اما بی‌برنامگی دست‌اندرکاران و شرایط اقتصادی نه چندان مناسب خارجی و داخلی موجب شد تا هر بازدیدکننده از این نمایشگاه بسیاری از حقایق تلخ صنعت فرش کشور که طی سال‌های اخیر در سایه تلاش‌های مسئولان دولتی کمتر به اطلاع افکار عمومی رسیده بود را به خوبی مشاهده کند. رخوت، رکود و کسادی، ضعف اطلاع‌رسانی در برپایی این نمایشگاه که تنها با حضور برخی شرکت‌های داخلی و بدون اقبال تجار و بازرگانان سایر کشورها برپا شد، نخستین موضوعاتی بود که هر بازدیدکننده از این نمایشگاه با آن مواجه می‌شد.
از سوی دیگر گلایه‌های مشارکت‌کنندگان داخلی این نمایشگاه که همانند سال‌های گذشته حضور در جمع دست‌اندرکاران صنعت فرش را فرصت مغتنمی برای عرضه محصولات خود در داخل و خارج از کشور قلمداد می‌کردند، جلوه‌ای از شرایط نامساعد سال‌های اخیر فرش دستباف ایرانی در بازارهای داخلی و جهانی را به نمایش می‌گذاشت؛ موضوعی که بیشتر شرکت‌های تولیدی و صادراتی فرش از آن به‌عنوان رکود بازار، خستگی حاصل از حضور در این نمایشگاه و جای خالی تجار و بازرگانان خارجی یاد کرده و «خبری نیست » به فصل مشترک دیدگاه‌های اغلب شرکت‌کنندگان در نمایشگاه تبدیل شده بود.
هجدهمین نمایشگاه فرش دستباف با تاخیر یک ماهه به‌دلیل همزمانی با ماه مبارک رمضان در حالی بر پاشد که با تداوم روند نزولی تولید و صادرات فرش ایران طی4 سال گذشته، اکنون صنعت فرش کشورمان، بحرانی‌ترین شرایط تولید و صادرات را تجربه می‌کند. علاوه بر رکود حاکم بر اقتصاد جهانی که در کاهش تقاضا برای کالاهای لوکس مانند فرش در بازارهای هدف صادراتی مؤثر بوده، بازار داخلی فرش دستباف نیز متاثر از کاهش قدرت خرید و شرایط نابسامان اقتصادی مردم و واردات فرش و برخی کف‌پوش‌های ارزان قیمت خارجی با رکود مواجه شده است.
در واقع برگزاری هجدهمین نمایشگاه فرش دستباف از یکم تا هفتم مهرماه جاری آن هم برخلاف روال هر ساله که این نمایشگاه در هفته نخست شهریور ماه برگزار می‌شد به همراه نبود اطلاع‌رسانی مناسب در زمینه تغییر زمان و شرایط برگزاری، خود عاملی شد تا برپایی این نمایشگاه نه تنها گره‌گشای مشکلات تولید و صادرات فرش دستباف نباشد بلکه نمایشگاه مذکور به محلی برای انعکاس مشکلات و موانع مختلف پیش روی تولید و صادرات فرش دستباف تبدیل شود؛ مشکلاتی که پیش از این نیز بارها از سوی تجار، صادرکنندگان و فعالان صنعت فرش اعلام شده بود و در نمایشگاه مذکور جلوه بیشتری داشت.
به‌نحوی که برخی شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه تاخیر یک ماهه در برپایی نمایشگاه هجدهم، بی‌برنامگی و ضعف اطلاع‌رسانی دست‌اندرکاران دولتی و نبود فضا و امکانات مناسب برپایی نمایشگاه فرش و تاثیر برخی تنش‌های سیاسی بر حضور نیافتن تجار و بازرگانان خارجی در این نمایشگاه را از جمله عوامل مؤثر در رکود و کسادی حاکم بر این نمایشگاه قلمداد کرده و عدم‌استقبال مردم و دست‌اندرکاران صنعت فرش از این نمایشگاه را بی‌سابقه توصیف کردند.
رکود و کسادی، حرف نخست
مدیرعامل شرکت فرش کاشان با بیان اینکه امسال بر خلاف سال‌های گذشته نمایشگاه فرش دستباف با رکود و کسادی بسیاری همراه بوده است گفت: بر خلاف افزایش 10 تا
20 درصدی هزینه‌های تولید فرش دستباف طی یک سال اخیر، قیمت فرش دستباف کاهش 10 تا 25درصدی داشته است، با این وجود هنوز هم مشتری برای فرش نیست.
محمد جعفری می‌گوید: بر خلاف ادعاهای مطرح شده، مسئولان هیچ‌گونه حمایتی از تولید و صادرات فرش دستباف به عمل نیاورده و نابسامانی تولید موجب شده است تا برخی اقدامات نیم بند مانند بیمه قالیبافان نیز تاثیر چندانی در ایجاد انگیزه تولید فرش دستباف نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه شرکت ملی فرش ایران هیچ حمایتی از شرکت‌های فرش
به عمل نیاورده می‌افزاید: با وجود دریافت هزینه بالا برای غرفه‌های واگذار شده این شرکت به هیچ وجه تبلیغات مناسبی در رسانه‌های داخلی یا خارجی برای برپایی هجدهمین نمایشگاه فرش دستباف یا اعلام تغییر زمان برپایی آن نداشته و همین امر باعث شده تا امسال خبری از بازرگانان خارجی در نمایشگاه نباشد و حتی تجار و بازرگانان کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس نیز حضور کم‌رنگی در نمایشگاه دارند.جعفری تصریح کرد: برای واگذاری یک غرفه 50 متری بیش از 2 میلیون تومان اجاره پرداخت کرده‌ایم که با احتساب سایر هزینه‌ها این مبلغ به 4 میلیون تومان افزایش می‌یابد، این در حالی است که در نمایشگاه رکود و کسادی حرف نخست را زده و خبری از خریداران فرش نیست.
امکانات ضعیف
مسئول غرفه شماره 18 در سالن شماره 6 نمایشگاه نیز با اشاره به مشکلات شرکت‌های فرش در نمایشگاه بین‌المللی، گفت: برنامه‌ریزی نامناسب و امکانات ضعیف برپایی نمایشگاه فرش دستباف باعث شده است تا بسیاری از شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه با مشکلات دست و پنجه نرم کنند.
علی میرزاخانی با بیان اینکه وضعیت برق نمایشگاه بسیار نابسامان بوده و قطعی برق و کمبود روشنایی شرکت‌کنندگان را با مشکل مواجه کرده است، افزود: از آنجا که دست‌اندرکار فرش‌های صادراتی هستیم شرکت‌های عرضه‌کننده این فرش‌ها چشم امید به حضور مشتریان خارجی دارند اما حضور کم‌رنگ تجار و بازرگانان خارجی به‌دلیل تبلیغات نامناسب شرکت ملی فرش و تغییر زمان برپایی نمایشگاه و مسائل سیاسی ناشی از تنش‌های سیاسی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری این نمایشگاه را از رونق انداخت به‌نحوی که حتی برخی میهمانان خارجی که از سوی شرکت‌های دست‌اندرکار صنعت فرش دعوت شده بودند سفر خود به ایران را لغو کردند.
وی می‌افزاید: بی‌برنامگی در برپایی نمایشگاه نیز مشکل‌آفرین شد به‌نحوی که در برخی روزها با وجود اعلام قبلی برای آغاز به کار نمایشگاه در ساعت 9 صبح مسئولان با یک ساعت تاخیر اجازه ورود داده یا با وجود اعلام ساعت 20 به‌عنوان ساعت پایان کار نمایشگاه از ساعت 18 نسبت به اعمال خاموشی و بستن درهای ورود اقدام کردند.
طرحی از پیش شکست خورده
دست‌اندرکاران برخی غرفه‌ها نیز با اشاره به طرح تعویض فرش‌های نو با کهنه، این طرح را از پیش شکست خورده قلمداد و از آن به‌عنوان ترفند تبلیغاتی برخی عرضه‌کنندگان فرش
یاد می‌کردند.
میر‌تقی سید‌دراجی با بیان این مطلب، می‌گوید: برخی شرکت‌ها برای فروش بیشتر اقدام به اجرای چنین طرح‌هایی کرده‌اند در حالی که به‌دلیل نبود نظارت بر ارزش‌گذاری فرش‌های نو و کهنه، خریداران این‌گونه فرش‌ها با زیان توأم در خرید فرش نو و فروش فرش‌های کهنه خود مواجه می‌شوند.
وی با اشاره به این موضوع می‌گوید: امسال در نمایشگاه فرش خبری نیست در واقع چین و پاکستان با کپی نقشه‌های اصیل فرش ایرانی مانند «ماهی» که نقشه اصیل فرش آذربایجان است، بازارهای صادراتی فرش ایرانی را خراب کرده‌اند و هنوز خبری از مؤثر واقع شدن برنامه‌های مسئولان برای ثبت طرح و رنگ فرش ایرانی یا شناسنامه‌دار کردن فرش نبوده و حتی فرش‌های ایرانی در بازار داخلی با طرح و نقش غلط به مشتریان کم‌اطلاع فروخته می‌شود.
زنگ خطر برای صنعت فرش
رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف نیز در ارزیابی هجدهمین نمایشگاه فرش می‌گوید: نمایشگاه فرش امسال برخلاف سال گذشته به‌علت ماه رمضان یک ماه به تاخیر افتاد و از این حیث به نمایشگاه لطمه خورد؛ چراکه هر سال در شهریور ماه شاهد گشایش نمایشگاه بودیم ولی امسال در مهرماه که همزمان با آغاز سال تحصیلی است، نمایشگاه برگزارشد و طبعا در میزان حضور مشارکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان از نمایشگاه تاثیرگذار خواهد بود.
عبدالله بهرامی با اشاره به رکود صنعت فرش از سال 74 تاکنون می‌افزاید: در شرایط حاضر از یک‌سو با کاهش بافندگان و کاهش نقدینگی در بازار مواجهیم و از سوی دیگر به‌دلیل رکود جهانی و نبود حمایت لازم از صادرکنندگان و تولیدکنندگان، حرکت مثبتی از جانب متولیان فرش صورت نگرفته است و این امر زنگ خطری برای صنعت فرش ایران به‌شمار می‌رود.
وی در‌باره امکانات و فضای هجدهمین نمایشگاه فرش دستباف نیز گفت: با وجود آنکه درخواست مشارکت‌کنندگان از جهت جانمایی بسیار بود ولی متأسفانه فضای باز برای جانمایی اختصاص داده نشد و به‌دلیل فضای سر‌پوشیده بسیاری از اتحادیه‌ها و تعاونی‌های فرش نتوانستند شرکت کنند؛ به‌نحوی که اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف توانست تنها سالن 38 را برای اسکان اعضا و تعاونی‌های تحت پوشش خود بگیرد.
بهرامی تصریح کرد: به‌دلیل ضعف تبلیغاتی و عدم‌انعکاس مطلوب جهت اطلاع‌رسانی و از سویی دیگر عدم‌دعوت و مشارکت شرکت‌های خارجی، رشد مطلوبی را برای نمایشگاه نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ بنابراین از متولیان و دست‌اندرکاران فرش انتظار می‌رود که با توجه به انباشت تولیدات و کاهش صادرات فرش نسبت به تقویت و تحرک بیشتر بازارهای فرش ایران و حمایت از تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف، اقدام جدی‌تری صورت دهند.
صادرات ؛ کاهش یا افزایش؟!
در حالی که دست‌اندرکاران صنعت فرش از روند نزولی صادرات فرش دستباف طی سال‌های اخیر خبر می‌دهند، مسئولان این صنعت ارزش صادرات فرش دستباف در 5ماهه نخست امسال را 135میلیون دلار ارزیابی کرده‌اند.
بنابر اعلام مرکز ملی فرش ایران، در 5 ماهه نخست امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی صادرات فرش دستباف یک‌درصد رشد داشته است که با توجه به رکود جهانی که خرید کالای لوکس در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد، این رشد قابل ملاحظه است. گرچه این مرکز به کاهش 20درصدی صادرات فرش از لحاظ وزن نیز اذعان کرده اما این امر را ناشی از آن دانسته که فرش‌های با مزیت بالای راهبردی از وزن کمتری برخوردار هستند.
بنابر این دیدگاه طی سال‌جاری در مدت مذکور 9/134 میلیون دلار صادرات فرش دستباف صورت گرفته که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 6/134میلیون دلار بوده است همچنین ارزش دلاری صادرات فرش در سال 87 معادل 418میلیون دلار بوده که این شاخص به لحاظ متراژ 3 هزار و 347متر مربع است.
انکار روند نزولی صادرات
مدیرعامل یک شرکت صادر‌کننده فرش دستباف نیز با بیان اینکه شرکت‌های فرش نمایشگاه را محلی برای تبلیغ فرش ایرانی قلمداد کرده و از پرداخت هزینه‌های انجام این کار پروایی ندارند، می‌گوید: با وجود این دیدگاه مسئولان شرکت ملی فرش در زمینه تبلیغات بسیار ضعیف عمل کرده و بی‌برنامگی حرف نخست نمایشگاه فرش امسال است.
احمد‌رضا شاهقلی با اشاره به روند نزولی صادرات فرش دستباف ایران و انکار آن توسط مسئولان، گفت: در 4 سال اخیر روند نزولی صادرات فرش دستباف تداوم داشته به‌نحوی که میزان واقعی صادرات فرش در سال‌های اخیر به یک دهم رسیده است اما مسئولان با تغییر عوامل ارزش‌گذاری فرش‌های صادراتی، ارزش فرش‌های صادراتی را بیشتر محاسبه کرده و چنین اظهار می‌کنند که در 5ماهه نخست امسال صادرات فرش دستباف از نظر ارزش نه تنها کاهش نداشته بلکه افزایش یک‌درصدی را تجربه کرده است.
وی با بیان اینکه بسیاری از وعده‌های مسئولان برای حمایت از صنعت فرش محقق نشده است، تصریح کرد: در حالی که قرار شده بود پرداخت مشوق‌های صادراتی از آبان‌ماه سال گذشته به روز شود اما مسئولان هنوز هم جوایز صادراتی سال گذشته را پرداخت نکرده و پرداخت جوایز سال‌های گذشته نیز اثربخشی لازم را نداشته است.