این بی‌بصیرتی در عرصه سیاسی ریشه در ضعف ایمان، تقوا و اخلاق داشت. این مسئله بی‌تردید بیش از آنکه ریشه سیاسی داشته باشد، نشان از وجود ضعف‌هایی در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز دارد.محمدباقر قالیباف خاطرنشان کرد: در طول سال‌های گذشته، نظام فرهنگی و اجتماعی ما نتوانست نسل‌های جدید را آنگونه که شایسته بود با ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب آشنا کند.
به‌خصوص بعد از سال‌های پرافتخار دفاع مقدس ما شاهد کمرنگ شدن تدریجی برخی از آرمان‌ها و ارزش‌ها بودیم. همین مسئله باعث شد تا برخی از فرزندان جامعه که از نزدیک با ایثار و جانبازی‌های صورت گرفته برای پیروزی و حفظ انقلاب اسلامی آشنا نبودند، به‌تدریج دچار نوعی بی‌تفاوتی و بیگانگی با این آرمان‌ها شدند و در وقایع سال گذشته شاهد بودیم که فتنه‌گران از همین نقطه ضعف فرهنگی برای بسیج برخی از اقشار علیه نظام استفاده کردند.
وی در گفت‌وگویی تفصیلی با مهر به‌مناسبت سالروز حماسه 9 دی ادامه داد: از یک جنبه دیگر در طول سال‌های گذشته شاهد رواج نوعی بداخلاقی و هنجارگریزی و بعضا هنجارستیزی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بودیم که متأسفانه بعضا ریشه در عرصه سیاسی و برخی رویکردها و عملکردها در این حوزه نیز داشت. به هر حال تمام این عوامل فرهنگی و اجتماعی زمینه‌ای برای بهره‌گیری سیاسی فتنه‌گران را فراهم کرد.
قالیباف در این گفت‌وگو درباره حکمت انتخاب عنوان فتنه برای اتفاقات پس از انتخابات یادآور شد: انتخاب این عنوان از سوی مقام معظم رهبری ناظر بر ابهامات و پیچیدگی‌های حاکم بر فضا و اتفاقات آن روز بود. مقام معظم رهبری با این نامگذاری، چارچوب تحلیلی مناسبی برای آن وقایع ارائه دادند؛ چارچوبی که بر مبنای آن به‌خوبی می‌توان ماهیت آن وقایع، نیات و مقاصد بانیان و مجریان آن، علل شکل‌گیری و تداوم آن و مهم‌تر از همه وضعیت جبهه حق و باطل در این وقایع را تبیین کرد.
این اصطلاح همچنین به ما کمک می‌کند تا برای تحلیل آن وقایع به رویدادهای مشابه در تاریخ اسلام رجوع کنیم و بیاموزیم که یگانه‌راه رهایی از شرایط فتنه و شناخت حق و باطل، مددگیری از ایمان و بصیرت و رجوع و التزام به ولی فقیه به‌عنوان یگانه معیار و فصل‌الخطاب است.
شهردار تهران در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا با این تعبیر که فتنه‌های بزرگی در راه است موافقید؟ گفت: انقلاب اسلامی از بدو پیروزی تاکنون همواره در معرض امتحان‌ها، دشمنی‌ها و فتنه‌های گوناگون بوده است و شما در طول بیش از سه دهه گذشته هیچ مقطعی را سراغ ندارید که این نظام مقدس و آرمان‌ها و ارزش‌های آن در معرض هجوم و تهدید دشمنان و کینه‌توزان قرار نداشته باشد. فتنه سال گذشته تنها یکی از این سلسله فتنه‌ها بود و مطمئنا در آینده نیز دشمنان این نظام و انقلاب دست از کینه‌توزی و فتنه‌انگیزی خود بر نخواهند داشت اما نکته مهم نحوه مواجهه و واکنش ما در برابر این فتنه‌ها و میزان آمادگی ما در برابر آنهاست.
وی ادامه داد: هر قدر که آمادگی ما بیشتر باشد و هر قدر که بیشتر درصدد رفع نقاط ضعف جامعه در عرصه‌های گوناگون به‌خصوص تقویت بصیرت در جامعه باشیم می‌توانیم امیدوار باشیم که همانند گذشته از مواجهه با فتنه‌های محتمل آینده نیز سربلند بیرون آییم اما مطمئنا مهم‌ترین عاملی که می‌تواند ما را برای همیشه در برابر فتنه‌های آینده بیمه و مصون کند، رفع زمینه‌های ایجاد فتنه به‌خصوص مقابله با افراط و تندروی و مهم‌تر از همه، تبعیت کامل از ولایت فقیه و التزام نظری و عملی از رهبری به‌عنوان فصل‌الخطاب نظام است.
قالیباف در ادامه درباره تاثیر افراط و تفریط در رفتارهای سیاسی وقایع سال گذشته گفت: یکی از عوامل اصلی ایجاد رخدادهای سال گذشته افراط‌گرایی بود. افراطی گری نه تنها بصیرت را زایل می‌کند بلکه منتهی به نتایج فاجعه باری می‌شود که گوشه‌ای از آن را در حوادث سال گذشته دیدیم. با رجوع به تاریخ انقلاب اسلامی می‌بینیم که هر جا فتنه‌ای در کار بوده است و یا نظام و انقلاب با بحران و چالشی روبه‌رو شده، حتما افراط و تفریط یکی از مهم‌ترین عوامل آن بوده است.
وی افزود: میانه روی و اعتدال هم در مقام بینش و تفکر و هم در جایگاه روش و عمل، علاوه بر آنکه توصیه دینی و مذهبی ماست، از الزامات سیاست ورزی و فعالیت اجتماعی نیز هست. بی‌تردید اگر همگان به‌خصوص در عرصه کنش سیاسی، اعتدال و میانه‌روی را به عنوان یک اصل راهبردی سرلوحه افکار و رفتار خود قرار دهند، می‌توانیم امیدوار باشیم که از حجم و عمق بسیاری از حوادث تلخ و جبران‌ناپذیر به مقدار زیادی کاسته شود.
شهردار تهران در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان بین اصلاح طلبان منتقد و فتنه‌گران تفکیک قائل شد؟ خاطرنشان کرد: به اعتقاد بنده فتنه‌گران تنها عده معدودی را تشکیل می‌دهند وهمچنان می‌توان بر مبنای رویکرد رهبری مبنی بر جذب حداکثری و دفع حداقلی، بسیاری از نیروهای باسابقه و منطقی و معتدل منسوب به جریان اصلاح‌طلب را جزو سرمایه‌ها و نیروهای داخل نظام محسوب کرد.
وی ادامه داد: مهم‌ترین محور تفکیک را باید میزان التزام عملی افراد و چهره‌ها به ولایت‌فقیه دانست. آن دسته از اصلاح‌طلبان که در جریان حوادث پس از انتخابات تابع اوامر رهبری بودند و با التزام به قانون در برابر نظام و انقلاب نایستادند و همراه قاطبه ملت ایران از فتنه جویان برائت جستند و اعمال و دیدگاه‌های آنها را محکوم کردند را می‌توان جزو اصلاح طلبان داخل نظام دانست. این افراد ممکن است بعضا دارای رویکردی انتقادی نسبت به برخی مسائل نیز باشند که مسلما این امر همانگونه که مقام معظم رهبری نیز بارها تاکید داشته‌اند هیچگاه نمی‌تواند باعث خروج افراد از خیمه انقلاب و نظام اسلامی شود.
قالیباف با بیان اینکه نهم دی را مانند سایر ایام‌الله این سرزمین، روزی می‌داند که ملت بزرگ ایران ندای رهبر و ولی امر خود را لبیک گفتند و یکدل و یکپارچه برای دفاع از اسلام و ایران به میدان آمدند، یادآور شد: این روز مطمئنا روز حساسی است و علاوه بر آن مهم و تعیین‌کننده نیز هست و همین اهمیت است که واقعه 9 دی را تبدیل به یک حماسه ماندگار تاریخی می‌کند.
تمامی مولفه‌های یک حماسه بزرگ دینی و ملی نظیر عنصر رهبری، تدبیر، تاریخ‌سازی، موقعیت‌سنجی و... را می‌توان به روشنی در حماسه نهم دی سراغ گرفت. همانگونه که رهبر معظم انقلاب درباره این حماسه تاکید داشته‌اند، یگانه قهرمانان این حماسه بزرگ نیز بی‌تردید ملت آگاه و ولایتمدار ایران بودند. در نهم دی‌ماه سال گذشته قاطبه ملت ایران با عزم راسخ و شعور انقلابی خود به میدان آمدند و خط پایانی بر فتنه و فتنه‌سازان کشیدند. 9 دی‌ماه برای بنده یادآور حماسه‌سازی‌‌های فرزندان ملت ایران در دوران دفاع مقدس بود. در9 دی نیز همانند آن روزهای خدایی، شور حسینی و شعور انقلابی ملت ایران به حماسه‌ای بزرگ منتهی شد.
وی تاکید کرد: شما اگر فضای قبل و بعد از حماسه 9 دی را با یکدیگر مقایسه کنید به اهمیت این مقطع تاریخی پی می‌برید. با این حضور باشکوه مردمی شاهد بودیم که چگونه فتنه‌گران از توهم خودساخته بیرون آمدند و به چشم خویش دیدند که کوچک‌ترین پشتوانه مردمی ندارند. 9 دی پشتوانه عظیم مردمی نظام را به رخ همه جهانیان کشید و به همگان نشان داد که ملت ایران آن هنگام که پای آرمان‌ها و ارزش‌هایش در میان باشد، یکدل و یکصدا و تحت لوای ولی امرش به میدان می‌آید و از دین و ایمان و انقلاب و نظامش دفاع می‌کند. این حماسه همچنین علاوه بر افزایش بصیرت و آگاهی انقلابی، بار دیگر اهمیت وحدت و همدلی را نیز به ملت ایران یادآور شد.
شهردار تهران در تحلیل خود از جمعیت حاضر در راهپیمایی 9دی سال گذشته گفت: اگر بخواهم احساسم و تحلیلم را از راهپیمایی 9 دی اعلام کنم، باید بگویم که این راهپیمایی و این حضور باشکوه بیش از هر چیز بنده را به یاد راهپیمایی‌های ملت ایران در دوران اوجگیری انقلاب اسلامی انداخت. راهپیمایی 9 دی برای بنده یادآور راهپیمایی‌های زمستان 57 بود. فکر می‌کنم بسیاری دیگر نیز که هر دوی این فضاها را درک کرده باشند به چنین احساسی رسیده باشند.
وی ادامه داد: ما در 9 دی ماه شاهد حضور بی‌نظیر جمعیتی انبوه، همدل و همزبان بودیم که به‌رغم سلایق و علایق بعضا متفاوت همانند روزهای پیروزی انقلاب اسلامی برای صیانت از اسلام و ارزش‌های اسلامی و نیز دفاع از آرمان‌های انقلابشان دعوت رهبرشان را لبیک گفتند و تمام امیدهای فتنه‌گران و حامیان و سردمداران آنها را نقش بر آب کردند.
پیام این راهپیمایی‌ها هم یکسان بود؛ اینکه ملت ایران هنگامی که پای عزت، شرف و آبروی اسلامی و ایرانی‌اش در میان باشد، تمامی اختلاف سلایق جزئی را به کناری می‌نهد و یکدل و یکزبان و با تمام توان به میدان دفاع از انقلاب و رهبرش می‌آید.
شهردار تهران درباره مهم‌ترین تفاوت این راهپیمایی با راهپیمایی‌های سال‌های اخیر نیز گفت: به‌نظر بنده مهم‌ترین تفاوت این راهپیمایی با سایر راهپیمایی‌های سال‌های اخیر در همین حضور پرشور آحاد گوناگون ملت با علایق و سلایق متفاوت بود.
این راهپیمایی برای ملت ما به منزله تجدید عهد و بیعت با ولایت فقیه و آرمان‌ها و ارزش‌های اسلام و امام و انقلاب بود و به همین دلیل نیز معنایی متفاوت با راهپیمایی‌های گذشته داشت. فتنه‌گران به مقابله با کلیت انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن برخاسته بودند از این‌رو جبهه‌گیری در برابر آنها و اعلام انزجار و بیزاری از عملکردهای ایشان برای همه آحاد ملت، نوعی تکلیف شرعی و وظیفه ملی بود و الحمد‌لله همه جهانیان شاهد بودند که ملت ایران چگونه عمق علاقه و وفاداری خود به اسلام و انقلاب و رهبرشان را نشان دادند.
وی در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت فتنه‌گران و گروه‌های حامی آنها در فضای پس از 9دی و 22 بهمن سال 88 نیز گفت: به‌نظر بنده، فتنه‌گران با حضور میلیونی و بی‌نظیر مردم در راهپیمایی‌های 9 دی و 22 بهمن سال گذشته، پاسخ خود را گرفته‌اند. به همین دلیل نیز شاهد بودیم که از آن زمان تاکنون جریان فتنه، دیگر هیچگاه جرات هنجارستیزی آشکار و آشوب میدانی را پیدا نکرده است. همچنین شاهد ریزش فراوان در میان نیروهای منتسب به آن جریان بودیم به‌گونه‌ای که اکنون تعداد فتنه‌گرانی که هنوز لجوجانه بر عقاید باطلشان پافشاری می‌کنند به اندازه‌ای نیستند که بتوان برای نامیدن آنها از لفظ جریان استفاده کرد.
تنها معدودی فتنه‌گر منزوی و متوهم باقی مانده‌اند که آنها هم اهداف و منویاتشان برای ملت آشکار شده است. به اعتقاد بنده امروز فتنه‌گران چاره‌ای جز اعتراف به گناه و اشتباهات فراوانشان و طلب بخشش از خداوند متعال و ملت ایران و نیز تلاش در جهت جبران آن خطاها ندارند. با نگاهی به جامعه می‌بینیم که در حال حاضر افراد و گروه‌های وابسته به این جریان نه تنها در فضای سیاسی که در سایر فضاهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز دچار انزوا و فقدان جایگاه و منزلت شده‌اند و به‌نظر می‌رسد که دیگر هیچگاه نتوانند صلاحیتاز دست رفته خویش را بازیابند و یا موفق به جلب اعتماد عمومی شوند.
وی یادآور شد: ملت ایران بارها رشد و شعور بالای انقلابی خود را در مقاطع مختلف اثبات کرده است. از بدو انقلاب تاکنون هر زمان که نظام جمهوری اسلامی به حضور و مشارکت مردم نیاز داشته است، مردم با تمام توان برای دفاع از انقلاب و نظامشان در عرصه حاضر بوده‌اند؛ از مبارزات منتهی به انقلاب اسلامی گرفته تا دوران شکوهمند دفاع مقدس و تا مبارزه با جریان فتنه اخیر که مهم‌ترین تجلی آن نیز حماسه 9 دی بود.
قالیباف گفت: به‌نظر می‌رسد اکنون وظیفه فعالان سیاسی و مسئولان است که قدردان این همه شعور و آگاهی انقلابی ملت ایران باشند و تمام تلاش خویش را برای ساماندهی وضعیت مردم و اداره کارآمد کشور به‌کار بندند. امروز وحدت و همدلی تحت لوای رهبری و حول آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی مهم‌ترین وظیفه همه دلسوزان نظام و انقلاب است. ملت ایران با حماسه‌آفرینی‌های خود حجت را بر مسئولین تمام کرده است.
شهردار تهران تاکید کرد: اکنون وظیفه مسئولان است که با پرهیز از سیاست بازی و گروه‌گرایی و یکجانبه گرایی‌های افراطی تمام همت خویش را وقف اجرای سیاست‌های کلان نظام و تحقق منویات رهبری درخصوص تبیین و اجرای الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت کنند. از دیدگاه بنده، تنها از طریق تلاش در جهت اثبات کارآمدی دین در اداره جامعه و تحقق زندگی مومنانه، با عزت و توأم با رفاه و آسایش برای آحاد ملت ایران می‌توان پاسخی شایسته به حماسه‌آفرینی‌های ملت ایران داد.