اما بد نیست بدانید که پدیده ای به نام "الماسهای خونین" در جهان وجود دارد که بهای الماسها را فراتر از هر مبلغ قابل تصوری افزایش خواهد داد،الماسهایی که برای دستیابی به آنها خون انسانها ریخته شده است.
الماس، سنگ درخشان و خیره کننده‌ای که بیشتر در زمینه‌های تزئینی و زیورآلات مصرف دارد، در سرتاسر جهان طرفداران پرو پا قرصی را به سوی خود جذب کرده است، پدیده‌ای که عامل اصلی آن در صنعت الماس که در سلطه شرکتی به نام "دوبیرز" است ریشه دارد. ارزش این صنعت در سال 2005 در حدود 60 میلیارد دلار تخمین زده شد.
الماسها بر اساس چهار معیار شفافیت، رنگ، برش و وزن سنجیده می‌شوند. با این همه منتقدان همیشگی صنعت الماس در تلاشند تا به افرادی که برای به دست آوردن الماسهای بیشتر حریصانه تلاش می‌کنند معیار دیگری را بشناسانند که "جنگ" نامیده می‌شود.
آیا دوستداران این سنگ‌های ریز و درشت درخشان فکر می‌کنند در اختیار داشتن یکی از این الماسها ارزش رنج‌ها،مرگها و آوارگی هزاران آفریقایی را خواهد داشت؟
الماسهای خونین یا الماسهای جنگ به سنگ‌هایی گفته می شود که در مناطقی خاص از آفریقا توسط گروه‌های فاسدی که برای تامین هزینه جنگهای شورشیان و جنگهای داخلی به پول نیاز دارند به صورت غیر قانونی استخراج و صادر می‌شوند.
پیش از آنکه به جزئیات نفرت‌انگیز تجارت فاسد الماسهای آفریقایی بپردازیم، باید به دو نکته مهم اشاره شود، اول اینکه درصد کمی از الماسهای جهان هستند که هنوز از این مناطق ویژه در آفریقا استخراج می‌شوند و هیچ راهی برای فهمیدن اینکه آیا آمار الماسهای خونین حقیقاتا درست هستند یا نه وجود ندارد زیرا به راحتی می‌توان الماسها را از این کشورهای درگیر به بیرون قاچاق کرد. دوم اینکه تمامی کشورهای آفریقایی پایگاه این نوع از تجارتهای غیر قانونی الماس نیستند.
برای درک بهتر تجارت الماس آفریقا ابتدا باید فهمید که چرا الماسها در بخش‌هایی از این قاره بزرگ مورد بهره برداری سودجویان قرار می‌گیرند. بهتر است با این سوال شروع کنیم: تجارت الماس آفریقا را چه کسی آغاز کرد و چه کسی تلاش دارد آن را تحت کنترل خود درآورد؟
تاریخچه الماس در آفریقا
الماسها در حدود 600 میلیون تا 3 میلیارد سال پیش در آفریقا به وجود آمدند، زمانی که فشارهای کلان و حرارت بالا باعث شد کربنی که در عمق هزار و 931 کیلومتری از سطح زمین قرار داشت کریستالی شده و به الماس تبدیل شود. این الماسها به تازگی و در حدود یک میلیون سال پیش توسط فوران‌های آتشفشان به سطح زمین نزدیکتر شده‌اند.
بر خلاف اینکه گفته می‌شود الماس بسیار کمیاب است، معادن موجود در آفریقا، کانادا و دیگر کشورها مملو از این سنگ‌های ارزشمند است که استخراج شده و برش می خورند و سپس سود کلانی را به وجود می آورند.
میل به الماس هرگز به اندازه امروز زیاد نبوده و از این رو صنعت الماس با وجود بالا بودن هزینه‌ها و نگرانی‌ها بر سر قانونی بودن یا نبودن تجارت الماس، همچنان در حال رشد است، و در این میان شرکت "دوبیرز" اصرار دارد که با وجود سلطه بر بازار الماس جهان،تمامی الماسهای این شرکت کاملا پاک هستند.
شورای جهانی الماس که از سال 2000 با هدف مبارزه با تجارت غیر قانونی الماس در آفریقا آغاز به کار کرده است، باور دارد الماسها به جز زیبایی فواید زیاد دیگری برای جهان دارند. برای مثال صنعت الماس از بیش از 10 میلیون انسان در سرتاسر جهان پشتیبانی می‌کند و همچنین سود به دست آمده از تجارت الماس در مبارزه با بیماری ایدز در آفریقا بسیار تاثیر گذار است.
الماسهای خونین آفریقا
متخصصان می‌گویند فروش غیر قانونی الماسهای خونین میلیاردها دلار سرمایه برای تامین جنگهای داخلی و دیگر درگیری‌ها در کشورهای آفریقایی از جمله "سیرالئون" که جنگ آن در سال 2002 به پایان رسید، آنگولا، لیبریا، ساحل عاج و جمهوری دمکراتیک کنگو را تامین کرده است.
در اغلب موارد،افرادی که در پس این جنگهای داخلی هستند، شورشیانی علیه دولت قانونی به شمار می‌روند که می‌خواهند کنترل مناطقی که در صنعت الماس از سوددهی بالایی برخوردارند را در دست بگیرند.
برای مثال در سیرالئون گروهی مشهور به گروهی شورشی "جبهه متحد انقلابی" ساکنان روستاهایی که بر روی معادن الماس واقع بودند را کشته، تهدید کرده و حتی دست و پای آنها را قطع کردند تا در نهایت توانستند کنترل کامل معادن منطقه را به دست بگیرند.
این گروه سپس به روستای بعدی رفت تا معادن بیشتری به دست بیاورد و این کار وحشتی در سیرالئون به وجود آورد که بسیاری از افراد خانه‌های خود را ترک کرده و فرار کردند. در این درگیری ظالمانه به طور کلی 20 هزار انسان بیگناه دچار قطع عضو شدند، 75 هزار نفر کشته شده و دو میلیون نفر از این کشور فرار کردند.
بر اساس گزارش نشنال جئوگرافیک، تمامی این درگیری‌ها به طور کلی بیش از چهار میلیون نفر کشته و میلیون‌ها نفر فراری از خود به جا گذاشتند. در دهه 1990 سازمان‌های حقوق بشر تلاش کردند تا افسانه تکان دهنده این نسل کشی‌ها و حرص و طمع را در برابر چشم جهانیان زنده کنند.
در همین راستا برنامه "طرح فرایند صدور گواهی کیمبرلی" ( Kimberley Process Certification Scheme) در سال 2002 به منظور کنترل تجارت الماس ایجاد شد تا از ورود الماسهای خونین به بازار قانونی الماس جلوگیری شود. این طرح توسط صنعت الماس جهان پایه گذاری شده و توسط سازمان ملل متحد اجرا شد.
الماس آفریقا
بر اساس گزارش "دوبیرز" بیش از 70 کشور در این برنامه که دولت‌ها را متعهد می‌سازد تا از صادرات الماسها در کانتینرهای ایمن اطمینان حاصل کنند، مشارکت کردند. هر یک از محموله‌ها نیز باید از گواهی‌نامه مجاز دولتی با شماره گذاری ویژه برخوردار باشند تا اطمینان حاصل شود که محموله حاوی الماسهای خونین نیست. همچنین کشورها باید هر نوع محموله که از گواهی‌نامه کیمبرلی برخوردار نیست را بازگردانند.
طرفداران طرح کیمبرلی اکنون ادعا دارند 99.8 درصد از الماسهای امروز جهان کاملا قانونی و غیرخونین هستند. اما منتقدان بر این باروند این طرح هیچ تضمینی نمی‌دهد که بتواند از ورود الماسهای غیر قانونی از طریق قاچاق از کشورهای بحران زده آفریقایی به کشورهای تحت پوشش طرح کیمبرلی و سپس صادرات قانونی آنها جلوگیری کند.
در حقیقت گزارش سال 2006 سازمان ملل متحد و آمریکا نشان می دهند نزدیک به 23 میلیون دلار الماس خونین از ساحل عاج به کشورهای مجاز قاچاق شده و سپس به صورت قانونی در جهان توزیع شده‌اند.
با وجود اینکه آفریقا در حدود 60 درصد از نیاز الماس جهان را تامین می کند، منابع جایگزینی نیز برای تامین الماس وجود دارند. با در نظر گرفتن اینکه تمامی کشورهای آفریقایی از بحران جنگهای داخلی رنج نمی برند، می توان به کشور بوتسوانا اشاره کرد که توانسته با کمک صنعت استخراج الماس موفقش، رشد قابل توجهی داشته باشد.
این کشور به همین واسطه به عنوان یکی از اقتصادهای در حال رشد جهان معرفی شد در حالی که در سال 1966 این کشور به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای جهان شناخته می‌شد. کانادا و دیگر کشورهای جهان نیز از معادن غنی الماس برخوردارند.
دانشمندان سرتاسر جهان نیز در راستای برطرف ساختن زوایای ترسناک صنعت الماس جهان، برای بیش از 50 سال در تلاش بوده‌اند تا در آزمایشگاه‌هایشان الماسی حقیقی به وجود بیاورند با این امید که بتوانند به نیاز غیر قابل مهار به الماسهای طبیعی خاتمه دهند.
با وجود اینکه طی این سال‌ها سنگ‌هایی با استحکام بالا و قابلیت برش دادن دیگر الماسها در آزمایشگاه‌ها ساخته شدند، هنوز نتوانسته‌اند به کیفیت الماسهای طبیعی دست پیدا کنند و از این رو در صنایع مختلف از قبیل صنایع برش الماسی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الماسهای خونین بر پرده سینما
در کنار فعالیت‌های سازمان‌های مدافع حقوق بشر، یکی از تاثیرگذارترین رویدادهایی که توانست توجه جوامع و کشورها را نسبت به پدیده دردناک الماسهای خونین جلب کند فیلمی با همین نام (الماسهای خونین) است که در سال 2006 ساخته شده و در آن داستان یک قاچاقچی جنگی (لئوناردو دی کاپریو) در میان جنگ داخلی سیرالئون به تصویر کشیده شده است که در تلاش است الماسی بی‌قیمت را از روستایی خارج کند.
با وجود اینکه در فیلم وحشیگری که ساکنان روستا با آن مواجه بودند به خوبی به تصویر کشیده شده بود، بسیاری این فیلم را ملایم تر و خفیف‌تر از آنچه واقعا در سیرالئون روی داده می‌دانند. طبیعی است که صنعت الماس جهان پس از اکران این فیلم موضع تدافعی به خود گرفت و بلافاصله اعلام کرد که طرح کیمبرلی وضعیت تجارت ناسالم الماس را تا حد چشمگیری بهبود بخشیده است.
الماسهای غیر خونین
حتی تندرو ترین منتقدان تجارت کنونی الماسهای آفریقایی نیز بر این باورند متوقف سازی این تجارت در آفریقا می‌تواند تاثیرات ناخوشایندی بر زندگی انسانهای بیگناه آفریقایی که برای ادامه زندگی به تجارت الماس تکیه دارند، داشته باشد.
بسیاری از کشورهایی که در گذشته درگیر جنگهای داخلی بوده اند،از قبیل سیرالئون و لیبریا،در نهایت توانستند خود را از چنگال جنگهای داخلی نجات داده و صادرات همراه با صلح الماس را از سر بگیرند. با این همه مناطقی مانند ساحل عاج و بخشهای شرقی کنگو هنوز با بحران الماسهای خونین مواجهند.
گروه های مدافع حقوق بشر از قبیل سازمان عفو بین الملل و دیدبان جهانی از دولتهای ائتلافی می خواهند تا برای اطمینان از صادرات و واردات الماسهای قانونی کشورهای تحت پوشش طرح کیمبرلی را کنترل کنند.
این گروه‌ها از این نگرانند که در صورت عدم وجود کنترل کافی برای جلوگیری از ورود الماسهای خونین به تجارت قانونی الماس، پدیده تجارت خونین الماسها دوباره احیا شود.
