با این‌که حدود 11سال از بهره‌برداری متروی تهران می‌گذرد، حدود 5سال است که از فنآوری پیشرفته‌ای برای فروش بلیت استفاده میکند. با کمک سیستم کیلومتری-مسافتی به‌کار‌رفته در متروی تهران مسافت طی‌شده مسافر با مترو از ایستگاه ورودی تا خروجی محاسبه و طبق آن از میزان اعتبار بلیت کاسته می‌شود.
با استفاده از این فنآوری کم‌نظیر حتی می‌توان تعداد مسافران ورودی و خروجی در هر ایستگاه را مشخص کرد. علاوه‌بر این فنآوری به‌کار‌رفته قادر به شناسایی حدود بیست‌و‌پنج‌نوع بلیت است. این درحالی است که به‌تازگی این سیستم در شبکه اتوبوسرانی تهران نیز راه‌اندازی شده است.
در این گزارش انواع بلیتهای مترو را معرفی کرده و ویژگی‌های آن را شرح می‌دهیم. در شبکه متروی تهران چهار‌نوع بلیت وجود دارد: بلیتهای مدت‌دار، بلیتهای مبلغ‌دار، بلیتهای سفری و بلیت اقشار خاص. هر کدام از این نوع بلیتها بر اساس تعداد سفری که هر مسافر در مترو انجام می‌دهد، می‌تواند انتخاب و خریداری شود.
البته پیش از راه‌اندازی این فنآوری تنها نوع بلیتی که در مترو به فروش می‌رفت، همان بلیتهای تک‌سفره بود. اما شلوغی بیش از حد صف خرید بلیت موجب شد تا انواع بلیتها در شبکه مترو تعریف شود.
سیستمی که در یک‌ماه اول از اقبال چندان خوبی برخوردار نبود و به دلیل نا‌آشنایی مسافران با این نوع بلیت کارایی لازم را نداشت. اما با گذشت یک‌ماه استفاده از انواع بلیتهای مدت‌دار و مبلغ‌دار چنان در شبکه متروی تهران رایج شد که برخی از منتقدان این طرح مجبور شدند اعتراف کنند فنآوری جدید بسیار کارآمد و ضروری است تا جایی که امروزه اثرات مثبت این سیستم را در سایر بخش‌های حمل‌و‌نقل شهری نیز می‌توانیم ببینیم.
بلیتهای مدت‌دار
مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو معتقد است: «بلیتهای مدت‌دار بدون محدودیت تعداد سفر و طول سفر بسیار مناسب برای مسافرانی است که به‌طور منظم از مترو استفاده می‌کنند.
با داشتن این نوع بلیت، دغدغه محاسبه قیمت بلیت و مسافت طی‌شده وجود ندارد. خرید بلیت مدت‌دار به نفع مسافرانی است که برای زندگی خود برنامه دارند، زیرا انجام سفرهای فراوان و ارزان در مترو، با انواع بلیتهای مدت‌دار میسر است». در‌واقع، با خرید بلیتهای مدت‌دار، حتما در هزینه رفت‌و‌آمد صرفه‌جویی می‌شود.
ضمن این‌که بلیتهای مدت‌دار یک‌ماهه، سه‌ماهه، 6ماهه و سالانه، بارها قابل‌شارژ هستند: «با خرید بلیتهای مدت‌دار، فقط باید مواظب اتمام اعتبار زمانی آن بود، نه چیز دیگر. دارندگان این نوع بلیت، از نظر تعداد سفر هیچ محدودیتی نخواهند‌‌داشت. سیستم این نوع بلیتها به این شکل است که هنگام خروج مسافر از ایستگاه، دستگاه کنترل فقط اعتبار زمانی بلیت را کنترل میکند.
در واقع، هر تعداد سفر در شبکه خطوط مترو، بدون محدودیت طول سفر با هزینه یکسان، با داشتن بلیتهای مدت‌دار امکان‌پذیر است». این درحالی است که محاسبه زمان اعتبار بلیت، از اولین روز استفاده آن توسط مسافر آغاز می‌شود، نه از زمان خرید بلیت. اگر از مشتریان بلیتهای مدت‌دار باشید حتما از قیمت آن‌ها نیز اطلاع دارید.
به گفته ربیعی، قیمت بلیت یک‌روزه 4هزار ریال، بلیت سه‌روزه 8هزار ریال، بلیت هفتگی 15هزار ریال، بلیت ماهانه 45هزار ریال، بلیت فصلی 110هزار ریال، بلیت 6ماهه 180هزار ریال و بلیت یک‌ساله 280هزار ریال است.
بلیتهای مبلغ‌دار
این نوع بلیت به دلخواه خریدار، دارای اعتبار ریالی خواهد‌بود و به‌تناسب اعتبار خریداری‌شده، اعتبار اضافی از سوی شرکت متروی تهران به‌عنوان تخفیف به مبلغ اولیه اضافه خواهد‌شد. بر اساس جدول تخفیف بلیتهای مبلغ‌دار در صورتی که مبلغ اعتبار خریداری‌شده توسط مسافر از 20هزار ریال تا 70هزار ریال باشد، 40درصد این مبلغ به صورت اعتبار اضافی به او تخفیف داده می‌شود.
هم‌چنین شارژ مبلغی معادل 70هزار تا 140هزار ریال، 45درصد تخفیف و شارژ مبلغی بین 140هزار ریال تا 200هزار ریال معادل 50درصد تخفیف برای مسافران به‌همراه خواهد داشت. مهندس ربیعی معتقد است، بلیتهای مبلغ‌دار برای مسافرانی که سفرهای متعدد در زمان‌های متفاوت دارند، بهترین انتخاب است: «بلیتهای مبلغ‌دار، بانک کوچکی است برای تامین هزینه سفر در شبکه مترو.
بانکی که در هنگام خرید بلیت، سود می‌دهد و در صورت عدم استفاده مدت طولانی از بلیت مبلغ‌دار، اعتبار آن حفظ می‌شود و فقط با استفاده از بلیت، اعتبار آن کسر خواهد‌شد. این درحالی است که بلیت مبلغ‌دار بارها قابل‌شارژ است».
البته این نوع بلیتها امتیازهای ویژه‌ای نسبت‌به سایر بلیتهای شبکه مترو نیز دارند: «بلیتهای مبلغ‌دار در هر زمان قابل استرداد هستند و با استفاده نکردن و گذشت زمان، از مبلغ اعتبار بلیت کسر نخواهد‌شد. این بلیتها محدودیت اعتبار زمانی نداشته و فقط با هر بار استفاده، از اعتبار ریالی آن کاسته خواهد شد».
بلیتهای سفری و بلیت برای اقشار خاص
در این نوع بلیت، تعداد سفر مشخص بوده و در سه‌نوع تک‌سفره، 2سفره و 10سفره عرضه می‌شود. در انواع بلیتهای سفری، مسافر می‌تواند با توجه به تعداد سفر مشخص‌شده بر روی بلیت، بدون محدودیت طول سفر و محدودیت زمانی، از شبکه مترو استفاده کند. قیمت بلیت تک‌سفره در شبکه مترو یک‌هزار و 500ریال، قیمت بلیت 2سفره 2هزار و 750ریال و قیمت بلیت 10سفره 9هزار ریال است.
به گفته مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران، استفاده از بلیتهای سفری فقط به مسافرانی توصیه می‌شود که به ندرت از مترو استفاده می‌کنند: «این نوع بلیت، گران‌ترین بلیت در شبکه مترو است. بلیتهای سفری برای مسافرانی که تمایل دارند وقت ارزشمند خود را در صف طویل خرید بلیت تلف کنند و بلیت گران‌تر بخرند، مناسب است! بلیتهای سفری قابل‌شارژ و قابل‌استرداد نیستند و پس از اتمام سفرشان، دور ریخته می‌شوند و این یعنی اسراف کاغذ».
نکته مهم این است که بلیتهای سفری قابل‌استفاده در خطوط اتوبوسرانی نیستند. هم‌چنین شرکت متروی تهران تسهیلات ویژه‌ای را برای برخی اقشار جامعه ارایه می‌دهد. بر این اساس، برای افراد مسن بالای 65سال، معلولان و جانبازان بالای 25درصد بلیت اعتباری خاصی صادر می‌شود.
افراد بالای 65سال می‌توانند به طور رایگان از مترو استفاده کنند و معلولان و جانبازان بالای 25درصد نیز از 50درصد تخفیف ویژه برخوردارند. این افراد باید فرم درخواست صدور بلیت اعتباری ویژه اقشار خاص را از وب‌سایت شرکت مترو(فرم شماره‌یک) یا تمامی باجه‌های فروش بلیت در ایستگاه‌های مترو تهیه کرده و با مراجعه حضوری به واحد فروش بلیت اعتباری ایستگاه امام‌خمینی (ره) مدارک لازم را ارایه کنند.
همشهری مسافر