ورود خودروها به محدوده معابر اطراف بازار ممنوع است. وانت پیرمرد هم که کنار خیابان رها شده ترافیک درست کرده و تاکسی‌ها و خودروهای عبوری را شاکی کرده است. پیرمرد که می‌بیند اصرار فایده‌ای ندارد سوار خودروی خود شده و غرولندکنان از محل دور می‌شود تا روزی خود را در جای دیگری از شهر بجوید. اما کمی پایین‌تر از محل مناقشه پیرمرد راننده و جوان پارکبان، از
سر و صدای ماشین‌ها دیگر خبری نیست. حالا اگر کمی دقت کنید می‌توانید از میان همهمه جمعیتی که برای خرید به بازار آمده‌اند و کسبه‌ای که هر از گاهی با فریادی قصد جذب مشتریان بیشتری دارند، صدای پرندگان را هم بشنوید. این روزها بازار تهران و خیابان‌های اطرافش در حال پوست‌اندازی هستند تا دردل شلوغ‌ترین معابر پایتخت، پیاده‌راه‌هایی ایجاد شوند که شهروندان با یاد و خاطره قدیم در آنها قدم بزنند.
اگر این روزهای شلوغ آخر سال سری به بازار زده باشید می‌بینید که کارگران سخت مشغول کارند. کف‌سازی، احداث نهر آب، درست کردن مسیر فضای سبز و دیگر اقدامات عمرانی کارهایی است که این روزها در معابر اطراف بازار انجام می‌شود تا یکی از مؤثرترین طرح‌های مدیریت شهری برای احیای هویت پایتخت به نتیجه برسد.
تا همین چند سال پیش اگر کسی از سمت خیابان 15خرداد و چهارراه گلوبندک به بازار می‌آمد با حجم عظیم خودروهای بزرگ و کوچکی مواجه می‌شد که از این خیابان عبور می‌کردند. در کنار حجم بالای خودروها، چرخی‌های باربر و موتورسیکلت‌های مغازه‌داران و پیک‌های موتوری نیز موجب می‌شدند تا پیاده‌روی در این خیابان از درصد بالای خطر برخوردار باشد اما سال 87 بود که با مسدود شدن خیابان 15 خرداد غربی به روی خودروها و تبدیل آن به پیاده‌راه این معضل برطرف و البته موجب شد تا کسبه و بازاریان نگران کسب و کارشان شوند.
شهرداری تهران در آن سال یکی از مهم‌ترین طرح‌هایی را انجام داد که شاید هیچ‌یک از مدیران قبلی شهرداری تهران حتی در رؤیا هم نمی‌توانستند آن‌را اجرایی کنند. آنچه موجب نگرانی کسبه شده بود این بود که با مسدود شدن خیابان 15 خرداد و دیگر خیابان‌ها در آینده کسب‌و کار آنها نیز تحت‌تأثیر قرار گرفته و با مشکل مواجه شود. اما این همه ماجرا نبود. زمانی که این طرح اجرایی شد به مرور شهروندان نیز متوجه شدند که خرید کردن از بازار، راحت‌تر شده است و دیگر جایی برای نگرانی به خاطر پیاده‌روی در میان خودروها و موتورسیکلت‌ها وجود ندارد. این بود که کم‌کم حتی بر تعداد مشتریان بازار نیز افزوده شد. حالا شهرداری تهران در مرحله دوم اجرای این طرح که از اوایل سال‌جاری شروع شده، اقدام به پیاده‌راه کردن دیگر خیابان‌های اطراف بازار از جمله باب همایون، داور، صوراسرافیل و ناصرخسرو کرده است. طرحی که قرار است این محدوده را تبدیل به یکی از مجموعه‌های تفریحی و فرهنگی تهران کند که چاشنی هویت و تاریخ پایتخت را نیز به همراه دارد. نمونه این مهم نیز وجود بافت‌های تاریخی و مهمی چون مجموعه کاخ گلستان و دیگر ابنیه تاریخی در این محدوده است.
با توجه به اینکه در این مرحله از طرح خیابان‌های دیگری برای تردد خودروها و موتورسیکلت‌ها مسدود شده‌اند این مسئله پیش می‌آید که تردد وسایل نقلیه از این محدوده چطور انجام خواهد شد؟ محمد حسنی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه12 تهران در این باره به همشهری می‌گوید: یکی از نکات مهم پس از اجرای مرحله اول این طرح که در سال 87 اجرا شد این بود که باراندازی و بارگیری مغازه‌های اطراف از ساعات روز به ساعات شب منتقل شد؛ یعنی با همکاری کسبه قرار شد خودروهای باری بعد از تعطیلی بازار و در ساعات خلوت شب وارد محدوده شوند. وی در ادامه می‌افزاید: در مرحله جدید نیز تدابیر لازم برای این امر درنظر گرفته شده است.
وی به مذاکرات صورت گرفته با نماینده اصناف و دیگر نهادهای متولی در بازار اشاره کرده و می‌گوید: در خیابان داور فقط خودروهای دولتی نیازمند تردد هستند که با توافقات صورت گرفته با مسئولان این نهادها قرار شده فقط خودروهای رده‌های بالای این نهادها اجازه تردد داشته باشند و البته خودروها را نیز باید در پارکینگ اداره خود پارک کنند. درباره خیابان باب همایون نیز باید اشاره کنم که مذاکرات لازم صورت گرفته و نتیجه این شده که چند دستگاه وانت‌بار و تعدادی موتور‌سیکلت با دریافت مجوز لازم از سوی شهرداری در این محدوده تردد داشته باشند تا کسب و کار کسبه این خیابان مختل نشود. اما غیراز خیابان باب همایون، در خیابان15 خرداد هم کسبه زیادی وجود دارند که حمل بار و اجناس مورد نیاز آنها نیز توسط چرخ‌دستی‌هایی که مجوز لازم را دارند صورت می‌گیرد.
آدم‌ها و خیابان‌ها
همین چند روز قبل بود که یکی از کارشناسان حمل‌ونقل اظهار داشت معابر قدیمی شهر تهران از گذشته مالرو بوده و در طراحی آن بیشتر اسب و شتر مورد توجه بوده و همین موضوع با ورود خودرو و توسعه شهر شکل پیچیده‌ای به‌خود گرفته و این کلانشهر را با یک چالش جدی مواجه ساخته است. دکتر علی اصغر اردکانیان بی‌توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی را از مهم‌ترین مشکلات ترافیکی شهر تهران اعلام کرد و گفت: مادام که مقررات از سوی شهروندان نادیده گرفته شود، هیچ نظمی در این کلانشهر ایجاد نخواهد شد.
این نکته مهمی است که باید مورد توجه شهروندان قرار بگیرد. راستی به این مسئله دقت کرده‌اید که هر کدام از ما در خیابان‌های شلوغ چطور رانندگی می‌کنیم؟ این مسئله زمانی نمود بیشتری پیدا می‌کند که وارد محدوده مرکزی شهر و خیابان‌هایی چون معابر اطراف بازار تهران می‌شویم. حجم عظیم تردد خودروهای شخصی و عمومی مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد که بیشترین صدمه آن متوجه ساکنان محدوده قدیم پایتخت است. شاید یکی از مشکلاتی که در این زمینه به‌نظر برسد کمبود پارکینگ برای توقف خودروها در محدوده بازار است. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه12 در این‌باره نیز می‌گوید: در حال حاضر پارکینگ‌های خوبی با ظرفیت‌های قابل‌قبول در خیابان‌های اطراف بازار مانند پامنار، خیام، سعدی جنوبی، ناصر خسرو و... وجود دارد اما مسئله اینجاست که قرار نیست با ساخت پارکینگ در این قسمت از شهر که از انواع آلودگی‌ها رنج می‌برد، مردم را تشویق به استفاده از خودروهای شخصی کنیم. محمد حسنی همچنین می‌افزاید: نکته مهم در این زمینه این است که شبکه حمل‌ونقل عمومی در منطقه12 از بستر خوبی برخوردار است. در حال حاضر 2خط اتوبوس تندرو از شمال و جنوب منطقه عبور می‌کنند. همچنین 3خط فعال مترو در منطقه و اطراف بازار داریم که این خطوط سهم بالایی در تردد شهروندان به بازار دارند. این در حالی است که شرکت واحد اتوبوسرانی نیز تقریبا در تمام خیابان‌های منطقه تردد دارد.
کارشناسان ترافیک همگی بر توجه به رویکرد انسان محوری تاکید دارند؛ این نکته مهمی است که مدیریت شهری نیز بر آن تاکید دارد. شاید در این مورد باز هم باید به اظهارات کارشناسان بسنده کرد که می‌گویند مدیریت شهری باید در اقدامات ترافیکی‌ای که انجام می‌دهد، توسعه پایدار و انسان‌محور در حوزه حمل‌ونقل را مد نظر داشته باشد. معنای این حرف این است که اقداماتی که امروزه در بحث زیرساخت‌ها صورت می‌گیرد، برای اصلاح شبکه معابر است که باید این مهم در همان سال‌های شکل‌گیری شهر اتفاق می‌افتاد تا ما امروز شاهد این همه عقب ماندگی و نابسامانی در این زمینه‌ها نباشیم.