از دید بسیاری از شهروندان، این اقدامات در طول سال‌های گذشته، چهره مناسبی به شهر بخشیده است اما همچنان هستند منتقدانی که فعالیت‌های سازمان زیباسازی را مورد نقد قرار می‌دهند. از این‌رو در یکی روزهای آخر سال که اتفاقا مصادف است با روز زیباسازی و اوج فعالیت این سازمان، به‌سراغ یکی از مدیران این سازمان رفتیم. مهدی گلشنی، معاون فنی مهندسی سازمان زیباسازی در گفت‌وگو با همشهری به بسیاری از این انتقادات پاسخ گفت و عملکرد سازمان زیباسازی را تشریح کرد.
- پیش از هر چیز، درباره طرح‌هایی که به تازگی، سازمان اجرا کرده، توضیح دهید.
طبق سیاستگذاری‌ای که از قبل در سازمان و حوزه تخصصی من بوده، فعالیت سازمان در زمینه الگو‌سازی، طراحی و نظارت بر عملکرد مناطق در بعد منظرشهری شکل‌گیری پیدا کرده است. کاری که امسال تعریف شد، در زمینه ارتقای کیفیت محیط شهری بود؛ یعنی پروژه‌هایی که بتوانند از لحاظ کیفیت محیط شهری و منظرشهری تأثیر بگذارند. این مسئله در ابعاد و پروژه‌های مختلفی اتفاق افتاده که هرکدام سر فصل جداگانه‌ای دارد؛ مثل، ساماندهی و طراحی معابر در پیاده‌روها و گشت‌گاه‌ها که در بلوارکشاورز، پیاده‌روهای فرهنگ و هنر که اسم فعلی آن برادران مظفر است و پیاده‌راه حرم خلاصه شده است.
در زمینه میادین، بخشی از کار در میدان انقلاب انجام شد که به‌عهده سازمان بوده و عمده تمرکزمان را روی طراحی گذاشتیم و در سال آینده بیشترین فعالیتمان روی ساماندهی میادین خواهد گذشت. البته در تلاشیم عملیات اجرایی پروژه میدان ونک را تا پایان سال آغاز کنیم ولی میدان‌هایی مثل میدان تجریش، آرژانتین، کار تکمیلی میدان انقلاب، میدان فاطمی و میدان‌های مختلف دیگر که بیش از 13 میدان است را برای سال آینده پیش‌بینی کرده‌ایم که ساماندهی شود.
در زمینه پل‌های عابر پیاده هم در سال‌جاری بالغ بر 15 پل مکانیزه را در دستور کار خود داشتیم که تا‌کنون 12 مورد آن انجام شده و مابقی تا پایان سال تکمیل می‌شود. یکی از مهم‌ترین این پل‌ها، پل‌های مکانیزه خط 3 سامانه اتوبوس‌های تندرو بود که در محور اتوبان افسریه کار شده و مراحل نصب آن تمام شده است. پل‌های دیگری نیز در سطح شهر وجود داشته از جمله حد فاصل میدان تجریش تا میدان قدس که عملکرد بسیار خوبی داشته است.
در زمینه بناهای ارزشمند بسترسازی‌های مناسبی انجام شده که کارها از بعد مطالعاتی و هویتی شروع شده و به بحث‌های مدیریتی و اجرایی می‌رسد. از جمله کارهایی که انجام شده چهارراه مخبرالدوله بوده که به‌زودی عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود. بدنه‌سازی و ساخت کف پیاده‌روهای این چهارراه در برنامه کاری ما قرار گرفته و به‌زودی عملیات اجرایی آن نیز آغاز خواهد شد. روی ساماندهی میدان شهدا کار کردیم و نتایج کار آن در حال آماده شدن است. ابتدای سال عمده کارهایمان را روی طراحی گذاشتیم تا هر زمان فرصت اجرای آن بود کارهای مقدماتی و مطالعاتی آن انجام شده باشد.
از جمله کارهای دیگری که انجام دادیم زیر پل‌های سواره است که فضاهای منفی وجود دارد و نیازمند رسیدگی است. با طراحی‌هایی که انجام شده آماده اجرای این پروژه هستیم که در تلاشیم زیر نظر مناطق مربوطه انجام شود.
- ساماندهی و مرمت امامزاده‌ها هم از سال آینده زیر نظر سازمان میراث فرهنگی انجام خواهد شد.
پروژه دیگری که در دست داریم ساماندهی مسیر پیاده رو جمشیدیه به دارآباد است که می‌خواهیم این 2مسیر را به هم وصل کنیم. در مورد تفرجگاه‌ها نیز برنامه‌هایی داریم از جمله بحث ایجاد پاتوق‌های محله‌ای و فرا‌محله‌ای. برای این منظور حدود 50 نقطه شناسایی و کار طراحی آن توسط سازمان و کار اجرایی آن توسط مناطق 22گانه انجام می‌شود.
یک پروژه خاص هم داریم که آن اجرای تله کابین که در مرحله طراحی است. فاز یک پروژه را از ابتدای سال آینده آغاز خواهیم کرد و سرانجام طی 3 سال آینده شبکه تله‌کابین در مناطق تفرجگاهی در دامنه البرز را خواهیم داشت. ابتدا پارک کوهسار به تله کابین مجهز می‌شود و در سال‌های آینده نیز مابقی دامنه البرز به تله کابین متصل خواهد شد.
ساماندهی تابلوهای تبلیغاتی از دیگر کارهای سازمان که از یک سال پیش آغاز شده و تا 2سال آینده ادامه خواهد داشت. همچنین پروژه دیگری که طراحی آن به دوش سازمان گذاشته شده، بحث ساماندهی ورودی‌های شهر تهران است. ما 8 ورودی را شناسایی کرده و مشاور سازمان حدود 6 ماه است که روی آن در حال کار است.
در کنار اینها، بعد از شست‌و‌شوی برج آزادی، کار شست‌و‌شوی اماکن خاص و تاریخی را با توجه به این اصل که آسیب نرساند و ماندگاری بنا را تضمین کند، آغاز کردیم.
در زمینه زورخانه‌ها طرح مرمتی و باز‌سازی انجام شد اما آخرین زورخانه به نام آتش‌نشان احداث خواهد شد.
- توانایی سازمان برای پیش بردن پروژه‌ها به سمت هویت دادن و بومی ساختن پروژه‌ها در چه حد است ؟
در 9 ماه گذشته رویکرد سازمان، رویکرد هویتی پروژه‌ها بوده است. ما حتی در زمینه پیاده‌روسازی، پروژه‌ها را یک پروژه هویتی می‌بینیم، بدان معنی که به‌طور مثال خیابان ولیعصر با توجه به بار فرهنگی، هویتی که دارد با خیابان شریعتی، آزادی یا یک خیابانی در منطقه 18 فرق می‌کند. در پروژه، نقاط خاص هر خیابان تعریف شده و طراحی متفاوتی با بقیه مسیر خواهد داشت. به‌عنوان مثال کاری که در پیاده‌روی مسجد ارشاد صورت می‌گیرد متفاوت با بقیه نقاط است.
در واقع محور هویت‌بخشی در کلیه پروژه‌های سازمان وجود دارد. یک کمیته معماری شهری از اساتید و متخصصان مختلف در ارتباط با بحث هویت تشکیل شده است. همه پروژه‌های سازمان از فیلتر این کمیته می‌گذرد که بار هویتی به پروژه‌ها می‌دهند. برنامه‌ریزی انجام شده ما این است که پروژه‌ها ابتدا مطالعات تاریخی داشته و روی بحث هویتی آن کار شده باشد و از دل این‌دو پروژه‌ها تعریف شده باشد.
در واقع به این نتیجه خواهیم رسید که طی 3سال آینده شاهد یک فضای شهری خواهیم بود که مملو از نمادهای هویتی خودمان است. این نشان‌دادن هویت گذشته به اشکال خاص است که یک مورد آن می‌تواند نماد، یا ساماندهی فضا یا کاربری باشد.
- درباره لزوم و ضرورت پروژه تله کابین کمی صحبت کنید، چرا سازمان زیباسازی به این نتیجه رسیده که باید این اتفاق بیافتد؟
این پروژه در3 فاز پیش‌بینی شده است که در نهایت مسافت طولانی‌ای را در بر می‌گیرد؛ فاز اول در سال 89، فاز دوم سال 90 و فاز سوم سال 91 اجرایی می‌شود. امیدواریم که بودجه این پروژه به موقع به دستمان برسد. البته بنا شده است که از طریق سرمایه‌گذاری این اتفاق بیافتد. موضوعی که باعث شده این طرح جدی شود، به اصل وجودی سازمان زیباسازی و ارتقای کیفیت محیط شهری برمی‌گردد.
واقعیت این است که محیط شهری ما از بسیاری از امکانات عاری است. از طرف دیگر، سیمای شهر و ساماندهی منظر شهر می‌تواند یک اتفاق برای شهر تهران باشد ولی لزوما زیباسازی شهر به معنای ارتقای کیفی به‌صورت کامل و مطلوب آن نیست. ما در فضاهای شهری باید فضاهای مطلوب شهری داشته باشیم که از لحاظ کارکرد، ایمنی، امنیت، زیبایی و مسائل اینچنینی بتواند پاسخگو نیاز‌های شهروندان باشد. اگر تک‌تک این آیتم‌ها را مطلوب کردیم، می‌توانیم بگوییم یک شهر مطلوب داریم. منظر شهری یا سیمای شهری یکی از این شاخص‌ها است که باید به آن توجه کرد.
در زمینه ارتقای زندگی شهری، بحث توجه به تفرجگاه‌ها و ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهر مطرح است. یکی از این مباحث کوهستان‌های تهران است و اینکه از پتانسیل‌های بسیار عالی این جاذبه‌های طبیعی شهر تهران نتوانسته‌ایم استفاده کنیم و به‌رغم اینکه در حال حاضر مخاطب‌های خاص خود را دارد ولی مناسب‌سازی نشده است.
از این رو، موضوع ساخت تله‌کابین در کوهستان‌های شمال شهر تهران مطرح شد؛ موضوعی که جاذبه توریستی ایجاد می‌کند و برای شهروندان شهرهای دیگر و حتی توریست‌های خارجی جذاب خواهد بود.
- سازمان زیباسازی برای ایجاد فضاهای عمومی در تهران چه برنامه‌ای در درست اجرا دارد؟
در واقع ایجاد پیاده‌راه‌ها و گشت‌گاه‌ها به همین منظور پیگیری می‌شود؛ یعنی علاوه بر اینکه پیاده‌روهای شهر تهران باید مناسب شود، فضاهای پیاده‌راهی را باید افزایش دهیم و جایی داشته باشم که فقط عابر پیاده در آن حضور داشته باشد. در حال حاضر پیاده‌راه حرم عبدالعظیم آماده شده است و دارای این خصایص است. پیاده‌راه فرهنگ و هنر نیز با این ویژگی طراحی شده است که آماده بهره‌برداری است. این پیاده‌راه فقط برای استفاده‌های فرهنگی و هنری طراحی شده است.
فرهنگستان هنر و صبا در در این منطقه است و اگر این دو فرهنگستان اجتماعات خود را به پیاده‌راه فرهنگ و هنر بیاورند، یک فضای هنری ایجاد می‌شود. البته این پیاده‌راه به این دو فرهنگستان ختم نمی‌شود، بلکه هنرمندان از هر قشری می‌توانند کارهای خود را به این محل آورده و از این مکان استفاده کنند. این عرصه‌های اینچنینی در تهران بسیار کم است و برای توسعه آن، چنین حرکتی یک سال است که آغاز شده است. یکی از مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد این است که فکر می‌کنیم هر محوری را که ببندیم ترافیک اطراف آن بسیار زیاد خواهد شد، در حالی که نگاه باید این باشد که پیاده‌ها در اولویت قرار گیرند.
ترافیک موجود را نیز می‌توان با حمل‌ونقل عمومی و البته همکاری مردم تا حدودی کاهش داد. به عقیده من نباید فقط به‌علت ترافیک از چنین پروژه‌هایی صرف‌نظر کرد و توسعه فضاهای عمومی باید مدنظر قرار گیرد. پروژه پاتوق محلات 2سال است که تعریف شده، حدود 100نقطه از تهران اجرا شده و در اختیار مردم قرار گرفته است. بسیاری از این پاتوق‌ها با استقبال خوبی روبه‌رو شده‌اند چرا که مردم فضای عمومی ندارند و این فضاها تنها به پارک‌ها محدود شده بود ولی در حال حاضر اهالی یک محل یک نقطه نزدیک و در دسترس را دارند. البته باید این فضاها تقویت شود و این نقاط ابتدایی، تازه آغاز توسعه فضاهای عمومی شهر است.
- پیرامون پروژه حصارزدایی دیوار املاک توضیح دهید؟
یکی از مشکلات شهر تهران باریک بودن معابر آن است که این باریک بودن باعث محدود شدن حوزه دید ما در برابر جداره‌های موجود می‌شود؛ یعنی همزمان همه آشفتگی‌های روی نماها را می‌بینید. مثلا خیابان قصردشت یا کمیل و غیره از این قبیل هستند. گذر از اینگونه معابر باعث آشفتگی می‌شود بدون اینکه بدانید از چه چیزی خسته شده‌اید. در این طرح می‌خواهیم دیوارهای عمومی سطح شهر (املاک دولتی و نیمه دولتی) را جمع کنیم تا یک عمق دید به‌وجود بیاید. به‌ویژه مکان‌هایی که پشت آنها فضاهای سبز یا نماهای ارزشمند و خوب وجود دارد. به‌عنوان الگوی اول دیوارهای ساختمانی را که متعلق به تبلیغات اسلامی در تقاطع حافظ- سمیه جمع کرده و تبدیل به نرده کردیم. اینگونه پروژه‌ها قابلیت انجام در سطح شهر تهران را دارند.
- به‌عنوان یک شهروند، شهر تهران را تا چه اندازه برای خودتان ایده‌آل می‌دانید؟
شهر تهران از لحاظ منظر شهری به هیچ عنوان مناسب نیست ولی پتانسیل‌های بسیار زیادی دارد که به راحتی می‌توان این شهر را تبدیل به یک شهر با منظر شهری فوق‌العاده و با کیفیت کرد؛ یعنی به هیچ عنوان ناامید نیستیم و عقیده داریم که راهکاری برای خارج کردن شهر تهران از این وضعیت وجود دارد. در بعد منظر شهری که کار سازمان زیباسازی محسوب می‌شود، با این حرکت‌هایی که آغاز کرده‌ایم بالاخره می‌توانیم تهران را به جایگاه اصلی خود برسانیم.
بحث ارتقای سیمای شهر تهران بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست، یعنی هیچ مسئول شهری نمی‌تواند چنین ادعایی داشته باشد که طی 100سال آینده، شهر تهران را از لحاظ منظر شهری می‌توانم عالی کنم ولی از مردم استفاده نکنم. به‌علت اینکه جداره‌های شهری در اختیار مردم است. سازمان حدود 3 سال است که در حال تقویت مشارکت مردمی است به این معنا که مردم را به زیباسازی شهری حساس کرده تا متوجه حقوق و وظایف خود در قبال زیباسازی شهر برسند.