در چنین شرایطی طرح اکران ویژه ماه رمضان که در آن مقطع اذان تا اذان نامید می‌شد، از سوی شورای صنفی نمایش تدوین و اجرا شد؛ طرحی که در کمال شگفتی با استقبال گرم مخاطبان همراه شد. هر چند سال 89 اجرای این طرح نه‌تنها نشانی از موفقیت نداشت که با شکست نیز مواجه شد.
اینکه به چه دلیل یک طرح در سال اول اجرایش مورد توجه و استقبال قرار می‌گیرد و در زمانی که امتحانش را پس داده با شکست مواجه می‌شود، سوالی است که سعی داریم به پاسخش برسیم. در همین خصوص سراغ مهدی کرم‌پور، رئیس اسبق شورای صنفی نمایش می‌رویم تا ابتدا در مورد چگونگی اجرای این طرح بگوید و بعد هم نظرش را در مورد شکست طرح «از افطار تا سحر» بدانیم.
- زمانی که شما رئیس شورای صنفی نمایش بودید، طرح اکران شبانه فیلم‌ها در ماه رمضان اجرا شد. آیا این طرح از جانب شخص شما به شورا ارائه شد یا پیشنهاد دیگران بود؟
این طرح یک پیشنهاد جمعی بود که در شورای صنفی نمایش مطرح شد و با پیگیری‌هایی که پس از آن انجام دادیم به اجرا درآمد. در آن زمان آقای اربابی، مدیر کل نظارت و ارزشیابی، رفته بودند و هنوز گروه جدید شروع به‌کار نکرده بود. به‌همین دلیل تقریبا می‌شود گفت اکران کشور را در شورای صنفی به تنهایی اداره می‌کردیم. از طرفی 3نفر از نمایندگان شورای عالی تهیه‌کنندگان را که سال گذشته در شورا حضور داشتند در سال88 به یک نفر تقلیل داده بودیم که او هم در جلسات حضور پیدا نمی‌کرد.
در نتیجه شورا در آن زمان از 4نفر تشکیل شده بود که در یک دفتر کوچک در خانه سینما، برنامه اکران تمام سینماهای کشور را برنامه‌ریزی می‌کرد.
در آن سال ما با دست خالی وضعیت اکران را با توجه به شرایط اجتماعی سال88 اداره کردیم و در ماه رمضان با طرح از «افطار تا سحر» باعث رونق اکران شدیم. آن روزها با رکود اقتصادی‌ای که گریبانگیر سینما بود سینمای ایران بعد از 18سال، نه تنها سیر نزولی ریزش مخاطبش متوقف شد، حتی 15درصد رشد مخاطب داشت. با طرح‌های متفاوتی که ارائه شد و مدیریت بحرانی که صورت گرفت توانستیم این کار را به سرانجام برسانیم.
- برای اجرای طرح با مشکلات یا مخالفت‌هایی برخورد نکردید؟
عده‌ای مخالفت کردند ولی من همان موقع در جراید پاسخ آنها را دادم. مخالفان با نفوذ حتی یکبار هم جلوی اجرای آن را گرفتند. ولی طی دیداری که با فرمانده اماکن نیروی انتظامی تهران داشتیم، ایشان متوجه اهمیت این موضوع شدند و مجوز کار صادر شد.
تقاضانامه می‌بایست از وزارت ارشاد صادر می‌شد اما همانطور که گفتم در معاونت سینمایی وزارت ارشاد هم مدیر مستقری به دلیل تغییر و تحولات حضور نداشت تنها نماینده اداره کل نظارت و ارزشیابی در شورای صنفی نمایش آقای علی میرزایی که فرد بسیار روشن و تحصیلکرده‌ای هستند و البته متخصص اکران، همراه ما بودند و کمک کردند که تقاضانامه‌ها برای طرح صادر شود.
در آن دوره همه افراد با هم یکدست و هم‌نظر بودند و تصمیم‌گیری‌ها به خاطر این همدلی راحت‌تر انجام می‌گرفت.
نتیجه‌ای که در آن دوره حاصل شد این بود که پتانسیلی در ماه رمضان و تمام اعیاد مذهبی وجود دارد که سینمای ما از آن بهره لازم را نمی‌برد، از ظرفیتی بالقوه به بالفعل تبدیل شد. یعنی از یک برنامه متناسب با ظرفیت‌های تقویم و امکانات بومی استفاده مناسب شد.
- چرا نیروی انتظامی با این کار مخالف بود تا جایی که یکبار هم جلوی اجرای طرح را گرفت؟
اصولا قانونی وجود دارد که اماکن عمومی تا ساعت 12شب بیشتر اجازه فعالیت ندارند. این قانون شامل رستوران‌ها، کافه‌ها و سینماها هم می‌شود البته اینکه چرا سینماها مشمول این قانون می‌شوند را متوجه نمی‌شوم. چون معتقدم سینما اگر در ساعت‌هایی بعد از این زمان هم تماشاگر دارد باید بتواند به‌کارش ادامه بدهد مخصوصا در ماه مبارک رمضان که حتی ساعات اداری هم کمی دیرتر شروع می‌شود و غالب افراد ترجیح می‌دهند تفریحاتشان را از زمان افطار تا سحر انجام دهند. کما اینکه می‌بینیم در بسیاری از جاها حتی جام فوتسال و امسال مسابقات لیگ برتر فوتبال هم برپا می‌شود. به نظرم این قانون باید کمی منعطف‌تر و با پدیده‌های روز همراه شود.
- با توجه به شرایط خاص آن مقطع چطور تصمیم گرفتید دست به چنین اقدامی بزنید؟
در آن شرایط ما اعتقاد داشتیم سینما باید باقی بماند و ادامه پیدا کند. فکر می‌کنم این مساله اهمیت دارد که در تاریخ سینما ثبت شود که در دوره‌ای با توجه به شرایطی که وجود داشته عده‌ای در یک اتاق کوچک جمع شدند و در حد توانشان فعالیت‌هایی انجام دادند تا سینمای ایران باقی بماند؛ سینمایی که زحمت زیادی برای به اینجا رسیدن آن کشیده شده بود. ما معتقد بودیم که سینما یک مکان فرهنگی است که چراغش باید روشن بماند.
- این طرح سال گذشته تقریبا شکست خورد و فروشش از سال88 که اولین سال اجرای این طرح است پایین‌ترآمد. حال آنکه انتظاری خلاف این می‌رفت. دلیل این اتفاق را در چه می‌‌دانید؟
به نظرم طرح در این سال درست برنامه‌ریزی و اجرا نشد که این اتفاق افتاد. طرحی که ما در سال88 به اجرا درآوردیم اتفاقی نبود و رویش کارشناسی دقیق انجام شده بود. فقط یک طرح و ایده نبود. این کارشناسی باید برای سال بعد هم به درستی پردازش می‌شد. در ضمن در سال89 آن همدلی‌ای که باعث موفقیت ما شد دیگر در سینما وجود نداشت؛ شورای صنفی نمایش رئیس نداشت، تهیه‌کنندگان هر کدام نظرات گروهی و جناحی خودشان را پیگیری می‌کردند، کانون کارگردانان از اختلافات داخلی رنج می‌برد و خانه سینما و معاونت سینمایی از نظر سطح مناقشات در این میان فدا شد، سینما و اکران بود. متاسفانه در ایران رویه خاصی وجود ندارد و این افراد هستند که درمدیریت‌شان سلایق خود را اعمال می کنند .
- در کنار این مسائل که گفتید، کیفیت فیلم‌هایی که در سال89 برای اکران در نظر گرفته شده بود می‌توانست عاملی باشد برای اینکه این طرح با شکست روبه‌رو نشود؟
این هم می‌تواند درست باشد اما همه ماجرا نیست چرا که کیفیت فیلم‌هایی که در سال89 اکران شد جز چند اثر، باقی تفاوت چندانی با فیلم‌های سال 88 نداشتند. اعتقاد من این است که برای برنامه اکران فیلم‌ها باید یک نقشه استراتژیک داشته باشیم و چشم‌انداز درستی از آنچه هستیم و آنچه می‌خواهیم به آن برسیم، پیش رویمان ترسیم کنیم.
- در مورد اسم این طرح هم کمی توضیح می‌دهید. گویا چندین پیشنهاد داده شد که در نهایت عنوان«از افطار تا سحر» برای این طرح مورد تایید قرارگرفت .
اگر درست خاطرم مانده باشد نام «اذان تا اذان» پیشنهاد آقای علم‌الهدی بود که بعدا از آن ایراد گرفتند و نام «از افطار تا سحر» روی آن گذاشته شد. البته فکر می‌کنم اینکه چه نامی داشته باشد اهمیت چندانی ندارد و نفس عملش مهم است. خاطرم هست که یکی از مداحان به طرح انتقاد کرده بود و من همان زمان در مصاحبه‌ای متذکر شدم: «بهتر است هر کسی در مورد حیطه تخصصی خودش صحبت کند همانطور که ما در مورد کار ایشان که تخصص نداریم صحبت نمی‌کنیم» مگر تلویزیون در ایام ماه رمضان سریال‌های جذاب نشان نمی‌دهد؟ خب در سینما هم باید تنوع ایجاد شود تا مردم بتوانند انتخاب کنند که با خانواده‌هایشان به دیدن چه فیلمی بروند. اینکه مردم دیدن یک محصول فرهنگی داخلی را انتخاب کنند، برای همه سیاستگذاران و تولیدکنندگان آثار فرهنگی یک جهاد اکبر محسوب می‌شود. این اقدام از اینکه مردم بخواهند مصرف‌کننده دست‌پخت شبکه‌های خارجی باشند، قطعا بهتر است.
- تا پیش از این در مناسبت‌های مذهبی مثل ماه رمضان، سینما رفتن جزو عادات‌مردم محسوب نمی‌شد. از طرفی شما در شرایطی در این ماه دست به چنین اقدامی زدید که در روزهای عادیش هم سینماهای کشور از نظر اکران در وضعیت خوبی قرار نداشت . چطور شد که با توجه به همه این مسائل باز تصمیم گرفتید این کار را بکنید؟
به دلیل اینکه ما بنا به اطلاعاتی که وجود داشت رجوع کردیم و متوجه شدیم در دوره قبل از انقلاب، ماه رمضان یکی از بهترین زمان‌های نمایشی بوده است. یکبار هم بعد از انقلاب فیلم آکواریوم در این ماه اکران شد و جواب گرفته بود. فقط کافی است که با یک هوش متوسط به اطراف‌مان نگاه کنیم. مگر می‌شود مردم ما در اعیاد و چنین ماه مبارکی به سینما نروند. مگر این همه سریال‌های تلویزیونی را در این ماه تماشا نمی‌کنند؟ خب سینما هم می‌تواند گزینه دیگری برای مردم باشد.
کار ما ریسک بود ولی ریسک با مطالعه‌ای بود. به آن فکر کرده بودیم و ایمان داشتیم و سپس به اجرایش درآوردیم. در نهایت هم همه دیدند که چقدر مورد استقبال مردم قرار گرفت.
- ایده خاصی هم برای انتخاب فیلم‌ها داشتید؟
بله، ما سعی می‌کردیم فیلم‌های جذاب را برای این دوره از اکران در نظر بگیریم. از آنجایی که معیارمان مردم بودند با توجه به سلیقه و انتظار آنها انتخاب‌هایمان را انجام می‌دادیم.
زمانی هست که شما برای محرم و صفر دست به انتخاب می‌زنید که خب طبیعتا کارهای متفاوت‌تری را انتخاب می‌کنید. اما از ماه رمضان اگر 3روز عزاداری از ضربت خوردن تا شهادت حضرت‌علی(ع) را جدا در نظر بگیریم، این ماه، ماه جشن، مهمانی و ضیافت الهی است و ما باید با آن مثل عید برخورد کنیم. فیلم‌هایی را در نظر گرفتیم که مردم دوست داشته باشند، نه آثاری که بخواهند به آنها تحمیل شوند.
تنوع در اکران و اینکه مخاطب امکان انتخاب داشته باشد مهم‌ترین پارامتر برای رونق اکران است که در دوره ریاست من در شورای صنفی سرلوحه برنامه‌های گروه ما در تنظیم برنامه‌های اکران قرار گرفته بود.
حیف است در اینجا از آقایان عبدالله علیخانی، غلامرضا فرجی و فرشید موتمنی‌آذر که با تجربیات بسیار و همراهی قابل تقدیرشان در آن دوران سخت کنار هم بودیم و این مهم را به سرانجام رساندیم، یاد نکنم.