از این رو وزیران محیط‌زیست عراق، ترکیه، سوریه و قطر به همراه رئیس سازمان محیط زیست ایران اوایل مهرماه امسال در تهران گردهم آمدند و با امضای تفاهمنامه‌ای در اجلاس منطقه‌ای مدیریت بحران پدیده گرد و غبار متعهد شدند ظرف 5 سال این مشکل را رفع کنند. سراغ عبدالله کعبی، نماینده آبادان رفتیم تا درباره این توافقنامه و مشکلات استان های مرزی در زمینه مقابله با ریزگردها برایمان بگوید.
- توافقنامه تهران، هفتم مهر بین کشورهای درگیر بحران ریزگرد امضا شد. فکر برگزاری این اجلاس از کجا نشأت گرفت؟
ریزگردها از کانون های مختلفی به ایران وارد شدند. 3 کانون در عربستان قرار دارد و صحرای ربع‌الخالی عربستان با 250 هزار هکتار زمین لم یزرع یکی از کانون های بزرگ بحران است. در اردن و عراق هم 7 کانون بحران شناسایی شده است.
قبلا در عراق تالابی بود که آب آن از دجله و فرات تامین می‌شد، اما بعد از این که ترکیه سدی در بالادست این رودها ساخت و عراق هم سدی روی دجله و فرات زد، این تالاب به صحرای خشک تبدیل شده است. اکنون با کمترین وزش باد، ریزگردها از این 10 کانون به آسمان ایران می‌آید. چون ما نزدیک‌ترین کشور به عراق هستیم و برای نمونه فاصله خرمشهر تا بصره نزدیک به 50 کیلومتر است، نخستین کشوری که از این پدیده آسیب می‌بیند ایران است و نخستین شهرها آبادان و خرمشهر.
در این دو شهر گاهی میزان گرد و غبار معلق در هوا به 30 تا 40 برابر حد مجاز می‌رسد و باعث می‌شود که زندگی مردم به کلی مختل شود، هواپیماها نتوانند پرواز کنند و مدارس و اداره‌ها تعطیل شوند. به‌دنبال این مشکلات، ایران برای برگزاری اجلاسی در این باره پیشقدم و قرار شد وزیران محیط‌زیست کشورهای درگیر در تهران حضور پیدا کنند.
- مجمع نمایندگان استان تا کنون چه پیگیری‌هایی در این زمینه کرده است؟
با وزارت امور خارجه نشست‌هایی برگزار کردیم. مجمع نمایندگان استان جلسات زیادی هم با معاونان وزارت امور خارجه و رئیس سازمان محیط زیست تشکیل داد که در نهایت همین پیگیری‌ها منجر به برگزاری اجلاسی در تهران شد. در این اجلاس بین کشورهای درگیر در پدیده ریزگردها توافق شد که با اقداماتی نظیر مالچ پاشی و کاشت نهال و با همکاری منطقه‌ای جلوی گسترش ریزگردها و سپس انتشار آنها را بگیرند. حتی ایران اعلام کرد که حاضر است برای جلوگیری از ورود ریزگردها به خاکش، بخشی از اقدامات پیشگیرانه را با هزینه خود در عراق انجام دهد و در سفری هم که رئیس مجلس به عراق داشت این پیشنهاد را هم با رئیس مجلس و هم با دولت عراق درمیان گذاشت.
- گویا کمیته‌ای هم به این منظور تشکیل شده است؟
بله. بعد از جلسات زیادی که با وزیر امور خارجه برگزار کردیم کمیته‌ای تشکیل شد که وزیر امور خارجه، چند وزیر مرتبط با موضوع، رئیس سازمان محیط زیست و چند نفر از نمایندگان عضو آن هستند و کار را پیگیری می‌کنند. در یکی، دو ماه اخیر ورود این ریزگردها تقلیل پیدا کرده است و امیدواریم با افزایش نزولات جوی به حداقل برسد.
- قبل از این‌که این اجلاس برگزار شود، توافقی بین ایران و کشورهای عراق ، قطر و اردن صورت گرفته بود، اما در این میان عربستان سعودی از همکاری امتناع کرد. آیا در اجلاس اخیر، کشورهای درگیر در موضوع توانستند نظر عربستان را برای همکاری جلب کنند؟
عربستان همیشه درگیر این موضوع بوده است. ریزگردها مشکل زیست‌محیطی آنان هم به شمار می‌رود. وزیر امور خارجه ایران این موضوع را در اداره کل محیط زیست سازمان ملل نیز مطرح کرد و مکاتبات مفصلی در این زمینه انجام داد. بنابراین مسئولان اگر خودشان هم حاضر به همکاری نشوند، سازمان ملل آنان را ملزم خواهد کرد که در این چارچوب قرار بگیرند.
- نمایندگان استان های مرزی مانند خوزستان معتقدند که همیشه تبعیضی بین استان های مرزی و استان تهران درباره ریزگردها وجود داشته است. آنان می‌گویند با کوچک‌ترین نشانه ورود ریزگردها به تهران ستاد بحران تشکیل جلسه می‌دهد، اما درباره استان‌های مرزی اینگونه نیست. شما هم معتقد به این تبعیض هستید؟
کاملا. یادآوری می‌کنم که فقط یک بار ریزگردها نزدیک تهران شد و هوای این شهر را 5/1 برابر حد مجاز آلوده کرد که دولت، تهران را تعطیل کرد. این درحالی است که ما بعضی وقت‌ها در خوزستان تا 30 برابر حد مجاز آلودگی داشتیم اما اداره‌ها و مدارس تعطیل نشد. این وضع نشان می‌دهد به هرحال تبعیضی وجود داشته است. تازه وقتی که این ریزگردها به تهران رسیدند، دولتمردان متوجه شدند ما درگیر چه مشکلاتی هستیم. سال گذشته در یکی از نطق‌هایم گفتم که خوشحالیم که ریزگردها به تهران رسید و خوزستان تعطیل شد.