ادمیلیبند رهبر حزب کارگر و مخالف اصلی دولت ائتلافی انگلیس، در سخنانی ضمن محکوم کردن شیوه برخورد دیوید کامرون نخستوزیر محافظهکار با تحولات اخیر کشور، ریشه این ناآرامیها را رسواییهایی چون ماجرای شنود و رسوایی مالی نمایندگان پارلمان میداند. در شرایطی که نظرسنجیها نشان میدهد مردم انگلیس از شیوه اداره ناآرامیها توسط نخستوزیر راضی نیستند، رهبر حزب مخالف بهترین فرصت را برای استفاده از این فضا و محکوم کردن دولت دارد.
«بحث، بحث فقر نیست، ما درباره فرهنگ صحبت میکنیم.»؛ اینها اظهارات دیوید کامرون، نخستوزیر بریتانیا درباره ناآرامیها و اعتراضهای اخیر لندن است که در مجلس عوام بیان شد. وی در این باره افزود: در بسیاری از موارد، والدین این بچهها (نوجوانان شورشی)- اگر والدینی داشته باشند- اهمیتی به اینکه فرزندانشان کجایند یا با چه کسی هستند نمیدهند و آنها را به حال خود رها کردهاند.
دیوید کامرون پنجشنبه را، روزی که وی به همراه سایر دولتمردان این کشور در جلسه ویژه مجلس عوام حضور یافت، روز بزرگی برای سیاسیون این کشور ندانست. با این حال شورشهای اخیر مجال جدیدی برای رقابت دولتمردان این کشور به وجود آورده است و او و اد میلیبند (رهبر حزب کارگر) در رقابتی آشکار با یکدیگر دائما درباره مسئولیتپذیری اجتماعی و اینکه دولت چطور باید به انسجام جامعه کمک کند به سخنرانی و اظهار نظر میپردازند.
در واقع بهنظر میرسد مسائل مربوط به طبقه پایین و بیقید و بند جامعه بریتانیا، موضوع اصلی جلسات دو حزب بزرگ محافظه کار و کارگر در ماههای آینده باشد؛ موضوعاتی مانند تربیت خانوادگی، حفظ خانواده، گروههای تبهکار، فرصتهای شغلی و ارتباط افراد با جامعه. از هم اینک و در پی سخنرانیهای رهبران دوحزب، پیشنویس طرحهای آینده آماده شده است.
دیوید کامرون و ادمیلیبند، هر دو الگوهایی از مسئولیتپذیری اجتماعی که شاهبیت اظهارات و طرحهایشان برای رفع مشکل کنونی است، در ذهن دارند.
کامرون پیش از آنکه به نخستوزیری برسد، سخنرانیهای تأثیرگذاری درباره لزوم احترام اجتماعی، رفتار بهتر و انقلاب در مسئولیتپذیری اجتماعی ایراد میکرد. وی در سال2007 گفت: آنچه جامعه را میسازد و آنچه زمینه احترام اجتماعی را فراهم میکند، مردمی هستند که مسئولیت میپذیرند، خود را در قبال یکدیگر مسئول میدانند، والدینی که درک میکنند برای تربیت فرزندانشان بر مبنای ارزشهای درست، آنها مسئولند نه مدرسه. همسایگانی که مراقبت از یکدیگر را، نه برعهده شورای محل که مسئولیت خود میدانند، کسبه و تجاری که میدانند مسئولیت اجتماعی و زیستمحیطی آنچه انجام میدهند، متوجه خود آنهاست و نه تنها دولت.
با این حال کامرون در آن زمان اذعان میکرد مجموع راهحلهای ارائه شده در این زمینه، بیش از پیش موجب مداخله دولت در زندگی شهروندان میشود که حاصل آن شکلگیری جامعهای حتی بیمسئولیتتر است. وی در جایی در این باره میگوید: دولتمردان باید به خود جرات بدهند و از افقهای دورتر به جامعه بنگرند. آنها نمیتوانند بهسادگی و مستقیما درباره رفتارهای مردم اقدام کنند. تنها تکبر بیجای یک سیاستمدار است که به او میقبولاند میتواند رفتار مردم را تغییر دهد اما کامرون اینک و در مقام رئیس دولت، در مواجهه با جامعهای که زمانی آن را بیمار میخواند، مجبور به اصلاح دیدگاههایش شده است و دائما از ابتکاراتی برای تغییر رفتار اجتماعی شهروندان سخن به میان میآورد؛ ایدههایی که عمدتا از خطمشی تونی بلر وام گرفته شدهاند، مانند نحوه برخورد با گروههای تبهکار، تربیت خانوادگی، مشارکت در مسئولیتهای خانواده و...، ابتکارات حزب کارگر که زمانی از سوی مخالفان دولت بهعنوان شعارهایی توخالی و اقداماتی غیرعملی و ناممکن رد میشد.
در آن سوی میدان، ادمیلیبند، رهبر حزب مخالف کارگر چندی پیش در یک سخنرانی به بیان دیدگاههای خود درباره مسئولیتپذیری در سطوح مختلف اجتماع پرداخت و خواهان بازنگری در این زمینه شد.
دوحزب عمده بریتانیا بر سر کاهش هزینههای عمومی و تبعات اجتماعی آن نیز با یکدیگر اختلافاتی دارند. آنان همچنین درباره نحوه مجازات شورشیان دچار اختلافنظر هستند.
در روزهای اخیر برخی شوراهای محلی حزب کارگر، خواهان اخراج شورشیهای مظنون از خانههای اجتماعی (خانههایی که در اختیار افراد نیازمند، بیکار و امثال آنها قرار میگیرد) شدهاند.
در حال حاضر، بر اساس قانون چنانچه یک مستاجر یا یکی از اعضای خانواده وی مرتکب رفتار ضداجتماعی یا فعالیت مجرمانه در محل سکونت خود شوند، میتوان آنها را از آن منطقه اخراج کرد. بر اساس لایحه جدیدی که روز پنجشنبه توسط وزیر مسکن ارائه شد، شورای یک محل این اجازه را خواهد یافت که فرد را حتی بهخاطر تخلفی که در خارج از منطقه مسکونی خود انجام داده نیز از محل زندگیاش اخراج کند.
همچنین بر اساس قانون فعلی، شورشیانی که روانه زندان شوند، از دریافت مقرری محروم خواهند شد. حزب کارگر مخالف تشدید مقررات منع رفت و آمد است و از استفاده پلیس از آب فشارقوی برای متفرق کردن شورشیان، تا زمانی که نیروهای عملیاتی پلیس (و نه مقامات) نیاز ببینند، حمایت میکند. همچنین درباره انتقادات دیوید کامرون از عملکرد پلیس در روزهای اخیر نیز نگرانیهایی وجود دارد.
وی درباره تبعات تحول اخیر گفت: پیامدهای غفلت و بیبند و باری اخلاقی در این حد، از مدتها پیش آشکار بوده است، بدون آنکه در این زمینه اقدامی صورت بگیرد.
با این حال کامرون خود مشخص نکرد که اینک چه اقداماتی باید انجام شود. در عین حال بهنظر میرسد چهرههایی مانند مشاور کار و مقرریهای اجتماعی کابینه از اینک نقش پررنگتری در دولت بیابند و انتظار میرود موضوعاتی مانند گروههای تبهکار، بهزیستی، غیبت پدران در خانوادههای طبقات پایین اجتماع، مداخله دولت در تربیت فرزندان و آماده کردن آنها برای حضور در مدرسه و حتی شرکت اجباری شهروندان در برنامهها و خدمات ملی در دستور کار دولت قرار بگیرد. کامرون با اشاره به برخی ایدههای قدیمی اظهار داشت: مالیاتها و مقرریها تماما به نفع خانوادهها، افزایش تعهدات اجتماعی و به نفع پدرانی است که از خانواده دورند. یکی از عوامل بروز مشکل کنونی، دور بودن و غیبت پدر در خانواده است که موجب میشود جوانان به سوی گروههای تبهکار کشیده شوند.
بهنظر میرسد حزب کارگر در این حیطه با دولت اختلاف نظر داشته باشد. هر چند دو حزب در سایر زمینهها با همکاری یکدیگر تلاش میکنند بر مشکل فائق آیند. موضوع خانوادههای بدون پدر و سرپرست همچنین مورد اشاره نمایندگان سیاهپوست مجلس عوام قرار گرفته است، از جمله دیوید لمی که در حضور کامرون طی سخنرانی شدیداللحنی از خلأ و نبود اخلاق در محلات خاصی از شهر انتقاد کرد و از نخستوزیر خواست اذعان کند که نسلی از شهروندان در واقع بدون خانواده بزرگ شدهاند.
بانکها مهمتر از خانوادهها
دیوید لمی هشدار داد آنچه در خیابانها- تصادفات بیرحمانه و توأم با خشونت- شاهد بودیم، نشان میدهد که آنها (شورشیان) چیزی برای از دست دادن ندارند. آنان تعهدی و تعلق خاطری به اخلاقیات بقیه جامعه ندارند چرا که خود را جزیی از جامعه احساس نمیکنند. ما نمیتوانیم [با آرامش] در جامعهای زندگی کنیم که در آن بانکها بزرگتر از آنند که ورشکست شوند اما ساختار جمعیتی یک محله، بدون کوچکترین اثر و نشانی به کلی عوض میشود. تقابل کنونی، بین سیاهها و سفیدها نیست، بین کسانی است که به جامعه تعلق دارند و افرادی که ندارند.
حزبی که بتواند بهترین پاسخها را به شرایط کنونی بدهد و جامعه بریتانیا را دوباره متحد کند، موقعیت بسیار بزرگی در عرصه سیاست خواهد یافت.