بخش‌هایی از گوش که وظیفه آنها انتقال اصواتی با فرکانس بالاست، اولین قسمت‌هایی هستند که دچار آسیب می‌شوند و اولین عارضه آلودگی صوتی را برایتان به ارمغان می‌آورند. حالت زنگ زدن یا وزوز گوش در افرادی که مدام در معرض صداهای بلند قرار دارند، اولین نشانه‌هایی است که معمولا در کارگرانی که در کارخانه‌های پر سر و صدا کار می‌کنند آشکار می‌شود.
متاسفانه تحقیقات نشان داده است در بسیاری از مواردی که فرد شنوایی خود را به دلیل آلودگی صوتی از دست میدهد، درمانی برای او وجود ندارد و وسایل کمک شنوایی تنها می‌توانند صداها را تقویت کنند اما نمی‌توانند شنوایی عادی را به فرد بازگردانند و وی برای همیشه قدرت شنوایی درست خود را از دست میدهد.
در کنار از دست دادن قدرت شنوایی در موارد حاد آلودگی صوتی، مشکلاتی همچون سردرد و خستگی و سوءهاضمه نیز برای افراد در معرض سروصدا به وجود می‌آید که پزشکان علت آنها را سروصدای بیش از حد در محیط عنوان می‌کنند. بررسی‌ها نشان میدهد بیشتر شهروندان تهرانی در مناطقی زندگی می‌کنند که سروصدا در آن مناطق بیش از استانداردهای تعیین شده است اما به دلیل اینکه به موضوع آلودگی صوتی کمتر از آلودگی هوا پرداخته شده و اطلاعات لازم درباره عوارض این معضل به مردم داده نشده است، حساسیت کافی درباره آن وجود ندارد.
نقاطی که از آلودگی صوتی بیشتری رنج می‌برند و وضعیت بحرانی دارند، براساس نقشه‌های تراز صوتی توسط شرکت کنترل کیفیت هوا مشخص شده‌اند که متاسفانه اکثر مراکز آموزشی و درمانی در شهر تهران در معرض آلودگی صدای بیش از حد مجاز قرار دارند. این درحالی است که آلودگی صوتی در پایتخت مغفول مانده است.
در واقع آلودگی هوا در تهران به قدری جدی است که آلودگی صدا را فراموش کرده‌ایم. آلودگی صدا سبب عوارض جسمی شدیدی در شهروندان می‌شود و می‌تواند بیماری‌هایی همچون افزایش هورمون استرس و فشار خون را برای مردم ایجاد کند. حتی کسانی که به طور مداوم در معرض آلودگی صوتی قرار دارند شنوایی‌شان کم می‌شود.
درحالی که شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با استفاده از شبکه اطلاعاتی تلاش می‌کند پایش آلودگی صوتی پایتخت را انجام دهد و جامعه را از شرایط موجود آگاه کند، سایر دستگاه‌های مسوول از جمله سازمان محیط‌زیست و وزارت بهداشت در این رابطه هیچ‌گونه اقدامی نکرده‌اند اما خوشبختانه ما در سه سال گذشته 39 ایستگاه سنجش آلودگی صدا داشته‌ایم.
این دستگاه‌ها نشان می‌دهند مناطق 6، 10، 11، 12 و 2 بیشترین آلودگی صوتی را دارند و طی دو سال گذشته آلودگی صوتی دو دسیبل افزایش پیدا کرده است. به دلیل آنکه الگوی سنجش آلودگی صوتی لگاریتمی است این افزایش بسیار مضر است و می‌تواند برای سلامت انسان بسیار تهدید‌آمیز باشد.
تمام منازل مسکونی در نزدیکی خیابان‌های اصلی در شرایط بحرانی به سر می‌برند و میزان آلودگی صوتی‌شان بالاتر از حد استاندارد است. در اتوبان کردستان تراز آلودگی صدا از 62 دسیبل پایین‌تر نیامده و بیشتر مراکز درمانی در وضعیت غیرمجاز قرار دارند اما هیچ کدام از نهادهای مسوول به این موضوع توجهی ندارند.
این آلودگی‌ها چون به طور مستمرند برای شهروندان مشکلات جسمانی فراوانی ایجاد می‌کنند. بررسی‌ها نشان میدهد منشا 50 درصد آلودگی صدا موتورسیکلت‌ها هستند و خودروهای سواری عامل دوم ایجاد آلودگی صدا هستند. تصور اینکه برای کاهش آلودگی صدای پایتخت راهکاری وجود ندارد، تصور غلطی است.
با جمع‌آوری موتورسیکلت‌های بنزینی و جایگزینی آنها با موتورسیکلت‌های برقی می‌توان به راحتی آلودگی صوتی تهران را 50 درصد کاهش داد. اما پیش از این طرح با ممنوعیت تردد موتورسیکلت‌های بنزینی در مناطق با تراز آلودگی صدای بالا، جلوگیری از تردد خودروهای سنگین در خیابان‌های فرعی و الزام خودروسازان به تولید خودروها با آلودگی صوتی استاندارد می‌توان تا حدی آلودگی صدای شهر را کاهش داد.
در واقع راهکارهای ما به سه بخش تقسیم می‌شوند. ما می‌توانیم منابع را کنترل کنیم، در مسیر منبع تا گیرنده اصلاحاتی را به وجود بیاوریم یا در جایی که گیرنده قرار دارد اقداماتی انجام دهیم. همان‌طور که گفته شد ملزم کردن خودروسازان به تولید خودروهایی با آلودگی صدای کمتر از جمله این راهکارهاست.
در فاصله منبع تا گیرنده از روش‌هایی مثل ایجاد جریمه لازم برای بزرگراه‌ها و دیوار صوتی می‌توانیم استفاده کنیم و در نهایت برای کنترل آلودگی صوتی در گیرنده باید از دیوارهای جاذب صدا یا پنجره‌های دوجداره استفاده کرد. البته برای اجرای هر کدام از این طرح‌ها باید کار ویژه‌ای انجام شود.
* برداشت از مجله با سابقه و پرخواننده «دانستنیها» از گروه مجلات همشهری که در هر شماره، گزارش‌ها، اخبار و مقالات خواندنی از یافته‌ها و وقایع روز علمی جهان دارد.