برای یک آن در میان حرکت سرسامآور و بیوقفه خودروهایی که از دو سوی خیابان بیهیچ مانع و چراغ قرمزی پیش میآمدند، دستپاچه شد و راه پیش و پس خود را گم کرد. او در حالی که برای رهایی از گزند خودروهایی که با شتاب از دهانه تونل 600 متری زیرگذر بیرون میآمدند، پشت مانعهای زرد و پلاستیکی پر آب وسط خیابان پناه گرفته بود، به این نکته میاندیشید که آیا بیمقدمه به درون کابوسی از نوع فیلمهای هالیوودی نیفتاده است؟
هرچند هیبت غول آساِی پل تازه نفس چهارراه زند که پلههای برقی آن در حال نصب است، به رهگذران نوید عبوری سلامت و ایمن را در آیندهای نه چندان دور میدهد، اما ترافیک درهم تنیده سایر معابر شیراز افزون بر عابران پیاده، بر سلامت روح و روان رانندگان و سرنشینان خودروها نیز اثر مخربی دارد .
شاید چنین بهنظر برسد که آغاز سال تحصیلی جدید بر افزایش تراکم خودروها تاثیر گذاشته باشد، اما سابقه نشان میدهد که ازدحام خودروها در خیابانهای شیرازپدیدهای فراگیر و فزاینده است و به روزهای خاص و مناسبتهای ویژه محدود نمیشود. برای همین است که رئیس شورای اسلامی شهر شیراز در نطق پیش از دستور خود در نشست 21 شهریور امسال خواستار یافتن راه چاره فوری برای معضل ترافیک شیراز شد.
مظفر مختاری میگوید:« ترافیک شیراز آرامآرام در حال نزدیک شدن به نقطهای است که اگر امروز فکری بهحال آن نشود، لعن و نفرین ساکنان این شهر را به جان میخریم.» در شیراز گاهی از شدت تراکم و ازدحام خودروها نفس شهر به شماره میافتد و راهبندانهای طاقتفرسا انسان را به یاد خیابانهای پایتخت میاندازد.
رئیس شورای اسلامی شیراز، یکی از دلایل قصه پرغصه ترافیک شیراز را افزایش سالانه 140 هزار دستگاه بهشمار خودروهای در حال تردد در خیابانهای این شهر میداند و میافزاید:«مولفههای زیادی در کورشدن گره ترافیکی شیراز دست بهدست هم دادهاند. اولا شیراز شهری مهاجرپذیر و دانشگاهی است و دیگر آنکه تراکم مطب پزشکان متخصص و فوق تخصص شهر در امتداد بلوار زند و فرعیهای منشعب از آن واقع شده است و بیشتر ساختمانهایی که اکنون در آنها مطب پزشکان قرار دارد و به تبع آن ترافیکی سنگین را در این محور دامن میزند، کاربری مسکونی دارند، اما روزانه هزاران نفر در آن محدوده تردد میکنند.»
مختاری خاطر نشان میکند که تحولات مثبتی بعد از انتصاب رئیس پلیس جدید راهور استان در ترافیک شیراز بهوجود آمده، همچنین با ساخت معابر جدید، تقاطعهای غیرهمسطح و بهکارگیری سیاستهای کارآمد برای بازشدن گره ترافیکی شهر گامهای محسوسی برداشته شده است.
با این همه، یک شهروند شیرازی معتقد است که ترافیک و ازدحام خودروها فقط به نقاط مرکزی شیراز ختم نمیشود. شهبازی میگوید: «تا 10، 12 سال پیش که هنوز شهرک میانرود شیراز به این حد از جمعیت نرسیده بود، شاید در هر دقیقه 20 خودرو از بلوار عدالت عبور میکرد، ولی حالا آسفالت این بلوار بهدلیل ازدحام خودروها تقریبا دیده نمیشود.»
برخی کارشناسان در توضیح علت گسترش ترافیک در محلههای دور از هسته مرکزی شهر، میگویند که شیراز بهدلیل محاصره شدن در میان کوهها نمیتواند بیشتر از حد کوهپایهها گسترش یابد و همین ویژگی موجب گسترش برخی حاشیههای شهر و در نتیجه تسری ترافیک به نقاط کناری آن هم شده است.
با این حال بسیاری از شهروندان و حتی مسئولان معتقدند که نارسایی فرهنگ ترافیکی زمینهساز ازدحام خودروها در برخی خیابانهای شیراز شده است.
مهران اعتمادی، شهردار شیراز، چند وقت پیش در نشستی به مناسبت روز حملونقل گفته بود:« تا وقتی بعضی از افراد هنگام خریدن پفک برای فرزندانشان مسیر چند کیلومتری خانه تا مرکز شهر را با وسیله شخصی طی میکنند، نمیتوان به رفع معضل ترافیک شیراز خوشبین بود.»
با این همه، کارگزاران امور شهری شیراز برای مقابله با ترافیک، اجرای33 طرح عمرانی همچون ساخت تقاطعهای غیرهمسطح و زیر گذرها در چهار گوشه شیراز را تا افق سال 1390 در برنامه گنجاندهاند و کارشناسان نیز بر ضرورت تداوم این طرحها به موازات افزایش خودروها تاکید میکنند.
یک وبلاگنویس شیرازی در یادداشتی درباره آشفتگی ترافیک خیابانهای شیراز، عوامل دخیل در این مقوله را از دیدگاه خود چنین بر میشمرد: «وجود تقاطعهای زیاد، زمان بندی نامناسب چراغهای راهنمایی و حضور سربازان کمتجربه راهنمایی و رانندگی در برخی چهارراهها.» وی ادامه میدهد: «طراحی خیابانها حتی دوربرگردانها و تقاطعهای غیرهمسطح مناسب نیست و به قولی بهنظر میرسد از نظر مهندسی ترافیک، ساختار خیابانها نقصهای زیادی دارد که باید رفع شود.»
حسین قاسمی، فرماندار شیراز، نیز گلایه خود را از وضع تردد در این شهر با حضور در یکصد و شصت و چهارمین جلسه شورای شهر چنین بیان میکند: «مردم از ترافیک شیراز خسته شدهاند. شهرداری، راهنمایی و رانندگی و سایر دستگاههای مرتبط باید هرچه زودتر تصمیمهای عاجل در زمینه ترافیک بگیرند و اگر قرار است طرح ترافیک اجرا شود باید هرچه زودتر آن را عملی کرد.»
گروهی از تصمیمگیرندگان درباره امور ترافیک شهر، تنها راه چاره برای رفع آشفتگی حملونقل درون شهری شیراز را اجرای طرح ترافیک میدانند. یکی از این افراد که میخواست نامی از او برده نشود، از احتمال اجرای طرح ترافیک در برخی خیابانهای شلوغ شیراز خبر میدهد و میافزاید: «این طرح برای کاهش ترافیک تدارک دیده شده و ممکن است بهصورت یک روز در میان در مسیرهای پر رفتوآمد اجرا شود.»
وی خاطرنشان میکند: «درصورت اجرای طرح، برای ورود به محدوده ترافیک مقررات و ضوابط ویژهای برقرار میشود که یک نمونه آن ارائه کارتهای مدت دار (مثلا 8 ساعته) به رانندگان است.»همچنین مهدی خانی که سابقه حضور در 2 دوره دوم و سوم شورای شهر را دارد و پیش از آن مدیرعامل تاکسیرانی شیراز بوده است، درباره وضع فعلی معابر شهر میگوید: «برخی معابر شهری شیراز اشباع شده است و دیگر بهصورت خیابان امکان بهرهبرداری از آنها وجود ندارد. خیابانهایی مانند عفیفآباد و رودکی باید با تمهیداتی مانند آنچه در برخی شهرهای انگلیس انجام شده است، بهصورت پارکینگ درآیند.»
این عضو شورا رابطه میان آشفتگی عبور و مرور را با افزایش جمعیت شیراز و تعداد خودروها رد میکند و میافزاید: «اگر تعداد پارکینگها افزایش یابد و توقف در آنها ارزان یا تقریبا رایگان شود، همچنین با افزایش اتوبوسهای شهری و راهاندازی خط مترو میتوان مشکل ترافیک شیراز را حل کرد.»