او دیر یا زود به مجازات عملش میرسد اما او تنها مقصر ماجرا نیست. جامعهشناسان معتقدند که جرم یکباره بهوجود نمیآید و در بررسی آن باید به ریشههای جرم بیشتر توجه کرد. در حادثه اخیر خیلیها پلیس را بهدلیل اقدام دیرهنگام مقصر میدانند اما به عقیده برخی از جامعهشناسان، پلیس مقصر نیست و برای شناسایی ریشههای جرم باید به عقب برگشت؛ جایی که خانواده و جامعه بیشترین تأثیر را روی فرد میگذارند.
دکتر مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری در این باره میگوید: به جای محکوم کردن پلیس یا اورژانس باید بهدنبال علت باشیم. حادثه سعادتآباد نخستین ناهنجاری رفتاری نبوده و آخرین هم نیست اما کالبدشکافی و تجزیه و تحلیل اینگونه حوادث میتواند از تکرار یا وقوع آن جلوگیری کند.
حادثه سعادتآباد نتیجه عقبگرد انسانی و کمرنگ شدن اخلاق اجتماعی در جامعه است. بهخاطر جوسازیهای متعدد نیروهای پلیس قادر به دخالت نمیشوند چرا که اگر ماموران همین ضارب را با گلوله میزدند رسانهها فریاد دادخواهی سرمیدادند و خواستار محاکمه ماموران میشدند.
بنابراین بهجای محکوم کردن ماموران، اول باید خانواده این فرد بهخاطر تربیت نادرست و پرورش روحیه پرخاشگری مورد بررسی و محاکمه قرار گیرند. دوم اینکه در جامعه، تماشاچی بیشتر از مداخلهگر وجود دارد. حتی وقتی یک آمر به معروف مورد هجوم قرار میگیرد باز کسی از او دفاع نمیکند. بالا رفتن سطح خشونت در جامعه بهخاطر بازیهای رایانهای خشن و فیلمها و سریالها به حدی رسیده است که بسیاری از فرزندان ما دچار سندرم دنیای خبیث شدهاند.
در این ناهنجاری رفتاری فرد بهخاطر دیدن صحنههای خشونتآمیز در سنین 4 تا 16 سال گرفتار نوعی بیماری رفتاری میشود بهطوری که از دیدن صحنههای خشونتبار نه تنها متأثر نمیشود بلکه احساس سرگرمی هم میکند.وی با اشاره به فیلمهای پخششده در اینترنت از حادثه سعادتآباد میگوید: صدای خنده تماشاچیان در صحنه و فیلمبرداری آنها به وسیله موبایل از فردی که در خون خود میغلتد بیانگر گسترش روحیه بیتفاوتی در قبال ناراحتی دیگران است. نکته دیگر اینکه تعدادی از جمعیت هم که اندک علاقهای به مداخله داشتهاند با فریبکاری و ادعای دفاع از ناموس قاتل از مداخله خودداری کردهاند.
دکتر ابهری میافزاید: این فرد قبلا یک بار دستگیر شده بود؛ اگر همان وقت در طول محکومیت مورد معاینه روانشناسان و رفتارشناسان قرار میگرفت، پرخاشگری و خشونت در وی شناسایی میشد.
محاکمه و مجازات سریع قاتل حتی در محل وقوع جرم، یک عامل پیشگیری از این حادثه در آینده است. مجازات دارندگان و استفادهکنندگان سلاح سرد میتواند عاملی قوی در پیشگیری از وقوع جرم باشد. بعد از اصلاح نهادهای خانواده، مدرسه و... نوبت به کوتاهی دیگران میرسد. در مورد وظایف ماموران نیروی انتظامی باید قوانین شفاف و روشن و کاربردی تصویب و ابلاغ شود تا ماموران نیز از انجام وظیفه هراس نداشته باشند.
دکتر جعفر بای، کارشناس مسائل اجتماعی نیز با اشاره به اینکه کوتاهی نهادهایی مانند خانواده، مدرسه و جامعه در بروز جرم نقش ویژهای دارد، گفت: پلیس میبایست قصور و کوتاهیهای همه نهادهای تربیتی جامعه را پوشش دهدوکمکاریهای نهاد خانواده و بد عملکردن مهدکودکها و مدارس، قصور در تحقق ماموریتهای دانشگاه و سهلانگاری افراد در انتخاب دوستان، ناکارآمدی رسانههای جمعی و فعالیتهای نامناسب نهادهای اجتماعی و... را پاسخگو باشد. پلیس مظهر قدرت و توانمندی و امنیت است و نباید با سطحی نگری اقتدار آن را زیر سؤال برد و اگر چنین شود مجرمان اجتماعی جشن و شادمانی برپا خواهند کرد.