به تعبیر دیگر، امروزه، نان، پنیر و گردوی صبحانه، برای برخی از خانواده‌ها به کیک، ساندویچ، نوشابه و آبگوشت در وعده غذایی ناهار به پیتزا، سوسیس و کالباس تبدیل شده و این درحالی است که این دو نوع رفتار و الگوی تغذیه‌ای، از نظر تامین نیازهای تغذیه‌ای، تناسب و تشابهی با هم ندارند و شاید به همین دلیل نیز هست که باوجود پیشرفت علم، همچنان گرفتار سوءتغذیه، کمبود آهن، انواع ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها هستیم که این امر خود باعث بروز و ظهور انواع بیماری‌ها و سرطان‌هاست. امروز کارشناسان از گرسنگی پنهان می‌گویند اما باز هم مردم همچنان به جای شیر و ماست و دوغ، انواع نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کنند.
اما ما براساس رسالت خطیر خود که آگاهی‌دهی و اطلاع‌رسانی است باز هم می‌نویسیم، شاید نوشته‌هایمان حداقل تلنگری باشد برای کسانی که ارزش سلامت را از یاد برده و فراموش کرده‌اند که انسان سالم است که می‌تواند تاثیر‌گذار و خلاق باشد. در زمینه الگوهای غلط تغذیه‌ای، با دکتر سید علی کشاورز، مدیر گروه تغذیه و بیوشیمی، دانشگاه علوم پزشکی تهران و استاد تغذیه به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
- امروزه از گرسنگی پنهان، به‌عنوان یکی از معضلات زندگی ماشینی، یاد می‌شود، منظور از گرسنگی پنهان چیست؟ و برای رفع آن‌چه باید کرد؟
اگرغذایی که می‌خوریم، ریزمغذی‌های لازم را نداشته باشد، پس از خوردن غذا، احساس سیری می‌کنیم اما این احساس کاذب است چرا که غذایی که خورده‌ایم، منابع تغذیه‌ای لازم را نداشته است. به‌عنوان نمونه، اگر غذایی که می‌خوریم، آهن کافی که یک ریزمغذی محسوب می‌شود را نداشته باشد یا میزان گوشت، مرغ و ماهی در غذایی که می‌خوریم، کم باشد دچار گرسنگی پنهان می‌شویم. البته بحث کمبود ریزمغذی‌ها وقتی جدی‌تر است که بدانیم وقتی خاک منطقه‌ای، برخی از ریزمغذی‌ها مثل ید و روی را نداشته باشد به گیاهی که در آن منطقه رشد می‌کند نیز روی و ید نمی‌رسد. بنابراین، اگر غذای شما از خاکی تامین شود که روی و ید لازم را نداشته باشد، آن غذا نیز روی و ید کافی را ندارد. بنابراین در ظاهر سیر می‌شویم درحالی‌که منابع تغذیه‌ای لازم، به بدن نرسیده است.
- برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
اگر کشاورزی و دامپروری ما، علمی شود یعنی به جای اینکه به زمین‌ها، کودهای شیمیایی ازته بزنیم که سمی و سرطان‌زاست، ترکیب خاک را به‌گونه‌ای تعیین کنیم که به خاک، مواد مغذی و عناصری که خاک در آن زمینه فقیر است برسد، به این ترتیب، خاک منطقه را از لحاظ ریزمغذی‌ها، تقویت کرده‌ایم و مواد ریزمغذی لازم نیز به بدن می‌رسد.
- بهترین سبک تغذیه برای مردم ایران چیست؟ و چه ترکیباتی باید در تغذیه مردم وجود داشته باشد؟
برای داشتن یک تغذیه سالم باید گروه‌های 4گانه تغذیه‌ای در برنامه تغذیه افراد وجود داشته باشد. گروه اول شامل: غلات، نان، برنج، سیب‌زمینی که عمدتا دارای نشاسته هستند و در تامین انرژی بدن نقش اساسی دارند. گروه دوم شامل: لبنیات، شیر، ماست، کشک که منبع پروتئین‌های کلسیم‌دار هستند. مصرف این گروه غذایی، از بروز مشکلات استخوانی در افراد جلوگیری می‌کند. بنابراین مصرف این گروه در برنامه غذایی توصیه جدی می‌شود.
گروه سوم شامل گوشت، مرغ و ماهی است، که از منابع پروتئین آهن‌دار هستند و گروه چهارم شامل:سبزی‌ها و میوه‌ها است. این گروه، معجون سلامتی هر فرد است چرا که دارای عناصر معدنی و انواع ویتامین‌ها و فیبر هستند و از طرف دیگر، مواد رنگی و رنگدانه‌های موجود در میوه‌ها از سکته و سرطان جلوگیری می‌کند. علاوه براین چون اغلب سبزی‌ها، قند و انرژی زیاد هم ندارند، از اضافه وزن نیز جلوگیری می‌کنند. البته توصیه جدی این است که سبزی‌ها تازه مصرف شود تا ویتامین c موجود در آن از بین نرود.
- باتوجه به اینکه، لبنیات باید در گروه‌های تغذیه‌ای مردم، گنجانده شود، آیا جنابعالی، آماری از سرانه مصرف لبنیات در کشور دارید؟
براساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، سرانه مصرف لبنیات درکشور، 80تا85 لیتر است و این درحالی است که این میزان در هلند 480، در آلمان 400 و در فرانسه 380 لیتر است. به بیان دیگر، میانگین مصرف شیر در کشور ما، یک چهارم میانگین مصرف شیر در کشورهای صنعتی پیشرفته است و به همین دلیل است که حدود80 درصد بانوان ایرانی از سن 35 سالگی، دچار پوکی استخوان می‌شوند.
- سرانه مصرف نوشابه در ایران 24لیتر یعنی 2برابر متوسط جهانی است و این درحالی است که همه می‌دانند این نوشیدنی مضر است. در این مورد چه توصیه‌ای دارید؟
نوشابه‌های گازدار، نه تنها هیچ خاصیتی برای بدن ندارند بلکه باعث چاقی نیز می‌شوند، از سوی دیگر، نوشابه‌های سیاه و کافئین‌دار به‌دلیل داشتن اسید فسفوریک، باعث جلوگیری از جذب کلسیم، آهن و روی می‌شوند. خوب است بدانید، زنانی که روزی یک لیوان نوشابه مصرف می‌کنند بعد از 35سالگی، 3برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.