در این نمایشگاه که توسط 2 برادر - امیرحسین و علیرضا ولیان- برپا شده بود، 27 عکس با موضوع جنگل ابر از طبیعت زیبای شاهرود در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته بود؛ نمایشگاهی که هدف اصلی آن اطلاعرسانی در مورد تخریب جنگل ابر و استمداد از هموطنان برای پیوستن به مخالفان تخریب این جنگل بود.
امیرحسین ولیان که حرفه اصلیاش طبابت است عکاسی را به همراه برادر کوچکترش از حدود 15سال پیش آغاز کرد. علاقه به کوهنوردی و عشق به طبیعت باعث شد آنها بعد از مدتی تصمیم بگیرند آنچه را که میبینند ثبت کنند. حاصل عشق آنها به طبیعت 1000عکس است که با دوربین آنالوگ و لنز معمولی ثبت شده است.
امیرحسین ولیان درباره نحوه شکلگیری و برپایی این نمایشگاه به گذشتههای نه چندان دور و شهر زادگاهش شاهرود اشاره میکند و میگوید: بیشتر کار ما در طبیعت شاهرود است که به قاره کوچک معروف است. این شهر تمام اقلیمهای متنوع را در خود دارد؛ از کویر، کوهستان، بیابان و جنگل ما چند سالی نمایشگاه عکس برگزار کردیم و مناظر زیبای طبیعت را در قالب عکس، کارتپستال و... منتشر کردیم اما بعد از مدتی پشیمان شدیم چون فکر کردیم مردم را به تماشای این مناظر دعوت میکنیم درحالیکه آنها با طبیعت رفتار مهربانانهای ندارند و به آن آسیب میرسانند.
چند سالی برپایی نمایشگاه و چاپ عکس را رها کردیم و کار را در قالب گروههای فعال محیطزیست ادامه دادیم. سازمان غیردولتی دیدبان طبیعت را بهطور غیررسمی از حدود 10سال پیش پایهگذاری کردیم و در حال حاضر حدود 2سال است که آن را به ثبت رساندهایم.
این عکاس در ادامه با اشاره به بزرگترین بحران زیستمحیطی سالجاری در کشور، از احتمال تخریب جنگل ابر میگوید: بزرگترین بحران زیستمحیطی در قلمرو عشق ما یعنی جنگل ابر رخ داد. یک عده افراد متمول، چشم طمع به زمینهای جنگل ابر دوختند و برای ویلاسازی و به بهانههای واهی طرح عبور جاده از جنگل ابر را مطرح کردند.
نهادهای رسمی و دولتی نیروی لازم برای مقابله با این حرکت را نداشتند به همین خاطر سازمانهای غیردولتی طرفدار محیطزیست هم وارد صحنه شدند و این گروهها برای نجات جنگل ابر تلاش زیادی کردند. در این زمینه البته روزنامه همشهری هم در خبرها و صفحه محیطزیست خود ، بسیار به این مسئله پرداخته و تلاش بسیاری برای آگاهکردن نهادهای مسئول در زمینه حفاظت از این منطقه انجام داده که قابل تقدیر است.
به گفته ولیان، شاهرود در حال حاضر 4 مسیر ارتباطی به شمال کشور دارد که یکی از آنها آزادراه است و این در حالی است که تهران تنها 2 راه ارتباطی به شمال دارد و حالا قرار است راه پنجم باز هم از شاهرود بگذرد.
جنگل ابر در وسیعترین استان کشور واقع شده این استان اغلب اقلیمش بیابانی و نیمه بیابانی است و جنگل ابر با اقلیم هیرکانی تنها یک هزارم وسعت این استان را تشکیل میدهد که در همین وسعت کم، خطوط انتقال گاز، نفت و... عبور کرده و تخریب بسیاری بر جا گذاشته است. عبور جاده از این مکان، قطع یک میلیون درخت و تخریب حداقل 300هکتار جنگل را در پی دارد.
برادران ولیان نمایشگاه عکس را بار دیگر بهانهای قرار دادند تا توجه مردم و مسئولین را به این منطقه جلب کنند؛ منطقهای که 3میلیون سال سالم باقی مانده و حالا ما وظیفه داریم آن را بدون آسیب در برابر دیدگان فرزندان خود قرار دهیم. ولیان با این توضیح از مردم و مسئولین میخواهد تا به جای اینکه باز هم منتظر بمانند و به گذشته برگردند و سوگواری کنند، این بار جلوی این فاجعه زیستمحیطی را بگیرند. او میگوید: امروزه جامعه محیطزیست سوگوار درختان بلوط دناست که حدود 2ماه پیش قطع شدند درحالیکه در پروسه تخریب جنگل ابر یکمیلیون درخت نابود خواهد شد و انگار همه دسترویدست گذاشتهاند تا این فاجعه رخ دهد و بعد از آن به سوگواری و شیون بپردازند.
عکسهای نمایشگاه جنگل ابر حاصل نزدیک به 10سال عکاسیاند. این نمایشگاه فصلهای مختلفی از طبیعت زیبای جنگل ابر را نمایش میدهد. ولیان عکاسی از طبیعت را شکار لحظه میداند و میگوید: گاهی ممکن است 3روز متمادی در طبیعت باشیم ولی لحظهای مناسب عکاسی پیش نیاید و نور و شرایط کافی نباشد. گاهی هم آن قدر لحظههای زیبا پی در پی هجوم میآورند که از ثبت آن ناتوان میشوید.
در نمایشگاه عکس جنگل ابر تعدادی از عکسها دقیقا از یک زاویه در فصلهای مختلف سال گرفته شده است.
عکس «چشم انتظار» که نمونهای از همین عکسهاست درختی را روی تپه نشان میدهد که انگار منتظر است و به گفته عکاسش، در فصلهای مختلف سال همچنان چشم انتظار در جای خود باقی مانده است.
عکسهای نمایشگاه جنگل ابر فارغ از وجه تکنیکیشان که بسیار ساده هستند و با دوربین آنالوگ و لنز معمولی خلق شدهاند، تصاویر جذابی از طبیعت زیبای شاهرود در جنگل ابر را نمایش میدهند و آنچه بیش از همه در این نمایشگاه به چشم میآید، سوژه عکسهاست.
در نمای بسته از یک بوته گون که در میان آن جوانههای بهاری به چشم میخورد تنها وجهی که باعث تعجب میشود، تماشای گلهای لطیف بهاری در میان بوته سخت و خشن گون است. ولیان عنوان «دل خار» را برای این عکس انتخاب کرده و در مورد آن میگوید: این تابلو به ما میگوید که خار هم زیباست چه اگر این خارها نبود این گلها در میان آن باقی نمیماند و حفاظت نمیشد.
«پشتیبان هزار ساله» عنوان عکسی است از یک سرو کوهی با بیش از هزار سال عمر. «عروس زمستان» روی عکسی نامگذاری شده که یک درخت را که دانههای زیبای برف روی آن نشسته، تصویر کرده است اما دقیقتر که به عکس نگاه میکنید میبینید این شکوفهها چیزی جز تکههای یخ نیستند. در اقلیم جنگل ابر، جریان مه در زمستان روی درختان یخ میزند و درخت پوشیده از برف بهنظر میرسد.
«نگهبان گل» در نمایی باز، درخت کهنسالی را نشان میدهد که دور تا دور آن روی زمین پر از گلهای زرد و زیباست. در فصل بهار یک حلقه گل دور هر درخت را میگیرد این گلها حاصل اقلیم خاص جنگل ابر است که باعث میشود ذرات مه که روی درخت را پوشانده است مانند باران بر زمین ببارد و رطوبت خاک مناسب رویش گلهای ظریف و زیبای بهاری شود.
جنگل ابر بر خلاف جنگلهای ناحیه خزری، پوشش گیاهی خود را از بارندگی زیاد به دست نیاورده است بلکه پوشش مه و ابر و بهخصوص ابرهای متراکم که در پشت کوههای البرز به دام افتادهاند و به سمت کویر و جنوب در حرکتند باعث پدید آمدن این پوشش گیاهی شده است.
«فرش گل» عنوان عکسی است که طبیعت زیبای جنگل ابر را در فصل بهار با زمین پوشیده از گل نشان میدهد.
عکس دیگری که درختان بلوط رو به انقراض را نشان میدهد در نمای باز تصویری از درختان کهنسال این منطقه را نشان میدهد در گوشهای از این عکس یک مرکز نگهداری دام هم به چشم میخورد.
دامداری در این منطقه باعث شده، نهالهای بلوط رشد نکنند و نهالهای تازه روییده توسط دامها از بین بروند به همین خاطر است که جدیدترین درختان بلوط این منطقه حداقل 200سال عمر دارند. به گفته ولیان از این درختها متأسفانه هیچگونه حفاظتی نمیشود اما ستاد مردمی حفاظت از جنگل ابر، برای تبدیل این منطقه به پارک ملی تلاش میکند.
« ساحل ابر» تابلوی زیبایی است که به شکل یک کشتی پر از ابر در آمده. این عکس در غروب آفتاب ثبت شده است. به گفته ولیان عکاسی از این منظره بسیار سخت است چون در لحظاتی که چنین منظرهای شکل میگیرد اقیانوسی از مه در لحظات طلوع و غروب ظرف چند ثانیه به بالا و پایین میروند و زمانی که این تلاطم فروکش میکند فرصت برای عکاسی از دست میرود.
«زلال تنهایی» عکسی است از برکههای فصلی که در بالای آن یک درخت تنها به چشم میخورد و «زلال تنهایی» زلال بودنش را از برکه و تنهایی را از درخت گرفته است.
به گفته امیرحسین ولیان، خصیصه دیگر جنگل ابر این است که این ناحیه نقطه اتصال اقلیم هیرکانی و تورانی است. به خاطر تنوع گونه فوقالعاده و بینظیر، این مکان از معدود نقاطی است که در آن درختان جنگلی برگ ریز در کنار سوزنی برگها با هم میرویند.
تابلوی عکاسی «رنگ عشق» با ترکیبی از رنگهای زیبای زرد و قرمز آتشین، این تنوع پوشش یعنی درختان سوزنی برگ را در کنار درختان برگ ریز به نمایش گذاشته است. هر چند که طرفداران طبیعت معمولا با دامداران و دامها، در مناطقی همچون جنگل ابر میانه خوبی ندارند ولی در این نمایشگاه یک تابلو با تصویری از چوپان و گوسفندانش نیز به چشم میخورد.
برادران ولیان در عکاسی از طبیعت همچنان به استفاده از دوربین آنالوگ با لنز معمولی قانع هستند. ولیان در پاسخ به این سؤال که چرا از دوربینهای پیشرفتهتر یا دیجیتال با لنزهای حرفهای استفاده نمیکنید میگوید: زمانی که ما عکاسی را شروع کردیم هنوز دوربینهای دیجیتال به بازار نیامده بود. یک خصیصه انسانها این است که در مقابل تغییرات مقاومت میکنند و ما هم از عادت خود دست برنداشتیم.
زمانی در چاپ عکس، عکسهای دوربین آنالوگ با کیفیتتر از دوربین دیجیتال از کار در میآمد؛ یعنی دوربین دیجیتال تا مدتها، برتری نسبت به دوربین آنالوگ نداشت اما شاید امروز اینطور نباشد! اینطور نبود که ما کار خود را با علاقه به عکاسی شروع کرده باشیم بلکه ما با عشق به طبیعت به سراغ عکاسی رفتیم چون فکر کردیم عکاسی میتواند به طبیعت کمک کند.