واردات بی‌رویه برخی محصولات ارزان‌قیمت کشاورزی موجب شده است تا طی سال‌های اخیر نه تنها این افزایش واردات تأثیر چندانی در کاهش قیمت‌ها و تنظیم بازار نداشته باشد بلکه تولیدات داخلی این محصولات نیز با مشکل مواجه شود.
کاهش قدرت رقابت‌پذیری محصولات تولید داخل و نوسان قیمت‌ها اکنون تولید محصولاتی مانند چای، میوه و مرکبات و برنج ایرانی را با موانع جدی روبه‌رو کرده است. با این روند به‌نظر می‌رسد سرنوشتی که اکنون چای ایرانی به آن مبتلا شده در آینده‌ای نه‌چندان دور در انتظار برخی دیگر از محصولات کشاورزی مانند میوه و مرکبات و برنج است.
در چند ماه گذشته با وجود دیدگاه‌های مختلف مطرح شده در زمینه کیفیت، میزان و قیمت برنج‌های وارداتی افزایش واردات انواع برنج خارجی موجب شده تا به‌دلیل قیمت تمام شده، بیشتر برنج‌های ایرانی، این محصولات در بازار رقابت با همتایان وارداتی خود از قدرت رقابت‌پذیری کمتری برخوردار بوده و راهی انبارها شود.
تازه‌ترین آمارها از افزایش 112 درصدی واردات برنج‌های خارجی به کشور طی 8 ماهه امسال، آن هم در شرایطی حکایت دارد که طی ماه‌های اخیر، اغلب کارشناسان و دست‌اندرکاران تولید و عرضه محصولات کشاورزی و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به ادامه این روند هشدار داده و کاهش واردات و تبلیغ برنج‌های خارجی را خواستار شده‌اند.
با این وجود حضور بیشتر برنج‌های خارجی در بازارهای کشور و افزایش قیمت برنج‌های تولید داخل، بازار برنج کشور را به سمتی سوق می‌دهد که به‌دلیل کاهش تقاضا و قدرت رقابت‌پذیری برنج ایرانی در بازارهای داخلی این محصولات در انبارها باقی می‌ماند.
افزایش واردات برنج
با این روند در 8 ماهه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل926 هزار و 600 تن برنج به ارزش 766 میلیون و 400هزار دلار وارد کشور شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته، 791 هزار و 900 تن به ارزش 361 میلیون و100 هزار دلار بوده است.
از سوی دیگر قیمت متوسط هر کیلو برنج وارداتی طی این مدت، 80 سنت (معادل حدود800 تومان) اما این رقم در مدت مشابه سال گذشته 50سنت (معادل حدود400 تومان) بوده است. بدین ترتیب طبق این اعلام گمرک کشور، در این مدت میزان واردات برنج به کشور از نظر وزن 17 درصد و از نظر ارزش 22/112 درصد افزایش داشته است.
همچنین در7 ماهه امسال نیز این میزان تغییرات افزایش 75/39درصدی وزنی و 167 درصدی ارزشی را نشان می‌داد. این روند در نیمه اول سال‌جاری نیز به همین شکل بود و میزان واردات برنج طی این مدت نسبت به‌مدت مشابه در سال گذشته از نظر وزن و ارزش به‌ترتیب 4/54 و 72/215درصد افزایش داشته است.
افزایش قیمت برنج‌های ایرانی
واردات برنج‌های خارجی که با قیمتی بسیار پایین‌تر از برنج‌های تولید داخل موجب‌شده تا محصولات وارداتی از قدرت رقابت بیشتری برخوردار بوده و از سوی دیگر افزایش قیمت برنج‌های ایرانی نیز به عاملی برای کاهش تقاضای این محصولات در بازار شده است.
با این روند و براساس گزارش‌های بانک مرکزی اکنون قیمت برنج‌های ایرانی به مرز3هزار تومان نیز رسیده است.براساس بررسی بانک مرکزی در هفته منتهی به 13 آذر ماه، قیمت برنج در این هفته نسبت به هفته مشابه سال قبل 6/17افزایش داشت. گزارش بانک مرکزی در حالی این افزایش را نشان می‌دهد که براساس همین بررسی قیمت برنج غیر‌تایلندی ثابت بوده است.
بنابر گزارش ایسنا، در بازارهای تهران نیز قیمت برنج‌های ایرانی که در نیمه اول سال، کمتر از 3هزار تومان بوده افزایش چشمگیری داشته؛ به‌نحوی که در نقاطی از شهر تهران برنج‌های معطر فریدون‌کنار و طارم هاشمی، کیلویی 3هزار تومان، برنج‌های دودی، صدری و طارم آستانه 3هزار و 200 تومان و نوعی برنج طارم شمال کیلویی3 هزار و 700تومان(در بازار امام حسین) به دست مردم می‌رسد.
برنج‌های همچنان ارزان خارجی
شاید برنج تایلندی هر کیلو هزار تومان، جمله امیدوارکننده‌ای برای اقشار کم‌درآمد جامعه باشد اما حتی در حد یک هشدار نیز می‌تواند تن کشاورزان ایرانی را بلرزاند. از سوی دیگر برنج‌های هندی با همان قیمت 2هزار تومان و برنج‌های پاکستانی با قیمت هزار و 800 تومان در نقاطی از تهران به دست مردم می‌رسد.
این شرایط موجب شده تا حرکت برنج‌های ایرانی به سمت انبارها یعنی همان موضوعی است که غلامعلی قربانی، عضو هیأت مدیره انجمن برنج کشور نیز بر آن تأیید دارد شکل گیرد. وی می‌گوید: اکنون حدود 70درصد برنج کشاورزان روی دستشان باقی مانده است.
ضمن اینکه حدود 15 تا 20 درصد از تولید سال گذشته نیز در انبارها موجود و در حال از بین رفتن است. به‌نظر می‌رسد واردات برنج بیش از نیاز کشور موفق شده تا برنج‌های ایرانی را انبارنشین کند. این افزایش واردات در حالی صورت می‌گیرد که بنابر گزارش جدید کمیسیون کشاورزی مجلس علاوه بر ادامه شبهات گذشته درباره سلامت این برنج‌ها، شبهات تازه‌ای را ایجاد کرده است.