هم در جای خود هستند.
به گفته طباطبایی، مراجعه کودکان به بیمارستان مستقیما به دلیل آلودگی هوا نیست. افزایش آسم، حملات آسم و عفونت‌های تنفسی، بیشترین دلایل مراجعه کودکان به بیمارستان است و علت آن آلودگی هوا است. البته تاکید می‌کنم که آلودگی هوا برای همه کودکان ضرر دارد. نه فقط برای کودکانی که آسم، تنگی نفس یا آلرژی دارند.
فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان تاکید می‌کند که ممکن است کودک در سنین کودکی از آلودگی هوا آسیب نبیند و آسیب‌های ناشی از آن الان خود را نشان ندهد ولی این مساله در آینده و در بزرگسالی او، آسیب‌های خود را نشان خواهد داد و احتمال آن صفر نیست.
بیشتر بخوانید؛
- ارتباط عجیب مُرده‌زایی در کشور با آلودگی هوا | چه کسی مقصر است؟!
-
در هوای آلوده چطور از کودک‌مان مراقبت کنیم؟
-
از هر ۱۰ ایرانی ۹ نفر دچار آسیب‌های آلودگی هوا می‌شوند
-
این غذاها و خوراکی‌ها را نخورید | با این ۴ کار هوای خانه را پاکسازی کنید
-
هوای آلوده باعث چاقی می‌شود؟
حتی تماس‌های کوتاه‌مدت هم ممنوع
فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان در پاسخ به این سوال که کودکان چه مدت در فضای آلوده قرار گیرند آسیب می‌بینند، می‌گوید: من جایی نخوانده‌ام که زمان حضور کودکان در آلودگی چقدر و چه مدت باشد، بیشتر آسیب می‌بینند اما مسلما هرچقدر مدت کوتاه‌تری در معرض آلاینده‌ها باشند، آسیب کمتری می‌بینند. البته تاکید ما این است که کودکان در روزهای آلوده اصلا از خانه بیرون نروند و حتی تماس‌های کوتاه‌مدت هم در هوای آلوده به صفر برسد.
برخی مطالعات حاکی از این است که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به صورت کوتاه‌مدت - مثلا چند ساعت تا چند روز - می‌تواند باعث بروز علائم ناگهانی مانند تحریک مجاری تنفسی، سردرد و افزایش حملات آسم شود. و تماس بلندمدت یا مداوم (ماه‌ها و سال‌ها) با هوای آلوده نیز می‌تواند اثرات تدریجی مانند کاهش عملکرد ریه، ابتلا به آسم یا بروز حساسیت‌های مزمن را به دنبال داشته باشد.
به گفته متخصصان، تماس مکرر با هوای آلوده در کودکی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی نظیر آسم، بیماری‌های مزمن تنفسی، کاهش عملکرد ریه‌ها و حتی تأثیر بر رشد مغزی و عملکرد شناختی شود.
درضمن کودکان زیر ۵ سال به دلیل رشد سریع ریه‌ها و مغز، بیشتر در معرض آسیب‌های بلندمدت قرار دارند. طباطبایی در این باره می‌گوید: ارگان‌هایی مثل ریه، قلب و مغز در کودکان زیر ۵ سال همچنان در حال رشد است و رشد این ارگان‌ها تسط عوامل مختلف ازجمله آلودگی هوا می‌تواند متاثر یا مختل شود. ترکیبات موجود در هوا همچنین می‌تواند موجب حساسیت چشمی در کودکان شود، جذب سیستم اعصاب شود و یادگیری آنها را مختل کند، منجر به خستگی‌های مفرط، ضعف و بی‌حالی در آنها شود و حتی موجب افزایش آمار عفونت‌های تنفسی در کودکان می‌شود.