اصلا تا به حال به فکرمان رسیده خوردن برخی غذاها یا نوشیدن برخی نوشیدنی‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بروز پرخاشگری در نوجوانان باشد؟ مثلا اینکه اگر غذای ادویه‌دار مصرف کنند یا نوشیدنی‌ای مثل نوشیدنی‌های صنعتی بخورند، انگار فیتیله‌شان روشن شده و می‌خواهند پرواز کنند؟ اینهایی که گفتم، واقعیت دارد. باور نمی‌کنید؟
«نوشیدن سودا به مقدار زیاد، موجب بروز رفتارهای پرخاشجویانه در نوجوانان می‌شود.» این، نتیجه آخرین پژوهش‌های منتشر شده توسط محققان دانشگاه «ورمونت» است.
نتیجه پژوهش‌های آنها حاکی از آن است که نوجوانانی که روزانه بیشتر از پنج قوطی نوشیدنی «سودای غیررژیمی» می‌نوشند، به‌طور مشخصی نسبت به دیگران با پرخاش بیشتری رفتار می‌کنند و تمایل به انجام رفتارهای غیرطبیعی در آنها بیشتر است.
از دیگر عواملی که می‌تواند زمینه‌ساز بروز رفتارهای خشونتآمیز شود می‌توان به سن، مصرف دخانیات، خوردن تنقلات مضری مانند انواع چیپس، پفک و... فست‌فودهایی مانند سوسیس، کالباس و... اشاره کرد.
کافئین و پرخاشگری
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد از هر چهارکودک، سه کودک به‌طور روزانه کافئین دریافت می‌کند. کافئین معمولا با مصرف انواع نوشیدنی‌های حاوی این ترکیب مانند کولا، چای، انواع شکلات به ویژه شکلات تلخ، نوشیدنی‌هایی مانند «آیس‌کافی»، سودا و... وارد بدن کودکان و نوجوانان می‌شود. هر چه میزان کافئین مصرفی بیشتر باشد، مدت خواب کاهش می‌یابد. همچنین کافئین باعث افزایش فشارخون در پسران و در هر دو جنس دختر و پسر، زمینه‌ساز کند شدن عکس‌العمل‌های فرد می‌شود.
محققان بر این باورند که احتمالا کافئین و قند موجود در سودا، به‌طور مستقیم رفتار کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. هر چند معتقدند برای نتیجه‌گیری قطعی باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.
سودا و پرخاشگری
پژوهشگران دانشگاه ورمونت با انجام پژوهشی روی حدود 1878 نوجوان از 22 مدرسه در بوستون، درصدد دریافت پاسخ پرسش‌های‌شان در سه زمینه بودند. پرسش‌های مطرح شده به این شرح بود:
- هر یک از این نوجوانان طی هفته گذشته چه مقدار نوشیدنی سودا مصرف کرده‌اند؟
- آیا نسبت به همسالان،خواهر، برادر،پدر، مادر و تمام کسانی که با آنها برخورد داشتند، رفتار پرخاشگرانه‌ای داشته‌اند؟
- آیا در سال‌های گذشته، کار خلافی انجام داده‌اند یا نه؟
براساس پاسخ‌های به دست آمده از این پرسش‌ها، نوجوانان مورد بررسی، به دوگروه طبقه‌بندی شدند.
نوجوانانی که طی هفته گذشته، چهارقوطی و کمتر سودا نوشیده بودند.
نوجوانانی که طی هفته گذشته، پنج‌قوطی و بیشتر سودا نوشیده بودند.
نتایج چه می‌گفت؟
براساس نتایج به دست آمده، هر چه نوجوانان میزان بیشتری از این قبیل نوشیدنی‌ها مصرف کنند، میزان پرخاشگری آنها افزایش می‌یابد. به این آمارها دقت کنید :
در نوجوانانی که به مقدار زیاد سودا می‌نوشند، احتمال بروز رفتارهای خشونتآمیز، 9 تا 15درصد بیشتر از نوجوانانی است که به میزان کمتری از این نوشیدنی‌ها مصرف کرده‌اند.
23درصد از نوجوانانی که یک قوطی یا کمتر سودا می‌نوشند، رفتارهای پرخطر انجام می‌دهند. این رفتارها دامنه گسترده‌ای را - از انجام رفتارهای پرخطر تا حمل اسلحه سرد- شامل می‌شود؛ آمار این اتفاق در نوجوانانی که 14قوطی یا بیشتر سودا می‌نوشند، 43درصد است.
تحقیقات نشان می‌دهد که 15درصد پرخاشگری‌ها در صورت نوشیدن یک قوطی یا کمتر سودا یا نوشابه‌های انرژی‌زا دیده می‌شود که این مقدار برای مصرف زیاد سودا (14قوطی و بیشتر)، 27درصد است.
علل‌گرایش
به غیر از علل روانی احتمالی برای نوشیدن این نوع نوشابه‌ها که بی‌تردید در صورت افزایش مصرف، علت آن به لحاظ روانی نیز مورد بررسی قرار گیرد، عوامل دیگر نیز می‌توانند دلیل‌گرایش به نوشیدن این نوشابه‌ها باشند. یکی از این عوامل، پایین بودن میزان قند‌خون است.
پژوهشگران معتقدند اگر مصرف سودا افزایش یابد اما زمینه‌ساز بروز پرخاشگری در نوجوان نشود، می‌تواند به عنوان «نشانه‌ای» برای ابتلا به بیماری‌ها و شناسایی کمبودهای دیگر مورد توجه قرار گیرد.
در بیش فعالان
اگر برخی از کودکان و نوجوانان به دلیل مصرف خوراکی های محرک اعم از خوراکی های حاوی کافئین ، شکر بیش از اندازه و برخی ترکیب های موجود در نوشابه های انرژی زا دچا رمشکلاتی مانند پرخاشگری،عصبانیت،کاهش تمرکز،بروز رفتارهای خشونت آمیز، در مواردی انجام برخی رفتارهای های پرخطر و.. می شوند،در کودکان بیش فعال،مصرف خوراکی های حاوی ترکیباتی که به آنها اشاره کردیم،باعث تشدید رفتارهای پرخاشجویانه ،کاهش تمرکز، بیش فعالی به معنای بروز رفتارهای غیرطبیعی و در مواردی بروز رفتارهای خطرناک می‌شود.
کافئین موجود در نوشابه ها، شکلات ها به ویژه شکلات های تلخ، کافئین موجود در برخی میان وعده ها مانند انواع کیک، شیرینی و.. ،خوردن خوراکی‌های شیرین به ویژه خوراکی های با شیرینی مصنوعی می تواند رفتارهای پرخاشجویانه این کودکان را تشدید کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در کودکان دچار بیش‌فعالی،در صورتی که میزان مصرف خوراکی‌های تحریک کننده رفتارهای بیش‌فعالی، کم تمرکزی افزایش یابد، باید منتظر بروز اختلالات دیگری مانند« افت درسی» ،« پرخاشگری»، «کم تمرکزی و کم توجهی به شکل حاد»،« آزار و اذیت همسالان» و «انجام برخی رفتارهای پرخطر، بسته به سن کودک یا نوجوان» بود.
موارد جایگزین
از آنجا که کودکان و نوجوانان علاقه مند به مصرف انواع نوشیدنی‌ها هستند،بنابراین والدین باید به این نکته‌ها دقت کنند:
کنترل خرید: والدین باید نوشابه های مفید مانند شیر،آبمیوه (برای ترک مصرف خوردن نوشیدنی‌های مضر، می‌توان از این نوشیدنی‌ها برای مدتی استفاده کرد)، دوغ طعم دار و برخی نوشابه‌های کم ضرر را برای منزل خریداری کنند.
کنترل نامحسوس: درباره مضرات مصرف این نوع نوشیدنی‌ها با کودکان و نوجوانان نه به طور مستقیم که به عنوان یک گپ و گفت دوستانه صحبت کنید.
پول به اندازه باشد: اگر فرزندتان بیرون از منزل غذا می خورد، به او به اندازه خرید نوعی از انواع نوشابه های بی‌ضررتر،پول بدهید.
