و دولت بدین طریق می‌خواهد بخشی از درآمدهای خود را بلا عوض به مردم واگذار کندسهام عدالت نوعی یارانه است که طبق نظر دولت نهم، از طریق شرکتهای تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار می‌شود.
دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده است.
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲۱/۸/۱۳۸۵ بنا به پیشنهاد شماره ۳۱۱۶۸ مورخ ۱۲/۷/۱۳۸۵ وزارت امور اقتصادی و دارائی و به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ( ۹) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - مصوب ۱۳۸۳ - آیین نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت را تصویب کرد.
اهداف سهام عدالت:
هدف عمده توزیع سهام عدالت بهینه کردن توزیع درآمد در کشور و مشارکت دادن همه مردم در اداره امور اقتصادی کشور است. این برنامه با به کارگیری راه کارهای خاص خود به تعدیل اقتصادی کارا در اقتصاد خواهد پرداخت.اهداف و اثرات کلی اجرای چنین طرحی عبارتند از:
- توزیع متعادل ثروت و درآمد در کشور
- افزایش ثروت و ایجاد درآمد دائمی برای خانوارهای نیازمند
- تسریع در روند خصوصی سازی از طریق واگذاری گسترده سهام شرکتهای دولتی
- استفاده از روشهای سالمتر و شفاف تر جهت واگذاری سهام شرکتها
- متکی به خود نمودن خانوارهای نیازمند و کاهش تعهدات مستقیم دولت و نهادهای حمایتی
- کاهش اندازه بخش دولتی و انتقال تصدی ها به عموم مردم
- گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور
- تفکیک مناسبتر وظایف حاکمیتی و بنگاه داری،سازماندهی کاراتر بنگاه های دولتی و کارآمد کردن دولت در عرصه وظایف حاکمیتی
ارکان سهام عدالت:
با توجه به حجم و تنوع وظایف و مسئولیت ها، ارکان طرح توزیع سهام عدالت که در تصویب نامه دولت تصریح شده است و شرح وظایف آنان به صورت ذیل شکل گرفته است:
هیأت وزیران:
- تصویب آیین نامه‌ها و مصوبات مورد نیاز اجرای طرح
- تصویب فهرست سهام و شرکتهای قابل واگذاری و برنامه زمانبندی
ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت:
- سیاستگذاری اجرای طرح سهام عدالت
- تصویب اولویت های مشمولین و استان ها در اجرای طرح سهام عدالت
- تصویب ضوابط اجرایی، دستورالعمل ها، آیین نامه ها و اساسنامه های لازم برای اجرای طرح سهام عدالت
- تعیین نحوه تشکیل و وظایف ستادهای استانی و نظارت بر عملکرد آنها
- دریافت گزارش ها و نظارت بر اجرای طرح
- تصویب برنامه های عملیاتی طرح
- بررسی و تصویب فهرست میزان سهام شرکتهای دولتی قابل واگذاری در چارچوب سهام عدالت
- تصمیم گیری درمورد رفع مشکلات اجرای طرح
هیأت عالی واگذاری:
- تصویب شیوه های قیمت گذاری سهام، تخفیف ها، و چگونگی پرداخت قیمت توسط خریداران
- طراحی اهداف، ارکان، ماموریت و شرح وظایف ارکان، ساختارها، فرایند، نظام‌ها، و روشها و نرم افزارهای جامع اجرای طرح
- طراحی و طراحی مجدد برنامه ها، زمانبندی و ریز فعالیتهای اجرای طرح
- انجام مطالعات، بررسی ها و تحقیقات لازم، تشکیل جلسات کارشناسی با صاحبنظران و دستگاه های ذیربط برای اجرای طرح
- تهیه پیش نویس ضوابط، دستورالعمل ها، اساسنامه ها، آیین نامه ها و مصوبات مورد نیاز برای طرح در ستاد مرکزی سهام عدالت
- پیشنهاد سیاست ها، برنامه ها، و اولویت ها به ستاد مرکزی سهام عدالت
- تهیه دستور جلسات ستاد مرکزی سهام عدالت
- اجرای سیاست های تعیین شده و مصوبات ستاد مرکزی سهام عدالت
- سازماندهی، راهبری، و کنترل اجرای طرح
- هماهنگی با دستگاه های اجرایی، سازمان ها، و سازوکارهای حمایتی و ستادهای استانی در جهت اجرای طرح
- برگزاری همایش های توجیهی و کارگاه های آموزشی اجرای طرح در سطوح مختلف
- مدیریت شناسایی و تشکیل پایگاه اطلاعاتی جامع مشمولین طرح
- جمع آوری اطلاعات، تشکیل بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعات مالی، سازمانی و مدیریتی شرکت های دولتی
- انجام بررسی ها و مطالعات لازم جهت آماده سازی سهام شرکتهای دولتی برای واگذاری
- تعریف پروژه های مورد نیاز طرح، انتخاب پیمانکاران اصلح و مدیریت طرح
- طراحی، سازماندهی و انجام فعالیتهای فرهنگی، تبلیغی، اطلاع رسانی و سخنگویی طرح
- ارائه بازخوردهای لازم از اجرای طرح، تنظیم و کنترل خروجی های اجزای طرح با ساختار و فرایندهای طرح
- بررسی مشکلات و مسائل مطرح شده و طراحی مجدد ساختار، نظام، و روشهای طرح
- تهیه گزارش های نظارتی سه ماهه، شش ماهه، و سالانه برای ستاد مرکزی سهام عدالت
- انجام کلیه فعالیت های دبیرخانه ای طرح از جمله تدوین و ابلاغ مصوبات ستاد مرکزی سهام عدالت
وزارت تعاون و ادارات کل تعاون در استانها:
- همکاری با دبیرخانه ستاد مرکزی و سازمان خصوصی سازی دراجرای‌طرح، وضع ضوابط، دستورالعمل ها و آیین نامه ها در حوزه مرتبط با تعاونی ها
- برگزاری همایش های توجیهی و کارگاه های آموزشی در حوزه های مرتبط با تعاونیها
- ثبت و راه اندازی شرکتهای تعاونی عدالت شهرستانی
- نظارت بر انتخاب نمایندگان اعضای تعاونی ها برای شرکت در مجمع عمومی تعاونی
- بررسی و ارزیابی عملکرد، مسائل مربوط و مشکلات تعاونی ها و تهیه گزارش های لازم و ارائه به دبیرخانه ستاد مرکزی جهت طرح در جلسات ستاد
ستادهای استانی:
- پیگیری، تشکیل، و راه اندازی سازوکارهای شناسایی مشمولان طرح
- راهبری و پیگیری انجام وظایف و نظارت بر عملکرد سازوکارهای شناسایی مشمولان طرح
- مدیریت جمع آوری اطلاعات مشمولان طرح، دریافت و جمع بندی اطلاعات مشمولان در سطح استان و کنترل، بازبینی و تایید اطلاعات مشمولان
- بررسی و نظارت بر جمع آوری اطلاعات مشمولان طرح براساس معیارهای دستورالعمل های مصوب ستاد مرکزی
- پیگیری، ثبت، و راه اندازی شرکتهای تعاونی شهرستانی و شرکتهای سرمایه گذاری استانی
- ارائه پیشنهاد به ستاد مرکزی سهام عدالت در موضوعات مختلف از جمله اولویت مشمولان و اولویت استان ذیربط
- ارسال فراخوان به افراد مشمول طرح برای عضویت در تعاونی ها ی عدالت
- تطبیق فهرست اعضای تعاونی ها با فهرست افراد فراخوان شده
- رسیدگی به شکایات واصله درمورد معرفی مشمولان و عضوپذیری تعاونیها
- بررسی و ارزیابی عملکرد، مسائل مربوط و مشکلات تعاونی ها و تهیه گزارش های لازم و ارائه به ستاد مرکزی
- بررسی و ارائه گزارش عملکرد مرحله ای برنامه توزیع سهام عدالت
- برقراری ارتباط با دبیرخانه ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت در جهت اجرای دقیق دستورالعمل ها و سایر موارد ابلاغی در سطح استان
- ارزیابی و نظارت بر عملکرد دستگاه ها و ارگان های ذیربط در اجرای دستورالعمل ها و برنامه های مصوب ستاد مرکزی
سازمان‌ها و سازوکارهای حمایتی مشمولان طرح:
- شناسایی مشمولان در چارچوب دستورالعمل های مصوب ستاد مرکزی
- جمع آوری اطلاعات، تکمیل فرم های اطلاعاتی، صحه گذاری و ورود اطلاعات در قالب ها و نرم افزارهای ارائه شده از سوی دبیرخانه ستاد مرکزی
- ارسال بسته های اطلاعاتی مشمولان به دبیرخانه ستادهای استانی
- اصلاح و تکمیل اطلاعات عودت شده مشمولان از سوی دبیرخانه ستادهای استانی یا دبیرخانه ستاد مرکزی
- رساندن فراخوان های عضویت مشمولان در موارد درخواست ستادهای استانی
- آموزش، ترویج و آشنا کردن مشمولان با حقوقشان براساس طرح، اساسنامه تعاونی های شهرستانی، و فرهنگ سهامداری
سایر فعالیتها و ارکان اجرای طرح عبارت است از:
شرکت کارگزاری سهام عدالت، شرکتهای سرمایه گذاری استانی و شرکتهای تعاونی عدالت شهرستانی.
مشمولان طرح:
مشمولان طرح توزیع سهام عدالت عبارتند از دو دهک جمعیتی کشور که واجد افراد یا خانوارهایی با پائین ترین میزان درآمد هستند و مرحله به مرحله شناسائی می گردند.
مشمولان مرحله اول عبارتند از:
- کلیه افراد نیازمند مشمول طرح شهید رجایی و عائله تحت تکفل آنها
- کلیه افراد خانواده های مشمول طرح مددجویی کمیته امداد امام خمینی (ره) و تحت حمایت معیشتی این نهاد
- کلیه کودکان و زنان بی سرپرست تحت حمایت معیشتی مستمر سازمان بهزیستی کشور
- کودکان بدسرپرست تحت حمایت معیشتی مستمر سازمان بهزیستی کشور
- معلولان نیازمند تحت حمایت معیشتی مستمر سازمان بهزیستی کشور
- کلیه اعضای خانواده های دارای معلول تحت حمایت معیشتی مستمر سازمان بهزیستی کشور
- کلیه آسیب دیدگان اجتماعی تحت حمایت معیشتی مستمر سازمان بهزیستی کشور
- رزمندگان فاقد شغل و درآمد و خانواده های تحت تکفل آنها،این مشمولان می‌بایستی تا مورخ ۹/۱۱/۸۴ تحت پوشش نهاد حمایتی ذیربط قرار می داشتند.
مشمولان مرحله دوم طرح، روستائیان و عشایر فاقد شغل و درآمد ثابت هستند که تا تاریخ ۳۱/۶/۱۳۸۵ ساکن روستا بوده و یا جزء عشایر محسوب می شوند و این گروه از مشمولان نیز به طور تفصیلی عبارتند از:
- کلیه افراد سرپرست خانوار فاقد شغل و بیکار، کارگر ساده و فصلی (مانند میوه چین،دروگر غلات، وجین کار، تنک کار، نهرکش، مرزبند، بیل زن، نشا کار، حرس کن و امثال آنان)، چوپان، کشاورز خوش نشین و امثال آنها و عائله تحت تکفل ایشان به شرط آنکه سرپرست و افراد خانوار ساکن در روستا یا جزء عشایر بوده، فاقد هرگونه دارایی یا منابع درآمد مانند زمین، باغ، دام، ماشین آلات کشاورزی (تراکتور، کمباین، و امثال آن) وسایل حمل و نقل درآمدزا (مانند وانت، کامیون، مینی بوس، و امثال آن) سرمایه گذاری، اجاره اموال منقول و غیرمنقول و منابع درآمد مشابه بوده، حقوق بگیر یا مستمری بگیر ثابت بخش دولتی، بخش عمومی غیردولتی، بخش تعاون و بخش خصوصی نبوده و جزء مشمولان مرحله اول واگذاری سهام عدالت نباشند
- کلیه از کار افتادگان و افراد خانواده های فاقد سرپرست یا دارای سرپرست زن خانه دار ساکن در روستا یا جزء عشایر به شرط آنکه از نظر دارایی ها و درآمدها دارای شرایط مشابه خانواده های مذکور در بند بالا بوده و به دلایل مختلف از حمایت معیشتی کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور محروم مانده و جزء مشمولان مرحله اول واگذاری سهام عدالت نباشند
تبصره- دارایی های بسیار اندک از قبیل زمین، باغ، دام و موارد مشابه که فقط برای مصرف خانوار استفاده می شود و درآمدزایی ندارد مشمول حکم دارایی های بند های فوق الذکر قرار نمی گیرند. در هر صورت درآمد ماهانه خانوار از مجموع منابع درآمدی نباید بیش از دو میلیون ریال (۲۰۰ هزار تومان) باشد.
منبع مورد استفاده برای این مدخل